Konaklama İşletmelerinde İş Doyumu, Yaşam Doyumu ve Öz Yeterlilik Arasındaki İlişkinin Analizi

Yıl 2013, Cilt: 11 Sayı: 1, 180 - 204, 01.03.2013

Yrd. Doç. Dr. Yılmaz Akgündüz

Öz

The purpose of this study is to reveal the relationships between the job satifsfaction, life satisfaction and self-efficacy in hospitality business. In order to achieve this goal a survey that contains the measure of Minnesota Job Satisfaction Questionnaire developed by Weiss et al, Life Satisfaction Questionnaire developed by Diener et al and General Perceived Self-Efficacy Scale developed by Jerusalem and Schwarzer were used 233 employees of hospitality business in the region of Kusadasi were determined by using simple random sampling method as a sample, and job satisfaction, life satisfaction, self-efficacy of employees were measured by this survey. The data gathered through structured questionnaire technigue were firsty analyzed by means of SPSS 18.0 programme and descriptive statistics were defined. Then by means of LISREL 8.8 programme, the data were analyzed by one of the multivariate statistical tests, Structural Equation Modeling. According to the data gathered it was found that there is a significant and positive relationship between job satisfaction and life satisfaction; between job satisfaction and self-efficacy; between life satisfaction and self-efficacy. it was observed that self-efficacy has a partially mediation effect in the relationship between job satisfaction and life satisfaction.

Anahtar Kelimeler

Job satisfaction, life satisfaction, self-efficacy, human resources management.

Konaklama İşletmelerinde İş Doyumu, Yaşam Doyumu ve Öz Yeterlilik Arasındaki İlişkinin Analizi

Öz

Bu çalışmanın amacı konaklama işletmelerinde iş doyumu, yaşam doyumu ve öz yeterlilik arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bu amacı başarmak için Weiss ve arkadaşları tarafından geliştirilen Minnesota İş Doyum Ölçeği, Diener ve arkadaşları tarafından geliştirilen Yaşam Doyum Ölçeği ile Jerusalem ve Schwarzer tarafından geliştirilen Genelleştirilmiş Öz Yeterlilik Beklentileri Ölçeğini içeren bir anket uygulanmıştır. Kuşadası bölgesindeki konaklama işletmelerinde çalışan 233 işgören örneklem olarak basit rastgele örnekleme yöntemi ile seçilmiştir ve her bir işgörenin iş doyumu, yaşam doyumu, öz yeterliliği bu anket ile ölçülmüştür. Yapılandırılmış anket tekniği ile elde edilen verilerle ilgili olarak önce SPSS 18.0 Programı yardımıyla tanımlayıcı istatistikler yapılmış ve veriler LISREL 8.8 Programı kullanılarak çok değişkenli istatistik yöntemlerinden Yapısal Eşitlik Modeli ile analiz edilmiştir. Çalışmada değişkenler arasında doğrudan ve aracılık ilişkilerini içeren üç model önerilmiş ve sınanmıştır. Elde edilen bulgulara göre konaklama işletmelerinde iş doyumu ile yaşam doyumu ve öz yeterlilik arasında anlamlı pozitif yönlü bir ilişki, yaşam doyumu ve öz yeterlilik arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki, iş doyumu ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide öz yeterliliğin kısmi aracılık etkisi olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İş doyumu, yaşam doyumu, öz yeterlilik, insan kaynakları yönetimi

Kaynakça

• ADEBOMĠ, O., IBĠTOYE, H.O., SANNĠ, O.B., (2012). “Job satisfaction and self-efficacy as correlates of job commitment of special education teachers in oyo state”, Journal of Education and Practice, Vol.3, No.9, 95-103.
• ALLEN, T.D., HERST, D.E.L., BRUCK, C.S., SUTTON, M., (2000). “Consequences associated with work-to-family conflict: a review and agenda for future research”. Journal of Occupational and Health Psychology, Vol.5, No.2, 278–308.
• AġIK, N.A., (2010). “ÇalıĢanların iĢ doyumunu etkileyen bireysel ve örgütsel faktörler ile sonuçlarına iliĢkin kavramsal bir değerlendirme”. Türk İdare Dergisi, Vol.467, 31-51.
• BANDURA, A., (1986). “Social Foundations of Thought And Action: A Social Cognitive Theory”, NJ: Prentice-Hall.
• BANDURA, A., (1997). “Self:Efficacy: The Exercise of Control”, NY: Freeman.
• BARON, R. A., (1986). “Behavior ın organizations:understanding and managing the human side of work, Second Edition, Boston: Allyn And Bacon Inc.
• BASIM, H. N., KORKMAZYÜREK, H., TOKAT, A. O., (2008). “ÇalıĢanların öz yeterlilik algılamasının yenilikçilik ve risk alma üzerine etkisi: kamu sektöründe bir araĢtırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Vol.19, 121-130.
• BAYCAN, F.A., (1985). “Farklı Gruplarda Çalışan Gruplarda İş Doyumunun Bazı Yönlerinin Analizi”. BasılmamıĢ Bilim Uzmanlığı Tezi, Boğaziçi Üniversitesi.
• BAYSAL, A.C., (1981). “Sosyal ve Örgütsel Psikolojide Tutumlar”, Ġstanbul:Yalçın Ofset Matbaası
• BEDEĠAN, A.G., BURKE, B.G., MOFFETT, R.G., (1988). “Outcomes of work–family conflict among married male and female professionals”, Journal of Management, Vol.14, 475–491.
• BĠÇER, O., (2009). “Osmaniye ilinde çalışan sağlık personelinin iş tatmininin, öz yeterlilik düzeyinin ve bunlara etki eden faktörlerin incelenmesi”, BasılmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
• BĠNGÖL, D., (1997). “İnsan Kaynakları Yönetimi”, Ġstanbul: Beta Yayınları.
• BLOOD, M.A. ve HULĠN, C.L., (1967), “Alienation, work characteristics and worker responses”, Journal of Applied Psychology, Vol.51, 284-290.
• BROWN, C. ve DUAN, C. (2007). “Counselling psychologists in academia: Life satisfaction and work and family role commitments”. Counselling Psychology Quarterly, Vol.20, No.3, 267-285.
• BROUWERS, A. ve TOMĠC, W. (2002). “The factorial validity of scores on the teacher interpersonal self-efficacy scale”. Educational and Psychological Measurement. Vol.61, No.3, 433-445.
• ÇETĠNKANAT, C., (2000). “Örgütlerde güdülenme ve iş doyumu”, Ankara: Anı Yayıncılık.
• DAVĠS, K., (1982). “İşletmelerde İnsan Davranışı Örgütsel Davranış”, Çev. Kemal Tosun v.d. 5. Basım, Ġstanbul: Ġstanbul Matbaası
• DĠENER, E. (1984). “Subjective well-being”, Psychological Bulletin, Vol.95, 542–575.
• DĠENER, E. (1994). “Assesing subjective well-being: progress and opportunities”, Social Indicators Research, Vol.31, 103-157
• DĠENER, E., EMMONS, R.A., LARSEN, R.J., GRĠFFĠN, S. (1985). “The satisfaction wiht life scale”, Journal of Personality Assessment, Vol.49, No.1, 71-75.
• DĠENER, E., OĠSHĠ, S., & LUCAS, R. E. (2003). “Personality, culture, and subjective well-being: Emotional and cognitive evaluations of life”. Annu. Rev.Psychol, Vol.54, 403-25.
• DOST, M.T., (2007). “Üniversite öğrencilerinin yaĢam doyumunun bazı değiĢkenlere göre incelenmesi”, Pamukkale Üniverstiesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Vol.2, No.22, 132-143.
• EDEN, D., (1996). “From Self-efficacy to Means Efficacy: Internal and External Sources of General and Specific Efficacy”, Presented at the 56th Annual Meeting of the Academy of Management. OH: Cincinnati.
• EĞĠNLĠ, A.T. (2009). “ÇalıĢanlarda ĠĢ Doyumu: Kamu ve Özel Sektör ÇalıĢanlarının ĠĢ Doyumuna Yönelik Bir AraĢtırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Vol.23, No.3, 35-52.
• EZZEDEEN, S. R., (2003). “Research note on job satisfaction”, Pennsylvania:The Pennsylvania State University.
• FRĠSH, M. B. (2006). “Quality of life therapy: Applying a life satisfaction approach to positive psychology and cognitive therapy”, New Jersey: John Wiley & Sons
• GARDNER, D.G. ve PĠERCE, J.L. (1998). “Self-esteem and selfefficacy within the organizational context: an empirical examination”, Group & Organization Management, Vol.23, No.1, 48-70.
• GAVCAR, E. ve TOPALOĞLU, C. (2008). “Kamuya ait konaklama iĢletmelerinin yöneticilerinde iĢ doyumu (öğretmenevi müdürleri örneği)”, Yönetim Bilimleri Dergisi, Vol.6, No 2, 59-74
• GHĠSELLĠ, R.E., LA LOPA, J.M., BAĠ, B., (2001). “Job satisfaction, life satisfaction, and turnover intent among food-service managers”. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, Vol.42, No.2, 28-37.
• GU, Z., SĠN, R.C.S., (2009). “Drivers of Job satisfaction as related to work performance in macao casino hotels”. International Journal of Contemporary Hospitality Management, Vol.21, No.5, 561–578.
• GÜNLÜ, E., AKSARAYLI, M., PERÇĠN, N.S., (2010). “Job satisfaction and organizational commitment of hotel managers in Turkey”. International Journal of Contemporary Hospitality Management, Vol.22, No.5, 693–717.
• GÜRBÜZ, S. ve ERKUġ, A. (2010). “ĠĢ Tatmini ve ĠĢ Performansının Yeni Öncülü: Temel Benlik Değerlendirmesi”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt.2, No.1, 69-76 (Online).
• HACKMAN, J. R. ve G. R. OLDHAM (1980). “Work redesign”, Massachusetts: Addison-Wesley Publishing Company.
• HEADY, B., VEENHOVEN, R., WEARĠNG, A. (1991). “Top-down versus bottom-up theories of subjective well-being”, Social Indicators Research, Vol.24, 81-100.
• HSĠEH, C.M. (2003).” Counting Importance: The case of life satisfaction and relative domain importance”, Social Indicators Research, Vol.61, 227–240.
• HULĠN, C.L., (1969). “Sources of variation ın job and life satisfaction: the role of community and job-related variables”, Journal Of Applied Psychology, Vol.53, 279-291.
• IVERSON, R.D. ve MAGUĠRE, C., (1999). “The relationship between job and life satisfaction : evidence from a remote mining community”, Department of Management Working Paper, No :14
• JERUSALEM. M. ve SCHWARZER, R., (1979). “The General SelfEfficacy Scale (GSE)”, http://userpage.fu-berlin.de/health/engscal.htm. (18.Ocak.2010).
• JUDGE, T.A., EREZ A., BONO, J.A., (1998a). “The power of being positive: the relation between positive self-concept and job performance”, Human Performance, Vol.11, 167-187.
• JUDGE, T.A., LOCKE, E.A., DURHAM, C.C. (1997). “The dispositional causes of job satisfaction: a core evaluations approach”, Research in Organizational Behavior. Vol.19,151-188.
• JUDGE, T.A., LOCKE, E.A., DURHAM, C.C. ve KLUGER, A.N. (1998b). “Dispositional effects on job and life satisfaction: the rule of core evaluations”, Journal of Applied Psychology, Vol.83, 17-34
• KANTARCI, K., (1997). “Otel işletmelerinde iş tatmininin ölçülmesi ve işgören performansına etkileri”, YayınlanmamıĢ doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KESER, A., (2005). “ĠĢ doyumu ve yaĢam doyumu iliĢkisi: otomotiv sektöründe bir uygulama”, Çalışma ve Toplum, Vol.4, 77-96.
• KORKMAZ, Ġ., (2002). “Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi”, Ankara:Pegem Yayıncılık
• KORMAN, A. K., (1978). “Endüstriel ve Organizasyonel Psikoloji”, Çev: Ġ. Akhun ve C. Alkan, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• KÖKER, S., (1991). “Normal ve Sorunlu Ergenlerin Yaşam Doyumu Düzeyinin Karşılaştırılması”, BasılmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• LAM, S., (1995). “Quality management and job satisfaction”, International Journal of Quality & Reliability Management, Vol.12, No.4, 72– 78.
• LARSEN, R. J., DĠENER, E., & EMMONS, R. A. (1985). “An evaluation of subjective well-being measures”, Social Indicators Research, Vol.17, 1-17.
• LUSZCZYNSKA, A., MOHAMED, N.E., SCHWARZER, R., (2005). “Self-efficacy and social support predict benefit finding 12 months after cancer surgery: the mediating role of coping strategies”. Psychology, Health & Medicine, Vol.10, No.4, 365–375
• NEUGARTEN, B. L., HAVĠGHURST, R. J., &TOBĠN, S. S. (1961). “The measurement of life satisfaction”, Journal of Gerontology, Vol.16, 134- 143.
• O’DRĠSCOLL, M.P., ILGEN, D.R., HĠLDRETH, K., (1992). “Time devoted to job and off-job activities: ınterrole conflict, and affective experiences”, Journal of Applied Psychology, Vol.77, No.3, 272–279.
• ORAL, S. (1994). “Otel İşletmelerinde İşin ve İşgücünün Verimliliği”, Ġzmir: Doğruluk Matbaacılık San.ve Tic. Ltd.ġti.
• ORPEN, C., (1978). “Work and nonwork satisfaction : a causal correlational analysis”, Journal Of Applied Psychology, 530-532.
• ÖRÜCÜ, E. ve ESENKAL F. (2005). “Konaklama iĢletmelerinde iĢ gören tatmini etkileyen faktörler (Bandırma ve Erdek Örneği)”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, Vol.8, No.14, 141-166.
• ÖZDEMĠR, E. ve AKPINAR, A. T. (2002). “Konaklama iĢletmelerinde insan kaynakları yönetimi çerçevesinde alanya’daki otel ve tatil köylerinde insan kaynakları profili”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Vol.3, No.2, 85-105.
• ÖZER, M. ve KARABULUT, Ö. Ö., (2003). “YaĢlılarda yaĢam doyumu”, Turkish Journal Of Geriatrics, Vol.6, No.2, 72-74
• PELĠT, E. ve ÖZTÜRK, Y. (2010)., “Otel iĢletmeleri iĢgörenlerinin iĢ doyum düzeyleri: sayfiye ve Ģehir otel iĢletmeleri iĢgörenleri üzerinde bir araĢtırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, Vol.2, No.1, 43-72.
• SALDAMLI, A., (2008). “Otel iĢletmelerinde bölüm yöneticilerinin iĢ ve yaĢam tatminini belirlemeye yönelik bir alan araĢtırması”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, Vol.15, No.2, 693-719.
• SCHMĠTTER, C., “Life Satisfaction in Centenarians Residing in LongTerm Care”, http://www.mmhc.com/articles/NHM9912/cutillo.html , 21.02.2003
• SCHULTZ, D.P. & SCHULTZ, S.E. (1998). “Psychology and Industry Today: An Introduction to Industrial and Organizational Psychology”, New York: Macmillan Publishing Company.
• SEKARAN, U., (2000). “Research Methods for Business: A Skill Building Approach”, (3rd Ed). USA:Wiley and Sons.
• SHAMĠR, B. ve SALOMON, L., (1985). “Work at home and the quality of working life”, Academy of Management Rewiew, Vol.10, No.3, 455- 463.
• SHĠN, D.C. ve JOHNSON, D.M. (1978). “Avowed happiness as an overall assessment of the quality of life”, Social Indicators Research, Vol.5, 475-492.
• SPECTOR, P.E., (1997). “Job Satisfaction: Application, Assessment, Causes, and Consequence”, CA: Sage Publication.
• ġAHAN, H., TEKĠN, M., YILDIZ, M., ERASLAN, M., YILDIZ, M.,
• SĠM, H., YARAR, N. D., (2012). “Examination of self-efficacy and life satisfaction levels of students receiving education in schools of physical education and sports”, World Academy of Science, Engineering and Technology, Vol. 66, 942-944
• ġĠMġEK, Ö. F., (2007). “Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş”, Ankara: Ekinoks.
• TAYFUR, O., (2006). “Antecedents of feedback seeking behavior”, Yayımlanmamıs Yüksek Lisans Tezi, ODTU Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TELEF, B. B., (2011). “Öğretmenlerin öz-yeterlikleri, iĢ doyumları, yaĢam doyumları ve tükenmiĢliklerinin incelenmesi”, Elementary Education Online, Vol.10, No.1, 91-108,
• THOMPSON, C.A., BLAU, G., (1993). “Moving beyond traditional predictors of job involvement: exploring the ımpact of work–family conflict and overload”. Journal of Social Behavior and Personality, Vol.8, 635–646.
• TÜTÜNCÜ, Ö. ve ÇĠÇEK, O., (2000). “ĠĢ doyumunun ölçülmesi: Ġzmir il sınırlarında faaliyet gösteren seyahat acentaları üzerine bir inceleme”, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, Vol.11, No.2, 124-128.
• UYGUÇ, N., ARBAK, Y., DUYGULU, E., ÇIRAKLAR, N.H., (1998). “ĠĢ ve yaĢam doyumu arasındaki iliĢkinin üç temel varsayım altında incelenmesi”, DE İİBF Dergisi, Vol.13, No.2, 193-204.
• VERBRUGGEN, M., & SELS, L., (2010). “Social-cognitive factors affecting clients' career and life satisfaction after counseling”, Journal of Career Assessment, Vol.18, 3−15
• WEĠSS, D., DAWĠS, R., ENGLAND, G., LOFQUĠST, L., (1967). “Manual for the Minnesota Satisfaction Questionnaire”, Minneapolis:University of Minnesota.
• WĠESE, B. S., & FREUND, A. M., (2005). “Goal progress makes one happy, or does it? longitudinal findings from the work domain”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, Vol.78, 287−304.
• WĠLEY, D.L., (1987). “The relationship between work/nonwork role conflict and job related outcomes: some unanticpated findings”, Journal of Management, Vol.13, 467–472
• YANG, J.T., (2010). “Antecedents and consequences of job satisfaction in the hotel industry”, International Journal of Hospitality Management, Vol.29, 609–619.
• YAPRAKLI, ġ. ve YILMAZ, M.K., (2007). “ÇalıĢanların iĢ stresi algılarının iĢ tatminleri üzerindeki etkisi: Erzurum’da ilaç mümessilleri üzerinde bir saha araĢtırması”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Vol.21, No.1, 155-183.
• YELBOĞA, A., (2007). “Bireysel demografik değiĢkenlerin iĢ doyumu ile iliĢkisinin finans sektöründe incelenmesi”, Sosyal Bilimler Dergisi, Vol.4, No.2, 1-18.
• YEġĠLAY, A., SCHWARZER, R. ve JERUSALEM, M. (1996). “Turkish Adaptation of the General Perceived Self-Efficacy Scale”, http://userpage.fu-berlin.de/~health/turk.htm (18.Ocak.2010).
• ZHAO, X., QU, H., GHĠSELLĠ, R., (2011). “Examining the relationship of work–family conflict to job and life satisfaction: a case of hotel sales managers”, International Journal of Hospitality Management, Vol.30, 46–54