Seyyidi'nin Fıkh-ı Ekber Tercümesi Olan Manzume-i Akaid Adlı Eseri ve Muhtevası

Yıl 2013, Cilt: 11 Sayı: 2, 513 - 531, 01.06.2013

Gülsüm Özcan

Öz

Turkish nation, possessing a huge cultural treasure-house, is the heir of an important civilization. This cultural wealth is reflected in the literary works. There is a huge number of literary works, both those that have survived and those that haven’t, that represent the Turkish identity. Old Turkish literature comprises a period of seven centuries. For this reason the literary works are of great importance. Literary works that are dedicated to the study of religion and reality of nature occupy an important place in the old Turkish literature. Akâid-nâmes – one of the significant literary genres in the old literature- are in the form of mesnevi verses. The first work regarding this topic was the risale named after Imâm-ı Azâm Ebû Hanife who named the science of Islam Akaid as Fıkh-ı Ekber. Fıkh-ı Ekber, the essence of which is the belief in one God, is a work on moral interpretation that is written in a verse form authored by Imami Azam. In 1095 (1648) verse-type interpretation of the mentioned work called Manzume-i Akâid was published by Seyyidî. With this interpretation by Seyyidî another work was added to the Turkish literature regarding Akâid-nâme. Our aim is to convey Manzûme-i Akâid to the modern day literature.

Anahtar Kelimeler

Akâid-nâmes, Manzûme-i Akâid, Seyyidî

Seyyidi'nin Fıkh-ı Ekber Tercümesi Olan Manzume-i Akaid Adlı Eseri ve Muhtevası

Öz

Zengin bir kültür hazinesine sahip olan Türk milleti, önemli bir medeniyetin mirasçısıdır. Bu zenginliğini edebi eserlerinde yansıtır. Günümüze ulaşmış yahut ulaşamamış nice eserler vardır ki onlar, Türk milletinin birer kimliği niteliğindedir. Eski Türk Edebiyatı, edebiyat tarihimizde yedi asra yakın bir zaman diliminde verilen eserlerin bütününü kapsar. Bu sebeple ortaya konulan eserler büyük ölçüde önem arz etmektedir. Eski Türk Edebiyatı’nda tabiatı gereği dini içerikli eserler önemli bir yer tutar. Dini içerikli olan Akâid-nâmeler döneme ve dönemin inanç sistemine ayinedarlık eder. Mesnevi nazım biçimiyle yazılan akâid-nâmeler Eski Türk Edebiyatı’nın manzum türlerinden biridir. İslam akâid ilmine Fıkh-ı Ekber ismini veren İmâm-ı Azâm Ebû Hanîfe’nin aynı isimle yazılmış risalesi bu konudaki ilk eserdir. Aslı tevhit ve itikat olan Fıkh-ı Ekber, İmâm-ı Âzâm’ın mensur olarak yazdığı akâid risalesidir. Bu eserin, 1095 (1684)’de Seyyidî tarafından Manzûme-i Akâid ismiyle manzum tercümesi yapılmıştır. Bu tercüme ile Türk Edebiyatındaki akâid-nâme konulu çalışmalara bir yenisi eklenmiştir. Bu çalışmada amacımız Seyyidî’yi ve Manzûme-i Akâid adlı eserini günümüze ulaştırmaktır.

Anahtar Kelimeler

Akâid-nâmeler, Manzûme-i Akâid, Seyyidî

Kaynakça

• AKÇAY, A.İ. (2011), Türk Edebiyatında Manzûm Akâidnâmeler (İnceleme- Metin) Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• CANIM, R. (2010) Divan Edebiyatında Türler, Grafiker Yayınları, Ankara
• İPEKTEN, H., İSEN, M., TOPARLI, R., OKÇU, N., KARABEY, T. (1988) Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• KARACA, S. (2012) Kadızâde Mehmet Efendi, Manzume-i Akaid (Tenkitli Metin- Sözlük- Dizin), Yüksek Lisans Tezi Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• KARAGÖZ, İ. (2007) (Editör), Dini Kavramlar Sözlüğü, Diyanet İşleri Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• KILAVUZ, A. S. (1989) “Akâid”, DİA, 2.Cilt, İstanbul.
• KİREMİTÇİ, F. (2012) “Klasik Türk Edebiyatında Öğretici Mensur Eserleri Nazma Aktarma Çalışmaları ve Sâdıkî’nin Manzum Akâid-nâme Örneği”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/1 Winter 2012, p.1501- 1539 , Turkey.s.1502.
• KOCAKAPLAN, İ., AÇA, M., GÖKALP, H., (2011) Başlangıçtan Günümüze Türk Edebiyatında Tür ve Şekil Bilgisi, Kesit Yayınları, İstanbul. KOLLEKTİF.(2010) İman ve İbadetler–İlmihali-1. cilt, Diyanet Vakfı Yay, Altındağ, Ankara.
• KOMİSYON. (1984) İslam Alimleri Ansiklopedisi, Cilt 2., Türkiye Gazetesi Yay.,İstanbul.
• KOMİSYON.( 1984) İslam Alimleri Ansiklopedisi, Cilt 3., Türkiye Gazetesi Yay.,İstanbul.
• KÜLEKÇİ, N. (1995) Açıklamalar ve Örneklerle Edebi Sanatlar, Akçağ Yayınları, Ankara.
• ÖZCAN , G. (2013) Manzûme-i Akâid-i Seyyidî (İnceleme-Tenkitli Metin- Sözlük-Dizin) Yüksek Lisans Tezi, Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• PALA, İ. (2004) Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Kapı Yayınları, İstanbul.
• ŞENTÜRK, L., YAZICI, S. (1999) Diyanet İslam İlmihali, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay, 6. Baskı, Ankara.
• TUZCU, K. (2007) “Klasik Arap Şiirinde Didaktik Şiirler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 47, 2 . Ankara.
• YAVUZ, Y.V. (1979) Aliyyü’l Kârî Şerhi, İmâm-ı Âzam- Fıkh-ı Ekber, Çağrı Yay, İstanbul.
• YAVUZ, Y. Ş.(1989) “Akâidü'n-Nesefî”, DİA, 2.Cilt, İstanbul.
• YILDIRIM, K. (2009 ) “Didaktik Şiirin Abbasiler Döneminde Ortaya Çıkışı ve Gelişimi Üzerine Bir İnceleme” Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 1.
• YÖRÜKAN, Y. Z. (2001) İslam Dini ve Mezhepleri Tarihi ( İslam Akaid Sisteminde Gelişmeler) Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.