İlkokul Öğrencilerine Okuma Alışkanlığı Kazandırma: Bir Eylem Araştırması

Year 2025, Volume: 8 Issue: 2, 162 - 183

Ayla Yurdusever , Hatice Turan Bora , Selda Tayarer , Tuğçe Sariarslan , Kamile Özge Yilmaz

https://doi.org/10.47935/ceded.1623895

Abstract

Okuma alışkanlığı bireylerin bilişsel ve sosyal becerilerini geliştirirken, toplumu ve dünyayı anlamasına da katkı sağlamaktadır. Okuma alışkanlığı sonradan kazanılabilir ve geliştirilebilir. Bu gelişimin sağlandığı en etkili yerler okullardır. Okullarda kazanılan okuma alışkanlığı öğrencinin akademik gelişiminin yanında sosyal gelişimini de etkiler. Okuma alışkanlığının bireyin gelişimindeki yeri düşünüldüğünde, bu alışkanlığının kazandırılmasının önemi de ortaya çıkmaktadır. Bu araştırma ilkokul öğrencilerine okuma alışkanlığını kazandırılmasını desteklemek amacıyla bir eğitim öğretim dönemi süresince yapılan müdahalelerin sonuçlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü yürütücülüğünde düzenlenen Geliştir-Uygula-Paylaş projesi kapsamında yapılmıştır. Eylem araştırması deseninde yürütülen bu araştırmada veriler araştırmacılar tarafından tasarlanmış anket, yapılandırılmış gözlem formu ve yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Araştırmaya katılmaya gönüllü olan öğretmenlerin sınıfları çalışma gurubu olarak belirlenmiştir. Öğretmenlerin müdahale öncesi, müdahale esnasında ve müdahale sonrasındaki görüş ve gözlemleri ile öğrencilerin ankete verdikleri cevaplar analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda bir eğitim öğretim döneminde yapılan ilave müdahale eylemleri ile öğrencilerin kitap okumaya ilişkin davranışlarında bazı değişiklikler gözlemlenmiştir. Araştırmanın sonuçları kapsamında uygulayıcı ve karar vericilere yönelik öneriler sunulmuştur.

Keywords

Okuma , Okuma alışkanlığı , İlkokul öğrencileri , Eylem araştırması

Ethical Statement

Araştırma için etik izin Başkent Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler ve Sanat Araştırma Kurulu’nun 27 Ekim 2022 tarihli Sayı: 17162298.600-240 numaralı onayı ile alınmıştır.

Improving Reading Habits in Primary School Students: An Action Research

Abstract

The development of cognitive and social skills is one of the most important benefits of reading habits, and these skills also contribute to an individual's understanding of society and the world. The development of reading habits is a process that can be started and developed at any stage of life. It is clear that educational institutions are the most suitable environment for the development of this special skill. It has been demonstrated that reading habits acquired in schools have a significant impact on both students' academic and social development. Considering the role of reading habits in an individual's development process, the importance of developing this habit becomes apparent. The purpose of this study is to examine the results of interventions carried out over an academic year to support the acquisition of reading habits in primary school students. The research was conducted within the scope of the Develop-Apply-Share project organised by the Ankara Provincial Directorate of National Education. In this action research study, data were collected using a survey, structured observation form, and semi-structured interview form designed by the researchers. These tools were carefully designed by the researchers to ensure the collection of comprehensive and detailed data. Teachers who voluntarily participated in the study formed the study group. Teachers‘ views and observations, as well as students’ survey responses, were analysed before, during, and after the intervention. The findings of the study indicated that the implementation of additional intervention activities over the course of an academic year led to specific changes in students' reading behaviour. It is recommended that practitioners and decision-makers consider the findings of this study when making recommendations.

Keywords

Reading , Primary school students , Reading habit , action research

References

• Akyol, H. (2007). Okuma. A. Kırkkılıç ve H. Akyol (Ed.), İlköğretimde Türkçe öğretimi içinde (s. 15-48). Pegem Yayıncılık.
• Akyol, H. (2018). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Pegem Akademi.
• Akyol, H. ve Yıldız, M. (2010). Okuma bozukluğu olan bir öğrencinin okuma ve yazma becerisinin geliştirilmesine yönelik bir durum çalışması. 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, 20-22 Mayıs 2010, Elazığ.
• Ameyaw, S., & Anto, S. K. (2019). Gender variation in reading habits in schools in Moland, Ghana: A case study of Asantekwaa SDA Junior High School. European Journal of Education Studies, 6(6), 250-264. https://doi.org/10.5281/zenodo.3473923
• Aslantürk, E. ve Saracaoğlu, A. S. (2010). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının okuma ilgi ve alışkanlıklarının karşılaştırılması. Anadolu University Journal of Social Sciences, 11(1), 155–176.
• Aytaş, G. (2003). Okuma gelişiminde çocuk edebiyatının rolü. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13, 155. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubar/issue/16954/177005
• Aytaş, G. (2005). Okuma eğitimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 461-470. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26122/275180
• Baker, L., & Wigfield, A. (1999). Dimensions of children’s motivation for reading and their relations to reading activity and reading achievement. Reading Research Quarterly, 34(4), 452-477. https://www.jstor.org/stable/748216
• Balcı, A. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlık ve ilgileri üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Çakmak, T. ve Yılmaz, B. (2009). Okul öncesi dönem çocuklarının okuma alışkanlığına hazırlık durumları üzerine bir araştırma: Hacettepe Üniversitesi Beytepe Anaokulu örneği. Türk Kütüphaneciliği, 23(3), 489-509. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tk/issue/48915 /623741
• Daniel, O. C., Esoname, S.R., Chima, O.O.D., & Udoaku, O.S. (2017). Effect of reading habits on the academic performance of students: a case study of the students of Afe Babalol University, Ado-Ekiti, Ekiti State. Teacher Education and Curriculum Studies, 2 (5), 74- 80. https://doi.org/10.11648/j.tecs.20170205.13
• Demir, Y. E. ve Gür Erdoğan, D. (2016). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 85-96. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sakaefd/issue /30334/327406
• Demirer, V., Yıldız, D. Ç. ve Sümbül, A. M. (2011). İlköğretim öğrencilerinin bilgisayar ve internet kullanımları ile kitap okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki: Konya İli Örneği. İlköğretim Online, 10(3), 1028-1036. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8591 /106792
• Dorji, R. (2020). A survey study on the reading habits among English major students of Sherubtse College: Issues and perspectives. International Journal of Information Technology and Language Studies (IJITLS), 4(3), 1-11. https://journals.sfu.ca/ijitls
• Dreher, M. J. (2002). Motivating teachers to read. The Reading Teacher, 56(4), 338–340. http://www.jstor.org/stable/20205205
• Ferrance, E. (2000). Action research: Themes in education. USA: Northeast and Islands Regional Educational Laboratory at Brown University. https://www.dsoergel.com/575/week02/UBLIS575DS-02.2$1-BrownUnivAction Research.pdf
• Grabe, W., & Stoller. F. L. (2013). Teaching and researching reading, Routledge.
• Güneş, F. (2017). Okuma ilgisi ve gücü. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(3), 119-128. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ekuad/issue/31101/354802
• Ho, T. H. (2016). Reading attitudes and reading habits of Vietnamese undergraduate students. [Unpublished doctoral dissertation]. Flinders University, School of Education.
• Hughes, H., & Rodge, P. (2007). The leisure reading habits of urban adolescents. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 51(1), 22-33. http://dx.doi.org/10.1598/JAAL.51.1.3
• Karakılıç, S. ve Arslan, S. (2019). Kitap okumanın öğrencilerin matematik başarısı ve problem çözme becerisi üzerine etkisi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 10(2), 456-475. https://doi.org/10.16949/turkbilmat.497143
• Karakullukcu, N. ve Çelik, Y. (2020). İlkokul öğrencilerine kitap okuma alışkanlığı kazandırmada sınıf öğretmenlerinin rolü. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 1-14. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aduefebder/issue /59088 /732337
• Kırs, F. ve Kinay, İ. (2023). Türkiye’de öğrencilerin okuma alışkanlığı: Bir meta sentez çalışması. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (33): 163-190. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1244941
• Kurulgan, M. ve Çekerol, S. (2008). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 237-258. https://research.ebsco.com/linkprocessor/plink?id=c4e70fc8-3200-3c6b-843c-d0751994895f
• Kutay, V. (2014). A survey of the reading habits of Turkish high school students and an examination of the efforts to encourage them to read [Unpublished master dissertation]. Loughborough University.
• Marshall, J. (1994). Ana dili ve yazım öğretimi. (C. Kübebi, Çev.) Çağdaş Yayınları. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2017). Öğretmen Yeterlikleri ve Kalite Geliştirme Dairesi Başkanlığı. İlköğretim özel alan yeterlikleri. https://oygm.meb.gov.tr/www/ilkogretim-ozel-alan-yeterlikleri/icerik/257
• OECD (2023). PISA 2022 Results (Volume I): The state of learning and equity in education, PISA, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/53f23881-en
• Ortaş, İ. (2014). Türkiye ve dünyada kitap okuma değerlerinin karşılaştırması ve sosyal yaşamımıza etkileri. Türk Kütüphaneciliği, 28(3), 323-337. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tk/issue/48745/620209
• Özsoy, G., Kuruyer, H., & Çakıroğlu, A. (2015). Evaluation of students’ mathematical problem solving skills in relation to their reading levels. International Electronic Journal of Elementary Education, 8(1), 113-132. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1078853.pdf
• Patton, M. Q. (2014). Qualitative research and evaluation methods: Integrating theory and practice. Sage publications.
• Sevgi, S. ve Karakaya, M. (2021). Ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlığı ve problem çözme becerisinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(2), 1203-1225. https://doi.org/10.17152/gefad.836544
• Suna, Ç. (2006). İlköğretim öğrencilerinin okuma ilgi ve alışkanlıklarını etkileyen etmenlerin analitik olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Tanju, E. H. (2010). Çocuklarda kitap okuma alışkanlığına genel bir bakış. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(21), 30-39. https://dergipark.org.tr/tr/pub/spcd/issue/ 21100/227236
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK] (2023). Yaşam kalitesi modülü, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yasam-Kalitesi-Modulu-2022-49760.
• Ünalan, Ş. (2006). Türkçe öğretimi. Nobel Yayın Dağıtım.
• World Wide Population (2022). Time spent reading (2017-2022 Reports) https://worldpopulationreview.com/country-rankings/average-books-read-per-year-by-country
• Yamoah, E. (2015). An investigation into the reading habits of students in Ayeduase [Unpublished dissertation]. Kwame Nkrumah University of Science and Technology.
• Yılmaz, B. (1991). Okuma alışkanlığı. Yaşadıkça Eğitim Dergisi, 15, 5-10. http://journals.iku.edu.tr/yed/index.php/yed/issue/view/31/28
• Yılmaz, M. ve Ertem, İ.S. (2020). İlkokul öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 6(34), 2210-2219. http://dx.doi.org/10.31589/JOSHAS.489
• Yılmaz, Z. A. (2006). Sınıf öğretmenleri adaylarının okuma alışkanlığı, İlköğretim Online, 5(1), 1-6. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8607/107217
• Yurtbakan, E. ve Erdoğan, T. (2020). İlkokul 4. Sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının belirlenmesi: Bir karma yöntem. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 240-257. https://doi.org/10.16916/aded.650972