Kur'an Bağlamında Sabır ve Şükür İlişkisi

Yıl 2020, Sayı: 16, 338 - 355, 25.12.2020

Hasan Bulut

https://doi.org/10.34085/buifd.809901

Cited By: 2

Öz

Ahlâkî kavramların en önemlilerinden biri sayılan sabır, belâ ve musibetler karşısında metanet gösterip rıza göstermek, şükür ise nimetlerden dolayı duyulan minnettarlığı dil, kalp ve beden ile ifade edip rıza göstermektir. Buna göre darlıkta sabır, bollukta ise şükrü ifa etmek kaderin her türlüsüne teslimiyet ve rıza anlamı taşır. Dolayısıyla sabır ve şükür kavramları arasında bu yönüyle sıkı bir ilişki söz konusudur. İşte bu ilişki fazilet, makam veya diğer bazı açılardan ele alınacaktır.
Sabrın imanın yarısı, şükrün ise diğer yarısını oluşturduğundan hareketle her ikisinin de iman ile güçlü bir bağı vardır. Sabır ve şükür kişinin iman derecesini tayin ettiği gibi aynı zamanda onun ahlâkî açıdan olgunluğunu da gösterir. İman ve ahlâk ile olan bu sıkı ilişkisinden olsa gerek Yüce Allah sabreden kullarına hesapsız, şükreden kullarına ise birçok mükâfat vereceğini va’d etmektedir. Bu çalışmada, sabır ve şükrün tanımına, çeşitlerine, dünyevî ve uhrevî sonuçlarına yer verilecek, sabır ve şükür ilişkisi Kur’ânî bir bakış açısıyla değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kur'ân, Tefsîr, Ahlâk, Sabır, Şükür

Teşekkür

teşekkürler

Kaynakça

• Abdülbâkî, Muhammed Fuâd. el-Mu‘cemü’l-Müfehres li elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Daru’l-Mariye, 2002.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. nşr. Ebû Hâcir Muhammed Saîd Besyûnî. Beyrut: y.y., 1405/1985.
• Asım Efendi, Seyyid Ahmed. Kamûs Tercemesi. İstanbul: 1305.
• Attâr, Ebû Hâmid Muhammed b. İbrahim Feridüddin . Tezkiretü’l-Evliyâ. trc. Süleyman Uludağ. İstanbul: Erdem yayınları, 2. Baskı, 1991.
• Behiy, Muhammed. İnanç ve Amelde Kur’ânî Kavramlar. trc. Ali Turgut. İstanbul: 1995.
• Beyhaki, Ebu Bekr Ahmet. Şuabu’l-İman. thk. Muhammed Sait el Biryuni. Beyrut: 1413.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmi'u’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhu’l-Beyân Tefsiri. trc. Heyet. İstanbul: Damla Yayınları, 3. Baskı, 1997.
• Câmî, Nûreddin Abdurrahman b. Ahmed. Nefahâtü’l-Üns min Hazarâti’l-Kudüs. sad. Abdulkadir Akçiçek. İstanbul: Sağlam Kitapevi, 1981.
• Cevherî, İsmail b. Hammad. es-Sıhah: Tâcü’I-Luga ve Sıhâhu’I-Arabiyye. nşr. Ahmed Abdülgafur Attar. Beyrut: Dârü’I-İlm, 1979.
• Cevziyye, İbn Kayyım. Tehzîbü Medârici’s-Sâlikîn Kur’ânî Tasavvufun Esasları. çev. Ali Ataç vd. 3 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1990.
• Cürcânî, Seyyid Şerîf. Kitâbü’t-Ta’rîfât. nşr. Muhammed Abdurrahman. Beyrut: 2003.
• Çağrıcı, Mustafa. “Sabır”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/337-339. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Ebû Davud, Süleyman b. Es‘as es-Sicistânî. Sünen-i Ebû Davud. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Ebu Şeybe, Ebu Bekr Abdullah b. Muhammed b. İbrahim. el-Kitâbü’l-Musannef fi’l-Ehâdîs ve’l-Asar. Beyrut: 1988.
• Elmalılı, M. Hamdi Yazır. Hak Dîni Kur’ân Dili. sad. M. Nur Çetin vd. 9 Cilt. Ankara: Akçağ Yayınları, 1995.
• Firuzabadî, Muhammed İbn Yakub. el-Besâiru Zevi’t-Temyîz fi Letaifi’l-Kitâbi’l-Azîz. Beyrut: ts.
• Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed ibn Muhammed. İhyâ-u Ulûmi’d-Dîn. trc. Ali Arslan. 4 Cilt. İstanbul: Merve Yayınları, 2014.
• Gündüz, Bilal. Kur’ân’da Küfrün Karşıtı Olarak Şükür. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Hıceb, Kamile Envar Muhammed Sâbir. eş-Şükrü fi’l-Kur’ân. Daru’l-Afakı’l-Arabiyye, ts.
• Izutsu, Toshıhıko. Kur’ân’da Dînî ve Ahlâkî Kavramlar. trc. Selahattin Ayaz. İstanbul: Pınar Yayınları, 2011.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. nşr. M. Fuad Abdulbâki. 2 Cilt. Kahire: 1952.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’I-'Arab. nşr. Ali Şîrî. Beyrut: 1992.
• İsbahânî, Ebû Nuaym b. Ahmet b. Abdillah. Hilyetü’l-Evliyâ ve Tabakâtü’l-Esfiyâ. Mısır: 1933.
• İsfahânî, Râğıb. Kur’ân Kavramları Sözlüğü Müfredât. trc. Mustafa Yıldız. İstanbul: Çıra Yayınları, 2017.
• Karagöz, İsmail. “Kur’ân ve Hadislerin Işığında Sabır ve İnsan”. Diyanet İlmi Dergisi. 38/ 1( 2002), 5-22.
• Kelâbâzî, Ebû Bekr Muhammed. et-Taarruf li Mezhebi Ehli’t-Tasavvuf, Doğuş Devrinde Tasavvuf Taarruf. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2. Baskı, 1992.
• Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed ibn Ahmed. el-Cami‘ li Ahkâmi’l-Kur’âni’l-Azîm. Beyrut: ts.
• Kuşeyrî, Ebû’l-Kasım Abdulkerim b. Hevâzin. er-Resâilü’l-Kuşeyriyye, Kuşeyrî Risâlesi. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 3.Baskı, 1991.
• Kutup, Seyyid. Fî Zılâli’l-Kur’ân. çev. Salih Uçan vd. 10 Cilt. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 1991.
• Mâturîdî, Ebû‘l-Mansur. Te‘vilâtü Ehli‘s-Sünne. thk. M. Basellum. Beyrut: Darü’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2005.
• ………….., Te’vilâtü’l-Kur’ân. haz. Bekir Topaloğlu. İstanbul: Mîzan Yay, 2005.
• Mekkî, Ebû Talip Muhammed b. Ali b. Atiye. Kûtu’l-Kulûb fî Muâmeleti’l-Mahbûb, Kalplerin Azığı. trc. Yakup Çiçek vd. 6 Cilt. Semerkand Basım Yayın, 2. Baskı, 2004.
• Mevdûdî, Ebû’l A‘lâ. Tefhîmu’l-Kur’ân. trc. Muhammed Han Kayanî vd. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1991.
• Müslim, Ebû’l Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. es-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Nesefî, Ebû’l Berekât. Tefsîrü’n-Nesefî, Medârikü’t-Tenzîl ve Hakâiki’t-Te’vîl. Beyrut: ts.
• Oral, Osman. “Mâturîdî’de Sabır, Şükür ve Hikmet İlişkisi”. Mütefekkir, Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi. 2: 4 (2015), 343-362.
• Önal, Recep. “Kur’ân’da İmanî ve Ahlâkî Bir Tavır Olarak Sabır”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 12/2 (2008), 439-466.
• Râzî, Fahruddîn Ebû Abdullah. Mefâtîhu’l-Gayb (Tefsîri Kebîr). trc. Lütfullah Cebeci vd. 23 cilt. Ankara: Akçağ Yay., 1990.
• Sabuni, Muhammed Ali. Safvetü’t-Tefâsîr. trc. Sadreddin Gümüş vd. 7 Cilt. İstanbul: 1995.
• Semerkandî, Ebû’l-Leys. Tenbîhu’l-Gafilîn Bustanü’l-Ârifîn. trc. Abdulkadir Akçiçek. Ankara: Bedir Yayınevi, 1997.
• Serrâc, Ebû Nasr Abdullah b. Ali et-Tûsî. el-Luma’. trc. Hasan Kamil Yılmaz. İstanbul: Altınoluk Yayınları, 1996.
• Sühreverdî, Abdulkâhir b. Abdullah. Kitabu Avârifü’l-Meârif. trc. Dilaver Selvi. İstanbul: Umran Yayınları, 2. Baskı, 1995.
• Tabbâra, Afif Abdülfettah. Kur’ân’da Peygamberler ve Peygamberimiz. trc. Ali Rıza Temel vd. İstanbul: Gonca.Yay., 1992.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Taberî Tefsîri. trc. Hasan Karakaya vd. 9 Cilt. İstanbul: Hisar Yayınevi, 2018.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ. Sünen-i Tirmizî Tercemesi. trc. Osman Zeki Mollamehmetoğlu. İstanbul: Yunus Emre Yay., ts.
• Yüksel, Yakup. Tasavvufta Sabır ve Şükür Anlayışı. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Zebidî, Muhammed Murtazâ. Tacü’I-Arûs min Cevâhiri’I-Kamûs. Beyrut: 1306.