The aesthetics of the historic form in the novel of “The oasis of sunset “ by Bahaa Taher

Year 2023, , 73 - 99, 30.06.2023

Mamdouh Farrag

https://doi.org/10.59536/buiifd.1283971

Abstract

Bahaa Taher, one of the important names of the Arabic novel, has presented many original works that tend to read historical, cultural, social and political contexts with his novel corpus, but he used different tools and techniques from the known historical form. Even though he borrowed the truthful ones from the events of history, he used tools and techniques that were far from the known historical form. In his novels, he was able to reflect the past and the present with a holistic perspective and presented a vision that followed the political and social transformations of his own reality. Taher’s writings affirmed that reality is not separated from literature, on the contrary, his literature is a mirror of it. Thus, reality with all its problems emerged in Taher’s multiple texts (story, novel, etc.). The most important issue he focuses on is the issue of the Arab-Israeli conflict. Because in all of Taher’s novels, there are references to this conflict and the violations suffered by the Palestinian people in particular and the Arab people in general.
This study focuses on Sunset in Exile, one of his most important fictional works (novel) in order to reveal the aesthetic and formal structures used by the author to convey his message. In this work, the author turns to history, but mostly reads and questions today. To return to history here is not to glorify history and those who made it, but to examine it and find its weaknesses. While using modern critical approaches, this study applies the deconstruction technique to search for dominant structures in the text and aims to attribute the functions of these structures to their meanings. For this reason, the study examines the relationships of the characters with the events and how the author draws the characters and who creates their patterns according to the conflict imposed by the environment that produced them.

Keywords

Bahaa Taher, Wahat Al Ghoroub, Historical Novel, Aesthetic Structures

جماليات الشكل التاريخي في رواية واحة الغروب لـ"بهاء طاهر"

Abstract

بهاء طاهر واحد من أهم الروائيين العرب، قدّم للمدونة الروائية الكثير من الأعمال الإبداعية، مالت جميعها إلى التاريخ وقراءة السياقات الثقافية والاجتماعية والسياسية، إلا أنه استخدم أدوات وتقنيات بعيدة عن الشكل التاريخي المتعارف عليه، ولئن كان استعار من أحداث التاريخ ما يتلاءم مع الواقع. فإنه استطاع أن يقدم عبر رؤية وضعت الماضي والحاضر تحت عين واحدة، فيرصد التحولات السياسيّة والاجتماعيّة لواقعه، وقد أكدت كتاباته أنه لم ينفصل عنه، بل جعل أدبه مرآة لذلك، فتجلى الواقع بكل إشكالياته في نصوصه المتعدّدة (القصصيّة والروائيّة وغيرها). لكن أهم شيء وقف عليه هو قضية الصراع العربي - الإسرائيلي، إذ لا تخلو رواية من رواياته من الإشارة إلى الصّراع، وما يتعرض له الشعب الفلسطيني والعربي بصفة عامة من انتهاكات.
تقف هذه الدراسة عند واحدة من أهم أعماله الروائية وهي "واحة الغروب" لتستكشف البنيات الجمالية والشكلية التي استخدمها الكاتب لتمرير رسالته. فالكاتب يعود من جديد للتاريخ ولكن لا يعكسه، وإنما ليقرأ الحاضر ويضعه موضع المساءلة، فالعودة للتاريخ هنا لا لتمجيد التاريخ وصناعه، وإنما لفحصه والوقوف على مواطن الضعف، والتي مع الأسف تكررت في الواقع العياني.
تسعى الدراسة وهي تستعين بالمناهج النقدية الحديثة لتفكيك النص، ورد دواله إلى مدلولاته للبحث عن البنيات المهيمنة في النص. ومن ثم ركزت الدراسة على تحليل الشخصيات وعلاقتها بالأحداث، وكيف رسم المؤلف الشخصيات وفقًا للصراع الذي فرضته البيئة المنتجة لهم والتي تشكلوا بأنساقها.

Keywords

بهاء طاهر, واحة الغروب, الرواية التاريخية, التقنيات, البنيات الجمالية

Baha Tahir’in “Sürgünde Günbatımı” Romanındaki Tarihsel Figürün Estetiği

Abstract

Arap romanının önemli isimlerinden biri olan Baha Tahir, roman külliyatıyla tarihî, kültürel, sosyal ve politik bağlamları okumaya yönelen birçok özgün eser sunmuş ancak bilinen tarihsel formdan farklı araç ve teknikler kullanmıştır. tarihin olaylarından gerçeğe uygun olanı ödünç almış olsa bile bilinen tarihsel biçimden uzak araç ve teknikler kullanmıştır. O, romanlarında geçmişi ve bugünü bütüncül bir bakış açısıyla yansıtabilmiş ve kendi gerçekliğinin siyasi ve toplumsal dönüşümlerini izleten bir vizyon sunabilmiştir. Tahir’in yazıları gerçekliğin edebiyattan ayrılmadığını, aksine edebiyatını onun bir aynası olduğunu tekit etmiştir. Böylece gerçeklik tüm sorunlarıyla birlikte Tahir’in çoklu metinlerinde (hikâye, roman vd.) ortaya çıkmıştır. Onun üzerinde durduğu en önemli konu, Arap-İsrail çatışması meselesidir. Çünkü Tahir’in tüm romanlarında bu çatışmaya ve özelde Filistin, genelde Arap halkının maruz kaldığı ihlallere göndermeler bulunur.
Bu çalışma, yazarın mesajını iletmek için kullandığı estetik ve biçimsel yapıları ortaya çıkarmak adına en önemli kurgusal çalışmalarından (roman) biri olan Sürgünde Günbatımı’na odaklanmaktadır. Yazar bu çalışmasında tarihe yönelir ancak daha çok bugünü okur ve sorgular. Burada tarihe dönmek, tarihi ve onu yapanları yüceltmek için değil, onu incelemek ve zayıf yönlerini bulmaktır. Bu çalışma, modern eleştirel yaklaşımları kullanırken, metindeki baskın yapıları aramak için yapı söküm tekniğini uygulamakta ve bu yapıların işlevlerini anlamlarına atfetmeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle çalışma, karakterlerin olaylarla olan ilişkilerini ve yazarın onları üreten çevrenin dayattığı çatışmaya göre karakterleri nasıl çizdiğini ve kimin örüntülerini oluşturduğunu incelemektedir.

Keywords

Baha Tahir, Sürgünde Günbatımı, Tarihi Roman, Estetik Yapılar

Thanks

Teşekkür

References

• Abdu’l-Latîf, İmâd: İstratîciyyâtu’l-İknâ’ ve’t-Te’sîr fi’l-Hitâbi’s-Siyâsî: Hutebu’r-Reîs es-Sâdât. Kahire: el-Hey’etu’l-Mısrıyyeti’l-Âmme li’l-Kitâb, 1. Basım, 2012.
• Abdu’s-Sabûr, Salâh. el-A’mâlu’l-Kâmile. Beyrut: Daru’l-Avde, 1. Basım, 1972.
• Al-Bahravi, Seyyid. Muhteve’ş-Şekli fi’r-Rivâyeti’l-Arabiyye. Kahire: el-Hey’etu’l-Mısrıyyeti’l-Âmme li’l-Kitâb, 1. Basım, 1996.
• Baba, Homi. Mevkiu’s-Sekâfe. çev. Sâir Dîb. Kahire: el-Meclisu’l-A’lâ li’s-Sekâfe, 2004.
• Behiyy, İsâm. er-Rihletu ile’l-Ğarb fi’r-Rivâyeti’l-Arabiyyeti’l-Hadîse. Kahire: el-Hey’etu’l-Mısrıyyeti’l-Âmme li’l-Kitâb, 1. Basım, 1991.
• Donqul, Emel. Dımne’l-A’mâli’ş-Şi’riyyeti’l-Kâmile. Kahire: Mektebetu Medbûlî, 3. Basım, 1987.
• eş-Şahhat, Muhammad. er-Rivâyetu’l-Arabiyye Ba’de Âmi 1967. Amman: Ezmine li’n-Neşri ve’t-Tevzî, 1.Basım, 2006.
• Fayyâd, Süleymân. Kitâbu’n-Nemîme: el-Mesâkîn. Kahire: Merkezu’l-Ehrâm, 1. Basım, 2001.
• Fisher, Ernst. Darûretu’l-Fenn. çev. Es’ad Halîm. Kahire: Mektebetu’l-Usre, 1998.
• Hammûd, Mâcide. İşkâliyyetu’l-Ene ve’l-Âher. Kuveyt: Âlemu’l-Ma’rife, 2013.
• Lukács, George. er-Rivâyetu’t-Târîhiyye. çev. Sâlih Cevâd el-Kâzım. Bağdat: Menşûrâtu’l-Cemel, 2021.
• McQuaid, John vd.. Nazariyyetu mâ Ba’de’l-İsti’mâr ve’r-Rivâye. çev. Eşref Zeydân. Kahire: Müessesetü Beyân, 1. Basım, 2020.
• Said, Edward. Suveru’l-Musakkaf: Muhâdarâtu’r-Reys. çev. Gassân Gusn, Beyrut: Daru’n-Nehâr, 1. Basım, 1996.
• Tahir, Bahâ. el-Hubbu fi’l-Menfâ. Kahire: Daru’l-Hilal, 3. Basım, 1995.
• Tahir, Bahâ. “el-Kâtibu ve’s-Sulta”. Mecelletu’l-Hilâl 7 (1984).
• Tahir, Bahâ. Ene’l- Meliku Ci’tu. Kahire: Mektebetu’l-Usre, 1998.
• Tahir, Bahâ. Hâletî Safiyye ve’d-Deyr. Kahire: Daru’l-Hilal, 1991.
• Tahir, Bahâ. “Havâtiru Muğteribin an Adedi’l-Kıssa”. Mecelletu İbdâ’ 2/11 (2013).
• Tahir, Bahâ. Vâhatu’l-Gurûb. Kahire: Daru’ş-Şuruk, 2013.
• Tahir, Bahâ. es-Sîretu fi’l-Menfâ. Kahire: Daru Ecyâl, 1. Basım, 2018.
• Tahir, Bahâ. Ebnâu Rifâa: es-Sekâfetu ve’l-Hurriyyetu. Kahire: Daru’l-Hilal, 1. Basım, 1993.