Ortaokul Öğrencilerinin Demokratik Değerlere Sahip Olma Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2013, Cilt: 11 Sayı: 2, 97 - 118, 01.06.2013

Yrd. Doç. Dr. Abdurrahman İlğan Duygu Karayiğit Yrd. Doç. Dr. Bayram Çetin

Öz

Democratic values are significantly important in today’s global world. Young children acquire values through schools. In this context, to describe the level of middle school students’ democratic values is the problem of this research. The sample of the research consisted of 300 middle school students from 7th and 8th grades. The scale created to measure democratic values of students consisted of six dimensions: ‘Respect to equality and diversity’, ‘respect to others rights’, ‘tolerance and diversity’, freedom of others’, ‘respect to others’ diversity’ and ‘sensitivity to diversity’. The factor analysis was conducted to construct validity of the scale explained 53,6 % of total variance whereas has 87 alpha internal consistency coefficient. The analysis was conducted in terms of each dimension, and democratic values were compared by demographic variables such as gender, parents’ education level, parents’ job, monthly income of the family, number of brothers and sisters. Results show that middle school students adopted democratic values in high level. In addition to this, except for two dimensions, some variables such as gender, parents’ education level, parents’ job, monthly income of the family, number of brothers and sisters did not affect democratic values of middle school students.

Anahtar Kelimeler

Democratic values, respect to diversity, tolerance

Ortaokul Öğrencilerinin Demokratik Değerlere Sahip Olma Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi

Öz

Demokratik değerler günümüz küresel dünyasında büyük önem arz etmektedir. Demokratik değerlerin kazanılmasında okullar büyük öneme sahiptir. Buradan hareketle ortaokul öğrencilerinin demokratik değerlere sahip olma düzeyi bu araştırmanın problemini oluşturmaktadır. Araştırma tarama modelinde olup, araştırmanın çalışma grubunu 7 ve 8. sınıfta okuyan 300 öğrenci oluşturmuştur. Öğrencilerin demokratik değerlerini betimlemek amacıyla araştırmacılar tarafından geliştirilen ölçme aracı; ‘eşitlik ve farklılıklara saygı’, ‘başkalarının haklarına saygı’, hoşgörü ve çeşitlilik’, başkalarının özgürlüğü’, bireysel farklılıklara saygı’ ve farklılıklara duyarlılık’, boyutlarından oluşmaktadır. Ölçme aracına faktör analizi yapılmış olup, ölçek varyansın % 53,86’sını açıklamakta ve ,87 düzeyinde alfa güvenirlik katsayısına sahiptir. Her bir boyut düzeyinde analiz yapılmış olup; cinsiyet, anne ve babanın eğitim düzeyi, anne ve babanın işleri, ailenin aylık geliri ve kardeş sayısı gibi demografik değişkenler üzerinden de boyutlar düzeyinde karşılaştırmalar yapılmıştır. Ortaokul öğrencilerinin demokratik değerleri yüksek düzeyde benimsediği ortaya çıkmıştır. Bunun yanında, demografik değişkenlerden anne ve babanın eğitim düzeyinin, çalışma durumunun, ailenin aylık gelirinin ve kardeş sayısının öğrencilerin demokratik değerlerini iki boyut hariç farklılaştırmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Demokratik değerler, farklılıklara saygı, hoşgörü

Kaynakça

• AKIN, U. ve ÖZDEMİR, M. (2009). Öğretmen adaylarının demokratik değerlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Eğitim Bilimleri Fakültesi örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 42 (2), 183-1 AKBAŞ, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının
• (değerlerinin) ilköğretim 8. Sınıf öğrencilerinde gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. İstanbul: Uluslararası Değerler Eğitim Sempozyumu. BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi. Ankara: PegemA Yayıncılık. DOĞANAY, A. ve SARI, M. (2004). Değerlerin kazandırılmasında açık-örtük program. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 39, 356-383. ERÇOŞKUN, M. H. ve NALÇACI, A. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının empatik ve demokratik tutumlarının incelenmesi. Milli Eğitim
• Dergisi. 180, 204-215. GENÇ, S. Z. ve KALAFAT, T. (2008). Öğretmen adaylarının demokratik tutumları ile empatik becerilerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 19, 211-222. GÖMLEKSİZ, M. N. ve KAN, A. Ü. (2008). Eğitim fakültesi ve tezsiz yüksek lisans programlarına kayıtlı öğretmen adaylarının demokratik tutumlarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 178 (1), 44–64. KARAHAN, T. F., SARDOĞAN, M. E., ÖZKAMALI, E. ve DİCLE, A. N. (2006). Öğretmen adaylarında demokratik tutum, nevrotik eğilimler ve kendini gerçekleştirme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 30. 149-1 KARAKÜTÜK, K. (2001). Demokratik eğitim. Ankara: Anı Yayıncılık. KARASAR, N. (2000). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel
• Yayın Dağıtım. KAYMAKCAN, R. (2007) Bir değer olarak hoşgörü eğitimi. Değerler
• Eğitimi Uluslararası Sempozyumu. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 515-531. KEPENEKÇİ, Y. K. (2003). Demokratik okul. Eğitim Araştırmaları. 3
• (11), 44-53. KINCAL, R. Y. Ve IŞIK, H. Demokratik eğitim ve demokratik değerler. Eğitim Araştırmaları. 11, 54-58. ÖZTÜRK, C. ve OTLUOĞLU, R. (2002). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller. Ankara: Pegem A Yayıncılık. SARI, M. (2007). Demokratik değerlerin kazanımı sürecinde örtük program: Düşük ve yüksek “okul yaşam kalitesi”ne sahip iki ilköğretim okulunda nitel bir çalışma. Yayınlanmamış doktora tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ŞAYLAN, G. (1998). Demokrasi ve Demokrasi Düşüncesinin
• Gelişmesi. Ankara: TODAİE Masaüstü Yayıncılık. TAVŞANCIL, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi.
• Ankara: Nobel Yayınevi. TEZCAN, M. (1996). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Feryal Matbaası. ULUSOY, K. (2007). Lise Tarih Programlarında Yer Alan Geleneksel ve Demokratik Değerlere Yönelik Öğrenci Tutumlarının ve Görüşlerinin Çeşitli
• Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. URAL, S. N. ve SAĞLAM, H. İ. (2011). İlköğretim öğretim
• öğrencilerinin demokratik tutum düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi. 9 (22), 161-180. UYGUN, O. (1996). Türkiye'de Demokrasi ve İnsan Hakları. TODAİE, Ankara. YAZICI, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının demokratik değerlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim. 36
• (159), 165-178. YEŞİL, R. ve AYDIN, D. (2007). Demokratik değerler eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 11 (2), 65-84. YILMAZ, K. (2011). Öğretmen adaylarının demokratik değerler ile öğrenci kontrol ideolojilerine ilişkin görüşleri arasındaki ilişki. Uludağ
• Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 24 (2), 297-315. YİĞİTTİR, S. ve ÖCAL, A. (2010). İlköğretim 6. Sınıf öğrencilerinin değer yönelimleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 24. 407-4