Öz
It is known that in the history of Turkish literature tevhîd (onennes of God), münacat (appealing to God), commentary of “esma-i husna” (analysing the names of God), “na‘t” (the eulogy of Prophet Muhammed), “kırk hadis tercümeleri” (translation of forty hadith) and so on holds an important place of religious literature products. Enough information about the life of Şirvanlı Hatib oğlu Habibullah can not be obtained. He is a kind of person who has three important in verse works named as esma-i hüsna commentary, translation of forty hadith, Caliph Ali's hundred aphorism including Turkish translation work. As understood from the aforementioned booklet, the poet wrote these works for the Mamluk sultan Gkansu Gavri (d. 922/1516) in Egypt to win his proximity. Habibullah-i Şirvânî, at first, God's 99 names to count the believers in the hereafter accessible to encouragement of the hadith of the reward “esmâ'-i hüsnâ” , translated in two couplets. He also told the people and his follovers how to read and understand of these couplets. After this work, Şirvânî, because of rewards coming from God, translated fourty hadith (fourty saying of Prophet Muhammed) into Turkish as couplets one by one. His third and final work is Caliph Ali’s “Sad-Kelime-i Alî” that is a famous Arabic translation of Caliph Ali’s sayings. In this study, after giving information about the poet's life and first two works, inner text tarnslation and language of the third booklet is presented and examined
Anahtar Kelimeler
Hatib oğlu Habîbullâh Şirvan names of God forty saying of Prophet Hz. Ali aphorism
Kaynakça
- AKPINAR, Yavuz (1994), Azerî Edebiyatı Araştırmaları, Dergâh yayını, İstanbul.
- AŞURBEYLİ, Sara (2010), “Şirvanşahlar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, C. 39, s. 211-213.
- AYDIN, Mustafa (2010), “Şirvan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, C. 39, s. 204-206.
- CEYHAN, Âdem (2013), “Hz. Ali Cenk-namelerinin Tesirleri ve Yeniden Yazılması Meselesi”, Âşık Paşa ve Anadolu’da Türk Yazı Dilinin Oluşumu Sempozyumu, Bildiriler, haz. M. Fatih Köksal, Kırşehir, s. 115-154.
- CEYHAN, Âdem (2006), Türk Edebiyatında Hazret-i Ali Vecizeleri, Öncü Kitap, Ankara.
- KANDEMİR, M. Yaşar (2002), “Kırk Hadis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, C. 25, s. 467-470.
- KARAHAN, Abdülkadir (1991), İslâm-Türk Edebiyatında Kırk Hadîs Toplama, Tercüme ve Şerhleri, 2. bs. Ankara.
- KARAHAN, Abdülkadir (2002), “Kırk Hadis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, C. 25, s. 470-473.
- KÜRKÇÜOĞLU, Kemal Edib (1951), Kırk Hadîs Tercemesi, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul.
- LEVEND, Agâh Sırrı (1972), “Dinî Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Bellleten, Ankara, s. 35-80.
- PERTSCH, Wilhelm (1888), Verzeichniss der Persischen Handschriften der Königlichen Bibliothek zu Berlin, Berlin.
- TOPALOĞLU, Bekir (1995), “Esmâ-i Hüsnâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, C. 11, s. 404-418.
- YAZAR, Sadık (2011), Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, doktora tezi, İstanbul.
- YILMAZ, Ali (1998). “Türk Edebiyatında Esmâ-i Hüsnâ Şerhleri ve İbn-i Îsâ-yı Saruhânî’nin Şerh-i Esmâ-i Hüsnâ’sı”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 1, s. 1-34.
Öz
Bilindiği gibi Türk edebiyatı tarihinde tevhid, münacat, esmâ-i hüsnâ şerhi, na‘t, kırk hadis tercümeleri vb. dinî edebiyat mahsulleri mühim bir yer tutar. Hayatı hakkında fazla bilgi elde edilemeyen Şirvanlı Hatiboğlu Habîbullâh da esmâ-i hüsnâ şerhi, kırk hadis tercümesi ve Hz. Ali’nin yüz sözünün çevirisi olmak üzere üç manzum Türkçe eseri bulunan bir edebî şahsiyettir. Anılan kitapçıklarından anlaşıldığına göre, şair bu eserleri Memlük sultanı Kansu Gavri’nin (ö. 922/1516) yakınlığını kazanmak için Mısır’da yazmıştır. Şirvanlı Habîbullâh, ilkin Allah’ın 99 adını sayan müminlerin ahirette erişeceği mükâfatı bildiren hadisin teşvikiyle esmâ-i hüsnâyı ikişer beyit hâlinde tercüme etmiş ve onların havâssını anlatmıştır. Şair, bu eserin ardından, kırk hadisi ezberleyip nakletmenin sevabını bildiren rivayetin sevkıyle Hz. Peygamber’e ait “Erbaîn Söz”ü birer beyitle Türkçeye çevirmiştir. Onun üçüncü ve son eseri, Hz. Ali’nin “Sad-Kelime-i Alî” (Hz. Ali’nin Yüz Sözü) adıyla meşhur Arapça vecizelerinin birer beyitle dilimize tercümesinden ibarettir. Bu çalışmada, şairin hayatı ve anılan eserleri hakkında bilgi verildikten sonra üçüncü kitapçığının metni ve dil içi çevirisi sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Hatiboğlu Habîbullâh Şirvan esmâ-i hüsnâ kırk hadis Hz. Ali yüz söz
Kaynakça
- AKPINAR, Yavuz (1994), Azerî Edebiyatı Araştırmaları, Dergâh yayını, İstanbul.
- AŞURBEYLİ, Sara (2010), “Şirvanşahlar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, C. 39, s. 211-213.
- AYDIN, Mustafa (2010), “Şirvan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, C. 39, s. 204-206.
- CEYHAN, Âdem (2013), “Hz. Ali Cenk-namelerinin Tesirleri ve Yeniden Yazılması Meselesi”, Âşık Paşa ve Anadolu’da Türk Yazı Dilinin Oluşumu Sempozyumu, Bildiriler, haz. M. Fatih Köksal, Kırşehir, s. 115-154.
- CEYHAN, Âdem (2006), Türk Edebiyatında Hazret-i Ali Vecizeleri, Öncü Kitap, Ankara.
- KANDEMİR, M. Yaşar (2002), “Kırk Hadis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, C. 25, s. 467-470.
- KARAHAN, Abdülkadir (1991), İslâm-Türk Edebiyatında Kırk Hadîs Toplama, Tercüme ve Şerhleri, 2. bs. Ankara.
- KARAHAN, Abdülkadir (2002), “Kırk Hadis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, C. 25, s. 470-473.
- KÜRKÇÜOĞLU, Kemal Edib (1951), Kırk Hadîs Tercemesi, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul.
- LEVEND, Agâh Sırrı (1972), “Dinî Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Bellleten, Ankara, s. 35-80.
- PERTSCH, Wilhelm (1888), Verzeichniss der Persischen Handschriften der Königlichen Bibliothek zu Berlin, Berlin.
- TOPALOĞLU, Bekir (1995), “Esmâ-i Hüsnâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, C. 11, s. 404-418.
- YAZAR, Sadık (2011), Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, doktora tezi, İstanbul.
- YILMAZ, Ali (1998). “Türk Edebiyatında Esmâ-i Hüsnâ Şerhleri ve İbn-i Îsâ-yı Saruhânî’nin Şerh-i Esmâ-i Hüsnâ’sı”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 1, s. 1-34.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 9 Ekim 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 |