Yezîd’e Lânet Edilmesi Meselesi

Yıl 2019, Sayı: 14, 7 - 21, 25.12.2019

Abdullah Namlı

https://doi.org/10.34085/buifd.609694

Cited By: 3

Öz

Muâviye Ve Yezîd’e Lânet Edilmesi Meselesi

The Problem of Curse to Muawiyah and
Yazid

 

Abdullah
NAMLI

Dr. Öğr. Üyesi, Nevşehir Hacı Bektaş
Veli Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Kelam ve İslam Mezhepleri Tarihi
Anabilim Dalı

Assistant
Professor Dr., Nevşehir Hacı Bektaş Veli University, Faculty of Theology,
Department of Kalām
and History of Islamic Sects,

Nevşehir / Turkey

[e-mail]

ORCID ID:
0000-0001-7099-3018

Öz

Muâviye,
savaşarak, kan dökülmesine sebep olmuş ve çeşitli siyâsî hamleler yaparak
halifeliği ele geçirmiş ve onu saltanata dönüştürmüştür. Kendinden sonra oğlu
Yezîd’i veliaht tayin etmiş ve Emevî saltanatını sağlamlaştırmıştır. Yezîd,
Müslümanların halife olarak görmek istediği bir şahsiyet değildi. Onun dine
aykırı hayatı, zevk ve sefa içerisinde bazı haramlara dalması ve halifelik
makamına uygun düşmeyen davranışları meşrû bir halife kabul edilmesine engel
teşkil etmiştir. Kerbelâ’da Hz. Hüseyin’in şehit edilmesi, Harre katliamı,
Mekke’nin kuşatılması ve Kâbe’nin taşa tutulması Yezîd’in meşrûiyetini
tartışmalı hale getiren, Müslümanların gönüllerinde derin yaralar açan büyük
felaketlerdir. Muâviye ve oğlu Yezîd, İslam ümmetinin parçalanmasına sebep olan
karakterlerdir. Yezîd’in işlediği cürümlerin sonuçları günümüzde de hala
etkisini sürdürmektedir. O, meşrûiyeti olmayan fiilî devlet yöneticisidir. Bu
sebeple Yezîd’in ölümünden sonra özellikle Şîa grupları ona lâneti câiz gören
bir anlayışa sahip olmuştur. Şîa’dan etkilenen bazı şahıslar da lânet furyasına
katılmışlardır. Müslümanların çoğunluğu Yezîd’i haksız bulmakla beraber lânet
etme konusunda temkinli bir yaklaşım tarzına sahiptir. Hz. Hüseyin’i hurûcunda
haksız bulanlar ise meselenin bazı yönlerini ihmal edip, görmezlikten gelen
kişilerdir. Bunların ferdî düşünceleri sadece kendilerini bağlamaktadır. Kesin
deliller bulunmamasına rağmen aşırı giden bazı kesimler de Yezîd’in kâfirliğine
hükmetmişlerdir.

Anahtar
kelimeler: Kelām, Kelām
Tarihi, İslam Mezhepleri Tarihi, Politik Teoloji, Hilâfet, Muâviye, Yezîd,
Lânet.

 

Abstract

Muawiyah is the
one who fights, takes blood and plots the caliphate with various intrigues and
turns him into the sultanate. After him, he appointed his king Yazid as heir to
the Crown Prince and Umayyad consolidated his reign. Yazid was not a
personality that Muslims wanted to see as caliph. His life contrary to
religion, immersion into certain illicits in pleasure and enjoyment and
behaviors that do not correspond to the caliphate position have prevented him
to be a legitimate caliph. The martyrdom of Hussein in Karbala, the Harre
massacre, the siege of Mecca and the keeping of the Kaaba are the major
disasters that make the legitimacy of Yazid question controversial and deeply
wounded in the hearts of Muslims. Muawiyah and his son Yazid are two characters
who shatter the Islamic Ummah. The consequences of the crimes Yazid committed
still continue today. He is the de facto state administrator without
legitimacy. For this reason, after the death of Yazid, Shia groups had an
understanding that cursing him is allowable. Some people affected by Shia are
also involved in the curse. The majority of Muslims find Yazid unfair and have
a cautious approach to curse. Those who find Hussein’s unjust in the revolting
are those who neglect and ignore some aspects of the issue. Their individual
thoughts bind only themselves. Although there is no clear evidence, some of the
excesses have ruled Yazid’s disbelief.

Keywords: Kalām (Islamic Theology), History of Kalām, History of Islamic Sects, Politic Theology, Caliphate, Muawiyah,
Yazid, Curse.

Anahtar Kelimeler

Kelām, Kelām Tarihi, İslam Mezhepleri Tarihi, Politik Teoloji, Hilâfet, Muâviye, Yezîd, Lânet

Kaynakça

• Abdulhâlık Mustafa, Nevin. İslam Siyâsî Düşüncesinde Muhalefet. Trc. Vecdi Akyüz. İstanbul: İz Yayınları, 1990.
• Akbulut, Ahmet. Sahabe Dönemi İktidar Kavgası. 5. Baskı. Ankara: Otto Yayınları, 2017.
• Âsım, Ahmed. Meraḥu’l-me‘âlî fî şerḥi’l-emâlî. İstanbul: Matbaa-i Osmâniyye, 1888.
• Atvân, Hüseyin. Emeviyyûn ve’l-ḫilâfe. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1986.
• Aycan, İrfan. Saltanata Giden Yolda Muâviye b. Ebî Süfyân. Ankara: Fecr Yayınları, 1990.
• Bağdâdî, Abdülkâhir. ‘Uṣûlü’d-dîn. Thk. Ahmed Şemsüddin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• Belâzurî, Ahmed b. Yahya. Ensâbü’l-eşrâf. Thk. Süheyl Zekkâr-Riyâd Zirikli. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
• Belâzurî, Ahmed b. Yahya. Fütûḥü’l-büldân. Trc. Mustafa Fayda. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1987.
• Beydûn, Lebîb. Mevsû‘atü Kerbelâ. 2 Cilt. Kum: Talîatü’n-Nûr, 1427/2006.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Ashâb-ı Kirâm Hakkında Müslümanların Nezîh İtikadları-Hz. Muâviye Hakkındaki Suallere Cevaplar. İstanbul: Bürhaneddin Erenler Matbaası, 1948.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. Sahîḥu’l-Buḫârî (el-Câmi‘u’s-Saḥîh). 8 Cilt. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
• Demircan, Adnan. Ali-Muâviye Kavgası. 5. Baskı. İstanbul: Beyan Yayınları, 2017.
• Demircan, Adnan. Kerbelâ Keder ve Belâ. 3. Baskı. İstanbul: Beyan Yayınları, 2017.
• Derveze, Muhammed İzzet. Târîḫu’l-cinsi’l-‘Arabî fî muḫtelifi’l-eṭvâr ve’l-edvâr ve’l-aḳṭâr. 8 Cilt. Sayda-Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, 1964-1983.
• Ebü’l-Fidâ, İmâdüddîn el-Melikü’l-Müeyyed İsmail. Muḫtaṣar fî aḫbâri’l-beşer. 4 Cilt. Mısır: Matbaatü’l-Hüseyniyye, 1907.
• Fayda, Mustafa. Hulefâ-yı Râşidîn Devri. 8. Baskı. İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 2018.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid. İḥyâ‘u ‘ulûmi’d-dîn. Tlk. Zeynüddin el-Irâkî. 4 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1985.
• Girîdî, Sırrı. Naḳdu’l-kelâm fî ‘aḳâidi’l-İslâm. Dersaadet: Mekteb-i Sanayii Matbaası, 1894.
• Gölcük, Şerafeddin-Toprak, Süleyman. Kelam. 9. Baskı. Konya: Tekin Kitabevi, 2016.
• Hamîdullah, Muhammed. İslam’da Devlet İdaresi. 5. Baskı. Trc. Kemal Kuşcu. İstanbul: Nur Yayınları, 1979.
• Hamîdullah, Muhammed. İslam Müesseselerine Giriş. Trc. İhsan Süreyya Sırma. İstanbul: Bir Yayıncılık, 1984.
• Heysemî, Nureddin. Mecme‘u’z-zevâid ve menbe‘u’l-fevâid. 2. Baskı. Thk. Hüsâmüddin el-Kudsî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1967.
• Hudarî, Muhammed. Muḥâḍarât târiḫi’l-ümemi’l-İslâmiyye: ed-devletü’l-Ümeviyye. Thk. Muhammed el-Osmânî. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1986.
• İbn Haldûn, Muhammed b. Abdurrahmân. Muḳaddime. 3. Baskı. Trc. Zakir Kadiri Ugan. 3 Cilt. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1988.
• İbn Hallikân, Şemsüddin Ahmed b. Muhammed. Vefeyâtü’l-a‘yân ve ebnâü ebnâi’z-zemân. Thk. İhsan Abbâs. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1968-1972.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ. el-Bidâye ve’n-nihâye. Thk. Abdullah Abdulmuhsin et-Türkî. 21 Cilt. Cize: Hicr li’t-Tıbâati ve’n-Neşr, 1997-1999.
• İbn Kuteybe, Abdullah. Halifeler ve Siyaset el-İmâme ve’s-Siyâse. Trc. Kadir Erbil. Samsun: Ma’ruf Yayınları, 2017.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddin. Minhâcü’s-sünneti’n-Nebeviyye. Thk. Muhammed Reşad Salim. 9 Cilt. Riyad: Câmiatü’l-İmam Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye, 1986.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddin. Süâlün fî Yezîd b. Muâviye. Thk. Salahaddin el-Müneccid. Dımeşk: Matbaatü Mecmeu’l-İlmî el-Arâbî, 1963.
• İbnü’l-Arabî, Ebû Bekir. el-‘Avâṣım min’el-ḳavâṣım fî taḥḳîḳi mevâḳifi’s-ṣaḥâbe. 6. Baskı. Thk. Muhibbüddin el-Hatîb. Kahire: Mektebetü’s-Sünne, 1992.
• İbnü’l-Esîr el-Cezerî, Ali b. Ebi’l-Kerem. el-Kâmil fi’t-târîḫ. Thk. Ebü’l-Fidâ Abdullah el-Kâdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1987.
• Kapar, Mehmet Ali. Halifeliğin Emevilere Geçişi ve Verasete Dönüşmesi. İstanbul: Beyan Yayınları, 1998.
• el-Kârî, Ali. Ḍav’u‘l-me‘âlî şerḥ-i bed’i’l-emâlî. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1870.
• Kâtip Çelebi. Mîzânü’l-ḥaḳ fî iḫtiyâri’l-eḥaḳ. Haz. Orhan Şaik Gökyay. İstanbul: Tercüman Gazetesi Yayını, 1980.
• Kılavuz, Ahmet Saim. İman Küfür Sınırı Tekfir Meselesi. 5. Baskı. İstanbul: Marifet Yayınları, 1996.
• Kılıç, Ünal. Tartışmaların Odağındaki Halîfe Yezîd. 3. Baskı. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2016.
• Kılıç, Ünal. “Yezîd I”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43: 513-514. 44 Cilt. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Korkmaz, Fahreddin. Gazzâlî’de Devlet. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
• Köksal, Mustafa Asım. Hz. Hüseyin ve Kerbelâ Faciası. İstanbul: Köksal Yayıncılık, 2003.
• Küçükaşçı, Mustafa. “Harre Savaşı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16: 245-247. 44 Cilt. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Müslim, b. Haccâc el-Kuşeyrî. Ṣaḥîḥu Müslim. 4. Baskı. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1991.
• Mütevellî, Abdurrahmân b. Me’mûn. el-Muġnî. Thk. Marie Bernand. Kahire: Institut Français d’Archéologie Orientale, 1986.
• Nesefî, Ebü’l-Muîn. Tebṣıratü’l-edille fî ‘uṣûli’d-dîn. Thk. Hüseyin Atay-Şaban Ali Düzgün. 2 Cilt. Ankara: DİB Yayınları, 2003-2004.
• Öz, Mustafa. Başlangıçtan Günümüze İslam Mezhepleri Tarihi. 3. Baskı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014.
• Pezdevî, Ebü’l-Yüsr. ‘Uṣûlü’d-dîn. Thk. Hans Peter Linss. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye,1963.
• Sarıçam, İbrahim. Emevî-Hâşimî İlişkileri. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
• Sırma, İhsan Süreyya. Hilafetten Saltanata Emevîler Dönemi. 22. Baskı. İstanbul: Beyan Yayınları, 2018.
• Şehristânî, Abdülkerim. el-Milel ve’n-niḥal. 6. Baskı. Thk. Emîr Ali Mehennâ-Ali Hasen Fâûr. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1997.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Târîḫu’t-Ṭaberî târiḫu’r-rusûl ve’l-mülûk. 2. Baskı. Thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim. 11 Cilt. Kahire: Dâru’l-Meârif, 1967.
• Taftâzânî, Sa‘deddin Mesud b. Ömer. Şerḥu’l-aḳāid. Thk. Abdüsselam b. Abdulhâdî Şennâr. Beyrut: Dâru’l-Beyrûtî, 2007.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmi‘u’s-ṣaḥîh (Sünenü’t-Tirmiẕî). Thk. Ahmed Muhammed Şâkir vd. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Tüsterî, Âyetullah Şeyh Câfer. Ḫaṣâiṣü’l-Ḥüseyniyye. Thk. Seyyid Câfer el-Hüseynî. Kum: İntişârâtü’ş-Şerîf er-Rızâ, 1416/1995.
• Varol, Mehmet Bahaüddin. Hz. Hasan. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
• Yurdagür, Metin. Kelam Tarihi. İstanbul: İfav Yayınları, 2017.
• Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed. Târîḫu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîri ve’l-‘a’lâm. 2. Baskı. Thk. Ömer Abdüsselam Tedmürî. 53 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1990.
• Zencânî, Âyetullah Seyyid İbrahim el-Mûsevî. Aḳâidü’l-İmâmiyye el-İsnâ Aşeriyye, 5. Baskı. 2 Cilt. Kum: İntişârâtü Hazreti Mehdî, 1982.