Genç Yetişkinlerin Toplumsal Cinsiyet Algılarını Yordamada Çocukluk Çağı Örselenme Yaşantılarının Rolünün İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 108 - 122, 31.12.2022

Feyza Güneş , Sinem Tarhan

Öz

Bu çalışmanın amacı genç yetişkinlerin toplumsal cinsiyet algılarını yordamada çocukluk çağı örselenme yaşantılarının rolünün incelenmektir. Ayrıca genç yetişkinlerin toplumsal cinsiyet algılarının cinsiyet, eğitim düzeyi ve anne- baba eğitim düzeyi değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini ulaşılabilir örnekleme yöntemi ile 18-35 yaş aralığında 423 genç yetişkin oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak Altınaova ve Duyan (2013) tarafından geliştirilen “Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği” ve Bernstein ve arkadaşları (2004) tarafından geliştirilen “Çocukluk Dönemi Örselenme Yaşantıları Ölçeği Kısa Formu (ÇÖYÖ-KF)” kullanılmıştır. Verilerin analizinde genç yetişkinlerin toplumsal cinsiyet algılarının yordanmasında çocukluk çağı örselenme yaşantılarının rolünü açıklamak için basit doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Ayrıca cinsiyet, anne-baba eğitim düzeyi değişkenlerinin analizinde bağımsız örneklem t testi; eğitim düzeyi değişkeninin analizinde tek yönlü varyans (ANOVA) analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre genç yetişkinlerin çocukluk çağı örselenme yaşantıları toplumsal cinsiyet algılarını anlamlı bir şekilde yordadığı tespit edilmiştir. Genç yetişkinlerin toplumsal cinsiyet algıları cinsiyet, eğitim düzeyi ve anne eğitim düzeyi değişkenlerine göre farklılaşırken baba eğitim düzeyi değişkenine göre farklılaşmadığı belirlenmiştir. Ayrıca genç yetişkinlerin çocukluk çağı örselenme yaşantıları cinsiyet ve baba eğitim düzeyi değişkenine göre anlamlı farklılaşırken anne eğitim düzeyi değişkenine göre farklılaşmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Çocukluk Çağı Örselenme Yaşantıları, Toplumsal Cinsiyet Algıları

Kaynakça

• Akkoç, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet algısı ve etkileyen faktörlerin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sanko Üniversitesi, Gaziantep.
• Akpınar, R. B., Küçükoğlu, S., Apay, S. E., Karaca, N., & Balcı, A. (2019). Üniversite öğrencilerinin çocukluk çağı örselenme yaşantıları, toplumsal cinsiyet algıları, şiddet eğilimleri ve şiddetle karşılaşma durumları. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (62), 409-430.
• Aktaş, G. (2011). Farklı sosyoekonomik ve kültürel özelliklere sahip ailelerde kız çocuklarına ilişkin aile içi kültürel tanımlamalar (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Altınova, H.H. ve Duyan, V. (2013). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2): 9-22.
• Altuntaş, O., & Altınova, H. H. (2015). Toplumsal cinsiyet algısı ile sosyo ekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Turkish Studies, 10 (6), 83- 100.
• Arıcı, F. (2011). Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin algılar ve psikolojik iyi oluş. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Atış, F. (2010). Ebelik/hemşirelik 1. ve 4. Sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Ayan, S. (2007). Aile içinde şiddete uğrayan çocukların saldırganlık eğilimleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8(3), 206-214.
• Baykal, S. (1988). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet rolleri ile ilgili kalıp yargılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Bilgiç, H. (2015). Denizli il merkezindeki aile sağlığı merkezlerinde görev yapan ebe ve hemşirelerin çocuk istismarı ve ihmali konusundaki deneyimleri, bilgi ve farkındalık düzeyleri (Uzmanlık Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Bilir, S., Ari, M., Dönmez, N. B., Atik, B., & San, P. (1991). Türkiye'nin 16 ilinde 4-12 yaşları arasındaki 50.473 çocuğa fiziksel ceza verme sıklığı ve buna ilişkin problem durumlarının incelenmesi. Başbakanlık Aile ve Toplum Dergisi, 1(1), 57-70.
• Bostancı, N., Albayrak, B., Bakoğlu, İ., & Çoban, Ş. (2006). Üniversite öğrencilerinde çocukluk çağı travmalarının depresif belirtileri üzerine etkisi. Yeni Sempozyum Dergisi, 44(2), 100-106.
• Burt, K. ve Scott, J. (2002). Parent and adolescent gender role attitudes in 1990’s Great Britain. Sex Roles, 46(7/8), 239-245. Can, A. (2019). Spss ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cohn, A. (1983). The prevention of child abuse: What do we know about what works. In J. Leavitt (Ed.),Child abuse and neglect research and innovation (pp. 167–194). California: Martinus Nijhoff Publishers.
• Cunningham, M. (2001). The influence of parental attitudes and behaviors on children’s attitudes towards gender and household labor in early adulthood. Journal of Marriage and Family, 63, 111-122
• Dalkılıç R.A. (2019). Farklı yaş gruplarında toplumsal cinsiyet rolleri algısının yansıması: Denizli örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Deniz, E. (2006). Ergenlerde bağlanma stilleri ile çocukluk istismarları ve suçluluk utanç arasındaki ilişki. Eurasian Journal of Educational Research, 22, 89-99.
• Dilek, Y. (1997). Parents role in preschool childrens gender role socialization. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dökmen, Z. Y. (2004). Toplumsal Cinsiyet, Sosyal Psikolojik Açıklamalar. Sistem Yayıncılık.
• Elgün, A, Yeniçeri Alemdar, M . (2017). A study oriented on the communication faculty students’ attitudes towards gender roles: Ege University sample . International Journal of Social Sciences and Education Research , 3 (3) , 1054-1067.
• Field, A. (2000). Discovering statistics using spss for windows. London-Thousand Oaks- New Delhi: Sage publications.
• Foo, L., & Margolin, G. (1995). A multivariate investigation of dating aggression. Journal of Family Violence, 10(4), 351-377.
• Foshee, V. A. (1996). Gender differences in adolescent dating abuse prevalence, types and injuries. Health education research, 11(3), 275-286.
• Gönenç, İ. M., Topuz, Ş., Sezer, N. Y., Yılmaz, S., & Duman, N. B. (2018). Toplumsal cinsiyet dersinin toplumsal cinsiyet algısına etkisi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 22-29.
• Glaser J. P., Van Os J, Portegijs P. J. ve Myin-Germeys, I. (2006). Childhood Trauma and Emotional Reactivity to Daily Life Stress in Adult Frequent Attenders of General Practitioners. Journal of Psychosom Res, 61, 229–236.
• Güleç, H., Topaloğlu, M., Ünsal, D., & Altıntaş, M. (2012). Bir kısır döngü olarak şiddet. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(1), 112-137.
• Haskan-Avcı, Ö. (2020) Toplumsal Cinsiyet, Tanım ve Temel Kavramlar. Haskan-Avcı, Ö. (Ed.), Toplumsal Cinsiyet, içinde (s. 2-73). Ankara: Nobel.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri, Nobel Yayın Dağıtım.
• Kahraman Yüce, L. Kahraman, A. B., Ozansoy, N., Akıllı, H., Kekillioğlu, A., & Özcan, A. (2014). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi toplumsal cinsiyet algısı araştırması. Turkish Studies (Elektronik), 9(2), 811-831.
• Kaya, S. (2014). Çocukluk dönemi örselenme yaşantıları ölçeği kısa formu’nun Türkçe’ye uyarlanması (Yüksek Lisans Tezi). Sıtkı Koçman üniversitesi, Muğla.
• Keser N., Odabaş E. ve Elibüyük S. (2010). Ana-babaların çocuk istismarı ve ihmali konusundaki bilgi düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 4(3), 150–157. erişim adresi: https://dergipark.org.tr.
• Keser- Koçtürk N. (2020) Toplumsal Cinsiyet ve Çocuk İstismarı ve İhmali. Haskan- Avcı Ö. (Ed.), Toplumsal Cinsiyet, içinde (s.358-391). Ankara: Nobel.
• Kodan Çetinkaya, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin şiddet eğilimlerinin ve toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Nesne Dergisi, 1 (2), s.21-43.
• Kul Uçtu, A., & Karahan, N. (2016). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin cinsiyet rolleri, toplumsal cinsiyet algısı ve şiddet eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Itobiad: Journal Of The Human & Social Science Researches, 5(8).
• Kulik, L. (1999). Gendered personality disposition and gender role attitudes among Israeli students. The Journal of Social Psychology, 139(6), 736-747.
• Kurt, E., Yonguner Küpeli, N., Sönmez, E., Bulut, N. S., & Akvardar, Y. (2018). Psikiyatri polikliniğine başvuran kadınlarda aile içi şiddet yaşantısı. Noro Psikiyatr Ars, 55, 22-28.
• Kılıç, A. (2019). Hemşirelerde toplumsal cinsiyet algısı ve etkileyen faktörlerin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sanko Üniversitesi, Gaziantep.
• Lichter, E. L., & McCloskey, L. A. (2004). The effects of childhood exposure to marital violence on adolescent gender-role beliefs and dating violence. Psychology of Women Quarterly, 28(4), 344-357.
• Lök, N., Başoğul, C., & Öncel, S. (2016). Aile içi şiddetin çocuk üzerindeki etkileri ve psikososyal desteğin önemi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(2), 155-161.
• Mackie, D. M., Hamilton, D. L., Susskind, J. ve Rosselli, F. (1996). Social psychological foundations of stereotype Formation. (Derleyenler: C. N. Macrae, C. Stangor veM. Hewstone), Stereolype And Stereotyping Ny: Guilford, 41–47.
• Margolin G, Vickerman KA, Ramos MC ve ark. (2009) Youth exposed to violence: Stability, co-occurrence, and context. Clin Child Fam Psychol Rev, 12:39-54.
• Öcal Yüceol, S.E. (2016). Toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlar ile ilişki doyumu ve romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançlar arasındaki ilişkiler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Bilim Üniversitesi, İstanbul.
• Öngen, B., & Aytaç, S. (2003). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve yaşam değerleri ilişkisi. Sosyoloji Konferansları, 48 (2), 1-18.
• Öyekçin Güleç, D., Yetim, D., & Şahin, E. M. (2012). Kadına yönelik farklı eş şiddeti tiplerini etkileyen psikososyal faktörler. Türk Psikiyatri Dergisi, 23(2), 1-7.
• Özden, S , Gölbaşı, Z . (2018). Sağlık Çalışanlarının Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumlarının Belirlenmesi . Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi , 4 (3) , 95-100.
• Özmen, A. (2000) Uygulamalı araştırmalarda örnekleme yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Fen Fakültesi Yayınları.
• Özpulat, F. (2016). The relationship between self-efficacy level and gender perception of university students: Beyşehir Üniversitesi öğrencilerinin öz-yeterlilik düzeyi ile toplumsal cinsiyet algısı ilişkisi: Beyşehir örneği. Journal of Human Sciences, 13(1), 1222-1232.
• Pekdoğan, S., & Kanak, M. (2017). 4-6 yaş çocuğa sahip annelerin istismar düzeylerinin kadının çalışması ve algılanan cinsiyet rolleri ile olan ilişkisinin incelenmesi. Journal Of International Social Research, 10(48).
• Pınar, D, Taşkın, P, Eroğlu, P. (2008). Başkent Üniversitesi Öğrenci Yurdunda Kalan Gençlerin Toplumsal Cinsiyet Rol Kalıplarına İlişkin Tutumları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 15 (1) , 47-57 .
• Polat, O. (2008). Türkiye’de çocuk haklarının durumu. Toplum ve Demokrasi, 2(2), 149–157.
• Sakallı-Uğurlu, N. (2003). Cinsiyetçilik: kadınlara ve erkeklere ilişkin tutumlar ve çelişik duygulu cinsiyetçilik kuramı. Türk psikoloji yazıları, 6 (11–12), 1–20.
• Savaş, G. (2018). Türkiye’de yaşayan bireylerin toplumsal cinsiyet eşit (siz) liği algısı, Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 1(2), 101-121.
• Seçgin, F., ve Tural, A. (2011). Sınıf öğretmenliği bölümü öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları, e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 1C0452, 6, (4), 2446-2458.
• Senemoğlu, N.(2002). Gelişim, öğrenme ve öğretim. Anı yayıncılık.
• Smith, P. H., White, J. W. & Holland, L. J. (2003). A longitudinal perspective on dating violence among adolescent and college-age women. American Journal of public health, 93(7), 1104-1109.
• Springer, K. W., Sheridan, J., Kuo, D., ve Carnes, M. (2007). Long-Term Physical and Mental Health Consequences of Childhood Physical Abuse: Results from a Large Population-Based Sample of Men and Women. Child Abuse & Neglect, 31, 517-530.
• Tekin, Ö. (2017). Turizm sektöründe toplumsal cinsiyet algısı: beş yıldızlı otel çalışanları üzerine bir araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4 (12) , 669-684 .
• Twenge, J. M. (1997). Attitudes toward women, 1970-1995: A meta-analysis. Psychology of Women Quarterly, 21, 35- 51.
• Uçar, T., Derya, Y. A., Karaaslan, T., & Tunç, Ö. A. (2017). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve şiddet davranışları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 26(3), 96-103.
• Ünal, F., Tarhan, S., & Köksal, E. D. (2017). Toplumsal cinsiyet algısını yordamada cinsiyet, sınıf, bölüm ve toplumsal cinsiyet oluşumunun rolü. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 227-236.
• Vatandaş, C. (2007). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algilanişi. Sosyoloji Konferansları, (35), 29-56.
• Vefikuluçay Yılmaz, D., Zeyneloğlu, S., Kocaöz, S., Kısa, S. Taşkın, L ve Eroğlu, K. (2009). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 6(1), 775-792.
• Whisman, M. A. (2006). Childhood trauma and marital outcomes in adulthood. Personal Relationships, 13(4), 375-386.
• World Health Organization (2002) World Report On Violence And Health. Geneva: WHO. Http:// Www5.Who.İnt/Violence_İnjury_Prevention/Download.Cfm?İd=0000000582.
• Wilde, A. ve Diekmen, A. B. (2005). Cross-cultural similarities and differences in dynamic stereotypes: a comparison between Germany and the United Satates. Psychology of Women Quarterly, 29, 188-196.
• Yağan Güder, S., & Güler Yildiz, T. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların toplumsal cinsiyet algılarında ailenin rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Yavuzer, H.(2003). Çocuk psikolojisi. Altın Kitaplar Yayınevi.
• Yeşilyaprak, B.(1993). Kişilik Gelişiminde Ailesel Faktörlerin Etkisine İlişkin Bir Araştırma. Aile Ve Toplum Bilim Kültür Ve Araştırma Dergisi,3; 3(1): 1-16.
• Yogev, S.P. (2006). Ergenlerde toplumsal cinsiyetin kazanılması aile, okul ve arkadaş etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Zeybekoğlu, Ö. (2010). Toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında Türk toplumunun erkeklik algısı. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 3, 1-14.