HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİNİN SPOR YAPMA DAVRANIŞLARININ ALGILANAN STRES, BİYO-PSİKO-SOSYAL CEVAP VE STRESLE BAŞ ETME DAVRANIŞLARI ÜZERİNE ETKİLERİ

Yıl 2021, Cilt: 15 Sayı: 2, 227 - 247, 16.08.2021

Eren Bozyılan , Zeynep Güngörmüş

Öz

Bu araştırma hemşirelik öğrencilerinin spor yapma davranışlarının algılanan stres, biyo-psiko-sosyal cevap ve stresle baş etme davranışı üzerine etkilerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın evrenini 2017-2018 eğitim-öğretim döneminde Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesinde öğrenim görmekte olan 920 hemşirelik lisans öğrencisi oluşturmaktadır.. Araştırmaya 1.sınıflardan 132 öğrenci, 2. sınıflardan 144 öğrenci, 3. sınıflardan 70 öğrenci, 4. sınıflardan 130 öğrenci katılmıştır. Araştırma toplam 422 öğrenci ile tamamlanmıştır. Araştırma verileri; Tanıtıcı Özellikler Formu, Hemşirelik Öğrencileri için Algılanan Stres Ölçeği, Hemşirelik Öğrencileri için Biyo-Psiko-Sosyal Cevap Ölçeği ve Hemşirelik Öğrencileri için Stresle Baş Etme Davranışları Ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin istatiksel çözümlemesinde frekans testi, parametrik dağılımlarında ikili gruplarda bağımsız örneklem t-testi, üç ve daha fazla grup karşılaştırmalarında parametrik dağılımlarda ANOVA testi ve ölçeğin alt boyutları ile toplam puan ortalamaları arasında korelasyon analizi yapıldı. Algılanan Stres Ölçeği alt boyutlarından; Mesleki bilgi ve beceri eksikliğinden kaynaklanan stres (6.90±2.87), Hastaya bakım verirken yaşanan stres (19.01±6.84), ödevlerden ve iş yükünden kaynaklanan stres (12.26±4.07), öğretim elemanları ve hemşirelerden kaynaklanan stres (13,26±5,18) ve ortamdan kaynaklanan stres (6.24±3.16) düzeyleri hiç spor yapmayanlarda anlamlı şekilde daha yüksek bulunmuştur (p<0.05). Stresle baş etme toplam puanları ile biyopsikososyal cevap ve algılanan stres (r, p) toplam puanları arasında, biyopsikososyal cevap toplam puanları ile algılanan stres toplam puanları arasında pozitif yönde anlamlı ilişki saptanmıştır (p<0.05).

Anahtar Kelimeler

Algılanan Stres, Biyo-Psiko-Sosyal Cevap, Hemşirelik Öğrencisi, Spor, Stresle Başetme

THE EFFECTS OF THE NURSING STUDENTS’ SPORT HABITS ON THE STRESS PERCEIVED, BIO-PSYCHO-SOCIAL RESPONSE AND COPING BEHAVIOURS OF STRESS

Öz

This research has been done with the intent of how effective enabling prediction of the effects of the nursing students’ sport habits on the stress perceived, bio-psycho social response and the behaviors of dealing with stress cross-sectional. 920 nursing undergraduates studying at Gaziantep University in 2017-2018 education term consist of field of the research This research consists of 132 freshmen, 144 sophomores, 70 juniors, 130 seniors. This research has been completed with 422 students. The data of the research have been collected with the scales such as the Presenter Features Form (PFF), the Perceived Stress Scale for Nursing Students (PSSNS), the Scale of Bio-Psycho Social Response for Nursing Students (BSRNS), the Scale of Coping Behaviours Of Stress for Nursing Students (SCBSNS). Frequency test was used in the statistical analysis of the data, independent sample t-test in paired groups in parametric distributions, ANOVA test in parametric distributions in comparison of three or more groups, and correlation analysis between the sub-dimensions of the scale and total score averages. From students’ SCBSNS total score average (37.23±12.07) and sub-dimensions; While the levels of being optimistic (6.63±3.36) solving problem (10.58±4.20),avoidance (13.54±5.53) has been determined below the average, the sub-dimension of transfer (6.49±2.53) has been determined above the average. From PSSNS sub-dimensions; the levels of stres due to lack of craft knowledge and skills (6.90±2.87), looking after patient (19.01±6.84),homeworks and work load (12.26±4.07), instructors and nurses (13.26±5.18) and environment (6.24±3.) have been determined higher in those who never do sport meaningly. Meaningful relationship between the Scale of Coping Behaviours Of Stress total scores and the Scale of Bio-Psycho Social Response, Perceived Stress total scores, and between the Scale of Bio-Psycho Social Response total scores and the Perceived Stress total scores has been determined positively.

Kaynakça

• İnal AN. (2000). Beden eğitimi ve spor bilimine giriş.1. Baskı. Desen Ofset Matbaacılık, Konya.
• Uğurlu FM. (2018). Kadın basketbolcularda algılanan stres nedenleri ve stresle başa çıkma yaklaşımları. Tarih Okulu Dergisi. 36(11), 149-159.
• Kartal M. (2020). Spor & mental sağlık, içinde: Sporun kavramsal temelleri-5: antrenman, Özen G., Civil T (editör). 1. Baskı. Efe Akademi Yayınevi. İstanbul, 349-361.
• Yıldırım İ. (1991). Stres ve stresle başa çıkmada gevşeme teknikleri. Hacettepe Üniversitesi. Eğitim Fakültesi Dergisi. (6), 175-189.
• Freeburn M., Sinclair M. (2009). Mental health nursing students' experience of stress: burdened by a heavy load. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing. 16(4), 335-342.
• Savcı M., Aysan F. (2014). Üniversite öğrencilerinde algılanan stres düzeyi ile stresle ile başa çıkma stratejileri arasındaki ilişki. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 2(3), 44-56.
• Eskin, M.; Harlak, H.; Demirkiran, F.; Dereboy, C. (2013). Adaptation of perceived stress scale to Turkish: Reliabilityand validity analysis.Journal of New Symposium. 51, 132–140.
• Onan N., Barlas GÜ., Karaca S., Yildirim NK., Taskiran, O., Sümeli F. (2015). The relations between perceived stress, communication skills and psychological symptoms in oncology nurses. Clinical and Experimental Health Sciences. 5(3), 170.
• Seyedfatemi N., Tafreshi M., Hagani, H. (2007). Experienced stressors and coping strategies among iranian nursing students. BMC Nursing. 6(1), 11.
• Çeviri T. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin algılanan klinik stres düzeyi, stres cevapları ve baş etme davranışları. Journal of Psychiatric Nursing. 8(1), 32-39.
• Alzayyat A., Al‐Gamal E. (2014). A review of the literature regarding stress among nursing students during their clinical education. International Nursing Review. 61(3), 406-415.
• Sawatzky J-AV. (1998). Understanding nursing students' stress: a proposed framework. Nurse Education Today. 18(2), 108-115.
• Çam H. H., Nur N. (2015). Hemşirelik ve ebelik öğrencilerinde algılanan stres ile gastrointestinal semptomlar arasındaki ilişki. TAF Preventive Medicine Bulletin. 14(6), 475-482
• Galbraith N. D., Brown KE. (2011). Assessing intervention effectiveness for reducing stress in student nurses: quantitative systematic review. Journal Of Advanced Nursing. 67(4), 709-721
• Sheu S, Lin HS, Hwang SL. (2002). Perceived stress and physio-psycho-social status of nursing students during their initial period of clinical practice: the effect of coping behaviors. International Journal of Nursing Studies. 39, 165–75.
• Karaca A., Yıldırım N., Ankaralı H., Açıkgöz F., Akkuş D. (2015) Hemşirelik Öğrencileri İçin Algılanan Stres, Biyo-psiko-sosyal Cevap ve Stresle Başetme Davranışları Ölçeklerinin Türkçe'ye Uyarlanması. Psikyatri Hemşireliği Dergisi. 6(1), 15-25.
• Duman S. ve Kuru E. (2010). Spor yapan ve yapmayan türk öğrencilerin kişisel uyum düzeylerinin belirlenmesi ve karşılaştırılması. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 4(1), 18-26.
• Ceyhan, A.A., Ceyhan, E. ve Kurtyılmaz, Y. (2009). Problemli ve problemli olmayan internet kullanımına sahip üniversite öğrencilerinin özellikleri. Uluslararası 5. Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi, 470- 474, Edirne. Türkiye.
• Serlachius A., Hamer M. ve Wardle J. (2007). Stress and weight change in university students in the united kingdom. Physiology & Behavior. 92(4), 548-553.
• Erkan S., Özbay Y., Terzi Ş. ve Cihangir-Çankaya Z. (2009). Üniversite gençliğinin problem alanları ve yardım arama davranışları: üniversite düzeyinde psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik örgüt ve hizmet modelinin geliştirilmesi. Tubitak Projesi No: 106K340. Ankara.
• Aştı N., Acar G., Bağcı H. ve Bağcı, İ. (2005). Sağlık bakımı profesyoneli olarak yetişecek öğrencilerin ruhsal durumları ve yaklaşımlar. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE). (15), 25-35.
• Doğan B. ve Eser M. (2013). Üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma yöntemleri. Nazilli MYO örneği. Electronic Journal of Vocational Colleges, Aralık Özel Sayı, 29-39.
• Karaca A., Yıldırım N., Ankaralı H., Açıkgöz F., Akkuş A., (2015). Hemşirelik eğitimi stres ölçeği’nin türkçeye uyarlanması. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 16(2), 29-40.
• Ekiz Ö. (2016). Beden eğitimi ve spor anabilim dalı, spor ve sağlık alanlarında öğrenim gören üniversite öğrencilerinin algılanmış stres seviyeleri ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi (Kahramanmaraş İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Fattaneh H. (2015). Üniversiteli sporcu öğrencilerin sporda, motivasyon düzeyleri ve stresle başa çıkma yöntemlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Ergin E., Çevik K. (2017). Hemşirelik birinci sınıf öğrencilerinin ilk klinik deneyimleri sırasında algıladığı stresle baş etme davranışlarının incelenmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi (STED). 26(5), 177-187.
• Durmuş M., Gerçek A. (2017). Üniversite öğrencilerinin algılanan stres durumları, biyo-psiko-sosyal durumları ve stresle baş etme davranışlarını etkileyen faktörlerin değerlendirilmesine yönelik bir araştırma Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 53(5), 616-633.
• Shaban IA, Khater WA, Akhu-Zaheya LM. (2012). Undergraduate nursing students' stress sources and coping behaviours during their initial period of clinicaltraining: a Jordanian perspective. Nurse Education in Practise. 12(4), 204-9.
• Chan CK., So WK., Fong DY. (2009). Hong Kong baccalaureate nursing students' stress and their coping strategies in clinical practice. Journal of Professional Nursing. 25(5), 307-13.
• Tansu M. (2009). Örgütsel stres kaynakları ve iş tatmini arasındaki ilişkinin incelenmesi ve sağlık sektöründe bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Akbaş G. (2007). Servis hemşirelerinin stres ve motivasyon düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Alparslan N., Yaşar S., Dereli E., Turan FN. (2008). Sağlık yüksekokulu ve teknik eğitim fakültesi öğrencilerinde görülen depresif belirtiler ve bunu etkileyen faktörlerin incelenmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2, 48-57.
• Kara D. (2009). Eğitim-öğretim yaşantısında stres yaratan faktörler ve aile özelliklerine göre öğrencilerin stresle başa çıkma davranışlarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 22(2), 255-63.
• Habib Ö., Balkar B., Eskil M. (2008) Eğitim fakültesi öğrencileri tarafından sınıfta algılanan stres nedenleri ve kişisel değişkenlerin strese olan etkisi. Eletronik Sosyal Bilimler Dergisi. 24(7), 337-350.
• Choi PYL., Salmon P. (1995). How do women cope with menstrual cycle changes? British Journal of Clinical Psychology. 34, 139-151.
• Salmon P (2001), Effects of physical exercise on anxiety, depression, and sensitivity to stress: a unifying theory. Clinical Psychology Review. 21, 33-61.
• Carro E, Trejo Jl, Busiguina S, Torres-Aleman I. (2001), Circulating insulin-like growth factor I mediates the protective effects of physical exercise against brain insults of different etiology and anatomy. The Journal of Neuroscience. 21, 5678-5684.
• Aylaz R., Güllü E., Güneş G. (2011). Aerobik yürüme egzersizin depresif belirtilere etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 4 (4), 172-177.
• Hassmen P., Koivula, N., Uutela A. (2000). Physical exercise and psychological well-being: a population study in finland. Preventive Medicine. 30(1), 17–25.
• Murathan, F., Uğurlu, FM., Murathan T., Koç, M., (2017), Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencileri ile sağlık yüksekokulu öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının karşılaştırılması (Adıyaman Üniversitesi örneği). Turkish Studies. 12(3), 493-504.
• Bayrak Ayaş, E., Murathan, F., Murathan, G., (2020). Farklı liglerdeki futbolcuların zihinsel dayanıklılık durumları ile fiziksel uygunluk durumlarının incelenmesi. Kesit Akademi Dergisi. (22), 80-89.