Developing a Relative Deprivation Scale for Teachers

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 3, 307 - 324, 24.09.2021

Olcay Altınlı N. Bilge Uzun , Yusuf İnandı

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.973645

Cited By: 2

Öz

This research aimed to develop the Relative Deprivation Scale to determine teachers' perceptions of relative deprivation. The study group of the research consisted of 427 teachers working in public and private schools affiliated with the Ministry of National Education. A total of 46 items were created for the scale. The KMO test value, which was conducted to determine the suitability of the data for factor analysis, was calculated as 0.899. Expert opinion was taken to ensure the content validity of the scale. The Relative Deprivation Scale explained 48,590% of the total variance. As a result of exploratory factor analysis, it was seen that the scale consisted of three factors: "Administrative Deprivation", "Personal Deprivation" and "Developmental Deprivation". The internal consistency coefficient calculated for the Relative Deprivation Scale is 0.78. In addition, confirmatory factor analysis was performed to test the construct validity of the scale. The obtained values showed that the scale was valid and reliable.

Anahtar Kelimeler

Relative Deprivation Scale

Öğretmenler İçin Göreceli Yoksunluk Ölçeği Geliştirme Çalışması

Öz

Bu araştırma öğretmenlerin göreceli yoksunluk algılarını belirlemeye yönelik Göreceli Yoksunluk Ölçeğini geliştirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı devlet ve özel okullarda çalışan 427 öğretmen oluşturmaktadır. Göreceli Yoksunluk Ölçeği için 46 maddeden oluşan bir madde havuzu oluşturulmuştur. Ölçek için toplanan verilerin faktör analizi için uygunluğunu belirlemek amacıyla yapılan KMO test değeri; 0,899 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin kapsam geçerliliğini sağlamak amacıyla uzman görüşü alınmıştır. Ayrıca Göreceli Yoksunluk Ölçeğinin açıkladığı toplam varyans oranı ise % 48,590’dır. Açımlayıcı faktör analizi sonucu ölçeğin üç faktörden oluştuğu görülmüştür. Bu faktörler sırasıyla ‘‘Yönetimsel Yoksunluk’’, ‘‘Kişisel Yoksunluk ’’, ‘‘Gelişimsel Yoksunluk’’ şeklindedir. Göreceli Yoksunluk için hesaplanan iç tutarlılık katsayısı 0,78’ dir. Bunun yanında ölçeğin yapı geçerliliğini test etmek için doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Elde edilen değerler ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Göreceli Yoksunluk Ölçeği, Öğretmen, Yoksunluk, Göreceli yoksunluk

Kaynakça

• Alain, M. (1985). Göreceli yoksunluğun ampirik bir doğrulaması. İnsan İlişkileri, 38 (8), 739-749.
• Baş, G., ve Şentürk, C. (2011), İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık ve örgütsel güven algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(1), 29-62
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Deneysel desenler: Öntest-sontest, kontrol grubu, desen ve veri analizi. Ankara: Pegem A.
• Crosby, F. A. (1976). A model of egoistical relative deprivation. Psychological Review,83, 85–113.ayın Dağıtım
• Crosby, F. A. (1982). Relative deprivation and working women. New York: Oxford University Press.
• Çelebi, N., Vuranok, T. ve Turgut, I. (2015). İlk ve ortaokullarda öğretmenlerin ödül sistemine ilişkin görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(34), 75-104
• Çelik, H. E. ve Yılmaz, V. (2013). Lisrel 9.1 ile yapısal eşitlik modellemesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2018). Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları. (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Davis, J. A. (1959). A formal interpretation of the theory of relative deprivation. Sociometry, 22, 280-296.
• DeVellis, R. F. (2016). Ölçek geliştirme kuram ve uygulamalar. (T. Totan, Çev. Edt.). Ankara: Nobel Yayınları
• Dirican, M. Ö. ve Özler, N. D. (2014). Örgütlerde yabancılaşma ile tükenmişlik sendromu arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39, 291-310.
• Elma, C. (2003). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması (ankara ili örneği). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erjem, Y. (2005). Eğitimde yabancılaşma olgusu ve öğretmen: Lise öğretmenleri üzerine sosyolojik bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi,3(4), 395-417.
• Göksoy, S. (2014). Okul yönetiminde karara katılım. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 253-268
• Gurr, T. R. (1970). Why men rebel. Princeton, N.J.: Princeton University Press.
• Gündüz B, Tunç B, İnandı Y, (2013). Okul yöneticilerinin öfke ve stresle başa çıkma yaklaşımları ile çatışma yönetimi stilleri arasındaki ilişki. International Journal of Human Sciences, 10(1): 641-660.
• İçerli, L. (2010). Örgütsel adalet: kuramsal bir yaklaşım. Aksaray Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü
• İnandı, Y., Ağgün, N. ve Atik, Ü. (2010). Yönetici ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre İlköğretim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin İş Doyum Düzeyleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 102-126.
• İnandı, Y., Tunç, B. ve Gılıç, F. (2013). School administrators leadership styles and resistance to change. International Journal of Academic Research Part B, 5(5), 196-203.
• İnandı, Y., Uzun, A. ve Yeşil, H. (2016). The Relationship Between Principals’ Leadership Styles and Their Efficacy in Change Management. Journal of Educational Sciences Research, 6 (1), 191- 209.
• Kalaycı, Şeref (2005) SPSS Uygulmalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın Dağıtım
• Karaçay, G . (2020). Leader-Member Exchange and In-Role Performance: Can Perceived Organizational Support be a Remedy for Employee Affective Reaction? . Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi , 7 (2) , 361-372 . DOI: 10.17541/optimum.661529
• Kars, M., İnandı, Y. (2018). Relationship between school pricipals’ leadership behaviours and teachers’ organizational trust. Eurasian Journal of Educational Research, 74, 145-164. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/625731
• Kıral, G. (2009). Türkiye'de yasayan kadınların göreli yoksunluk ve adil dünya inancı ile siyasal katılım düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kline, R. B. (2005). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. (2nd edition). New York: Guilford Publications, Inc.
• Landis, J, R., & Koch, G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 33, 159-174
• Osborne D, Sibley CG (2013) Through rose-colored glasses: System-justifying beliefs dampen the effects of relative deprivation on well-being and political mobilization. Pers Soc Psychol Bull, 39:991-1004
• Osborne, D. (2015). Göreceli Yoksunluk. Uluslararası Siyasal İletişim Ansiklopedisi, 1-5.
• Özdemir, F. (2019). Farklı göreli yoksunluk seviyelerinde başa çıkma stratejileri ve öznel oluş arasındaki ilişki. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, Cilt: 11 Sayı: Ek 1 (Araştırma Sayısı), 234-245. DOI: 10.18863 / pgy.616916
• Özgenel, M., & Aktaş, A. (2020). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmen performansına etkisi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3(2), 1-18.
• Özkan, Ü. (2018). Farklı lider üye ve ekip üye etkileşim kalitesi kombinasyonlarının göreceli yoksunluk ve psikolojik sermaye bağlamında iş sonuçlarına etkisi ve bir araştırma. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Peker, S., İnandı, Y. ve Gılıç, F. (2018). The relationship between leadership styles (autocratic and democratic) of school administrators and the mobbing teachers suffer. European Journal of Contemporary Education, 7(1), 150-164.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki(Yayımlanmamış doktora tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Runciman, W. G. (1966). Relative deprivation and social justice: A study of attitudes to social inequality in twentieth-century England. Berkeley: University of California Press.
• Runciman, W.G. (1996). Relative Deprivation and Social Justice. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
• Schmitt M, Maes J, Widaman K (2010) Longitudinal effects of egoistic and fraternal relative deprivation on well-being and protest. Int J Psychol, 45:122-130
• Suh, H. N.,ve Flores, L. Y. (2017). Relative deprivation and career decision self‐efficacy: Influences of self‐regulation and parental educational attainment. The Career Development Quarterly, 65(2), 145-158.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2015). Using multivariate analysis. California State University Northridge: Harper Collins College Publishers.
• Tavşancıl, E., Keser, H. (2002). İnternet kullanımına yönelik likert tipi bir tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 1(1), 79–100.
• Toizer, B. (2016). Algılanan özcülük, grup göreceli yoksunluk ve toplu eylem (Doktora tezi, Oberlin Koleji).
• Toplu, D. (2010). Örgütsel adaletin yöneticiye güven üzerindeki etkisi ve bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Turley, R. N. L. (2002). Is relative deprivation beneficial? The effects of richer and poorer neighbors on children's outcomes. Journal of community psychology, 30(6), 671-686.
• Walker I (1999) Effects of personal and group relative deprivation on personal and collective self-esteem. Group Process Intergroup Relat, 2:365-380.
• Walker, I. ve Mann, L. (1987). Unemployment, relative deprivation, and social protest. Personality and Social Psychology Bulletin, 13, 275-283. doi: 10.1177/0146167287132012
• Walker, I. ve Pettigrew, T. F. (1984). Relative Deprivation Theory: An overview and conceptual critique. British Journal of Social Psychology, 23, 301-310.
• Yılmaz, N. (2019). Hastanelerde çalışan kurum ev idaresi personelinin göreli yoksunluk duygusunun performansa etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Yürür, Ş. (2008). Örgütsel adalet ile iş tatmini ve çalışanların bireysel özellikleri arasındaki ilişkilerin analizine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 13(2), 295-312.