CODEX CUMANICUS’TA BİTKİ ADLARI

Year 2017, Volume: 15 Issue: 1, 611 - 638, 31.03.2017

Yasin Karadeniz

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.298145

Cited By: 1

Abstract

Kuman-Kıpçaklarına
ait eser olan Codex Cumanicus, Türk dili tarihinde Latin alfabesiyle yazılmış
ilk eserdir. Codex Cumanicus, İtalyan tüccarlar ile Fransiskan papazlarının,
Kuman-Kıpçakların yaşadıkları bölgelerde ticaret adı altında yaptıkları
misyonerlik faaliyetlerinin sonucu ortaya çıkmış bir eser olarak
düşünülmektedir. Codex Cumanicus’ta insan hayatıyla ilgili zengin bir söz
varlığı hazinesi bulunmaktadır. İnsan uzuvları, hayvanlar, madencilik, din
terimleri, tıp, giyim-kuşam, renk adları, ticaret, savaş aletleri, yemek
adları, takvim, hukuk gibi geniş bir alanı kapsayan bu sözvarlığı hazinesi
Kuman-Kıpçakların yaşam biçimlerine dair bilgiler vermektedir.

Bu makalede Codex Cumanicus’taki bitki adları tespit edilmiş
ve bu adların geçmişten bugüne Türk dilindeki kullanımları açıklanmaya
çalışılmıştır. Bu çalışmada Codex Cumanicus’taki bitki adlarının pek çoğunun
Eski Türkçe döneminden günümüz Türk lehçelerine kadar kullanıldığı
belirlenmiştir. Bazı bitki adları ise sadece Kıpçak döneminde kullanılmıştır.
Ayrıca o dönemde Kuman-Kıpçaklarının kullandığı yabancı bitki adlarının
sayısının fazla olduğu görülmüştür.

Keywords

Codex Cumanicus, bitki adları, Kuman-Kıpçaklar, Eski Türkçe, söz varlığı

References

• AKALIN, Şükrü Haluk vd. (1995), Şor Türkçesi Sözlüğü, Türkoloji Araştırmaları, Adana.
• ARAT, Reşit Rahmeti (1992), Edib Ahmed b. Mahmud Yükneki Atabetü’l-Hakayık, TTK Yayınları, Ankara.
• ARAT, Reşit Rahmeti (2006), Kutadgu Bilig, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• ARGUNŞAH, Mustafa-GÜNER, Galip (2015), Codex Cumanicus, Kesit Yayınları, İstanbul.
• BANG, W-GABAIN, A. von T- RACHMATI, G. (1929-1959) Türkische Turfan- Texte I - X, ABAW, Berlin.
• BAYRAM, Bülent (2007), Çuvaş Türkçesi-Türkiye Türkçesi Sözlük, Tablet Yayınları, Konya.
• BAYTOP, Turhan (2007), Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankara.