Analysis of Şeyh Galib's Gazel with the Redif "-dır bu şeb" using Structuralism Method

Year 2024, Volume: 13 Issue: 2, 96 - 122, 30.12.2024

Mustafa Yunus Gümüş

https://doi.org/10.47130/bitlissos.1580902

Abstract

Understanding and interpreting the text has been a major problem for the reader/interpreter from past to present. Therefore, different perspectives have been developed for understanding the text and text interpretation methods have emerged. Text commentary is one of these evaluation methods and is used for a better and more accurate understanding of divan poetry texts. However, modern linguists have put forward different theories for understanding the text and developed appropriate analysis methods. Structuralism is a movement that gained influence towards the end of the 20th century, especially as a result of the studies carried out by French language theorists and practitioners. The structuralist analysis method used in many disciplines has also been applied to literary texts. Divan poetry texts are also suitable for interpretation with the structuralist evaluation method. In this study, Şeyh Gâlib's ghazal with the rhyme "-dır bu şeb" was analyzed in terms of commentary and structuralism.

Keywords

Gazel, Repeated Verse, Commentary, Structuralism

Şeyh Gâlib’in “-dır bu şeb” Redifli Gazelinin Yapısalcılık Yöntemiyle Analizi

Abstract

Metni anlamak ve yorumlamak geçmişten günümüze okur/yorumcu açısından büyük bir problem olmuştur. Bundan dolayı metnin anlaşılması için farklı bakış açıları geliştirilmiş ve metin yorumlama yöntemleri ortaya çıkmıştır. Metin şerhi de bu değerlendirme usullerinden biri olup divan şiiri metinlerinin daha iyi ve doğru anlaşılabilmesi için kullanılmaktadır. Bununla birlikte modern dilbilimciler metnin anlaşılması için farklı kuramlar ortaya koymuşlar ve bunlara uygun analiz yöntemleri geliştirmişlerdir. Yapısalcılık da 20. yüzyılın sonlarına doğru, özellikle Fransız dil kuramcıları ve uygulamacıları tarafından yapılan çalışmalar neticesinde etkinlik kazanan bir akımdır. Birçok disiplinde kullanılan yapısalcı analiz yöntemi edebî metinlerde de uygulanmıştır. Divan şiiri metinleri de yapısalcı değerlendirme yöntemi ile yorumlanmaya uygundur. Bu çalışmada Şeyh Gâlib’in “-dır bu şeb” redifli gazelinin şerhi ve yapısalcılık yönünden analizi yapılmıştır.

Keywords

Gazel, redif, şerh, yapısalcılık

References

• Ceylan, Ö. (2007). Tasavvufî şiir şerhleri. Kapı Yayınları.
• Demirel, Ş. (2005). Hüsn ü Aşk’ta ateşle ilgili teşbih unsurları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 81-105.
• Devellioğlu, F. (2008). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lügat. Aydın Kitabevi.
• Dilçin, C. (2010). Fuzulî’nin şiiri üzerine incelemeler. Kabalcı Yayınları.
• Erdoğan, M. (1997). Edebiyatımızda şerh geleneğine genel bir bakış. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 286-293.
• Eroğlu, E. (2013). Geçmiş içindeki geçmiş. Yapı Kredi Yayınları.
• Feridüddin Attar. (2001). Mantıku’t-Tayr I (A. Gölpınarlı, Çev.). İş Bankası Yayınları.
• İpekten, H. (1999). Eski Türk edebiyatı nazım şekilleri ve aruz. Dergah Yayınları.
• Kolcu, A. İ. (2008). Edebiyat kuramları: Tanım-tenkit-tahlil. Salkımsöğüt Yayınları.
• Korkmaz, Z. (1992). Gramer terimleri sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Moran, B. (2002). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İletişim Yayınları.
• Nar, M. Ş. (2014). Yapısalcılık kavramına antropolojik bir yaklaşım: Levi-Strauss ve yapısalcılık. Antropoloji, 27, 29-46. https://doi.org/10.1501/antro_0000000225
• Okçu, N. (2011). Şeyh Galib Divanı [E-kitap]. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10654,metinpdf.pdf?0
• Özdemir, B. (2019). Hatırlama unutma kültürü: Geçmişle yüzleşme bağlamında Türkiye örneği (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pala, İ. (1999). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü. L&M Yayınları.
• Şentürk, A. A. (2021). Osmanlı şiiri kılavuzu 5. OSEDAM & Dün Bugün Yarın Yayınları.
• Top, M. (2002). Ortaçağ Türk mimarisinde mihrab. Y. Halaçoğlu (Ed.), Türkler (Cilt 6, ss. 128-146). Yeni Türkiye Yayınları.
• Uçan, H. (2008). Dilbilim, göstergebilim ve edebiyat eğitimi. Hece Yayınları.
• Ünlü, Y. D. D. O. (2012). Eski Türk edebiyatı derslerinde kafiye öğretimine dair öneriler. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 326-336.
• Vardar, B. (1974). Yapısal eleştiride yeni bir atılım. Güney-Doğu Araştırmaları Dergisi, 315-324.
• Vardar, B. (1998). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. ABC Kitabevi.
• Wellek, R., & Warren, A. (2021). Edebiyat teorisi (Ö. F. Huyugüzel, Çev.). Dergâh Yayınları.
• Yam, F. C. (2021). Uyumsuz hayal kurma kavramının film analizi yöntemiyle incelenmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 13(1), 27-39. https://doi.org/10.18863/pgy.877490
• Yıldırım, A. (2007). "Siyâh-bahâr" tamlamasının bir üslup özelliği olarak divan şiirinde yer alması. İlmî Araştırmalar: Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri, 23, 139-150.
• Yıldırım, O. (2024). XIX. yüzyıl divan şiirinde halk kültürü unsurlarının kullanımı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Yücel, T. (2020). Yapısalcılık. Can Yayınları.
• Yüksel, A. (1982). Yapısalcılık ve bir uygulama: Melih Cevdet Anday tiyatrosu. Yazko Yayınları