Topaklı Höyük (1969-1972) Appliqué Animal Head Ceramics

Year 2025, Volume: 13, 31 - 47, 24.06.2025

Emine Gökçe

https://doi.org/10.13113/CEDRUS.2025.02

Abstract

During excavations at Topaklı Höyük between 1969 and 1972, appliqué animal-head ceramics were unearthed at various levels. These ceramics include round-mouthed jugs, pots, and bath vessels. Compared to similar ones, a spool was added to the handle of the round-mouthed jug, which dates back to 10-9th BCE, and an animal head shape was given to it. This animal head-shaped protrusion is highlighted with paint. In the Late Iron Age, appliqué animal heads were added to the rim of pot and bath vessels. The horizontal handles of other ceramics recovered from the layer dating to the same period are in the shape of animal heads. In these ceramics recovered from the Iron Age layers of Topaklı Höyük, appliqué animal heads appear on the ceramics as handles and on the rim after the spool protrusion on the handles in the early examples. We can also see such use of appliqué animal heads in Topaklı Höyük in many settlements in the Kızılırmak Basin. This study examines the changes in appliqué animal head ceramics during the Iron Age. The use of appliqué animal heads on ceramics increased in the Late Iron Age. This paper discusses this increase in the Late Iron Age and dwells upon the origin of these ceramics, which were widely used in the Kızılırmak Basin.

Keywords

Appliqué Animal Heads , Ram , Round-mouthed Jug , Pot

Topaklı Höyük (1969-1972) Aplike Hayvan Başlı Seramikler

Abstract

Topaklı Höyük’te 1969-1972 yılları ara¬sında gerçekleştirilen kazı çalışmaları sıra¬sında, farklı tabakalarda aplike hayvan başlı seramikler ele geçmiştir. Bu seramikler ara-sında yuvarlak ağızlı testiler, çömlekler ve banyo kapları yer almaktadır. Benzerleriyle karşılaştırılarak MÖ 10-9. yüzyıla tarihlenen testinin kulpu üzerine makara eklenerek hay-van başı formu verilmiştir. Bu hayvan başı şeklindeki çıkıntı boya ile belirginleştirilmiştir. Geç Demir Çağı’nda çömlekler ve banyo ka¬bının ağız kenarına aplike hayvan başları ek¬len¬miştir. Aynı döneme tarihlenen tabakadan ele geçen diğer çömleklerin yatay kulpları ise hayvan başı şeklindedir. Topaklı Höyük'ün Demir Çağı tabakalarında ele geçen bu se¬ramiklerde aplike hayvan başları, erken örneklerde kulpların üzerindeki makara çıkın¬tısından sonra, kulp olarak seramiklerin üze¬rinde ve ağız kenarında karşımıza çıkmak¬tadır. Topaklı Höyük'teki bu aplike hayvan başı kullanımını Kızılırmak Havzası'ndaki birçok yerleşimde de görülmektedir. Bu çalışmada, aplike hayvan başlı seramiklerin Demir Çağı içerisindeki gelişimi ve değişimi ele alınmıştır. Geç Demir Çağı’nda bu tip seramiklerin kullanımında belirgin bir artış olduğu gözlen¬menmiştir. Bu makale, Geç Demir Çağı'ndaki bu artışı tartışmakta ve Kızılırmak Havzası'nda yaygın olarak kullanılan bu seramiklerin kö¬keni üzerinde durmaktadır.

Keywords

Aplike Hayvan Başları , Boğa , Koç , Yuvarlak Ağızlı Testi , Çömlek

Thanks

This study was carried out with permission from Nevşehir Museum. I would like to thank Nevşehir Museum Directorate for their support of the study. The ceramics Which is the subject of this article, is published with the permission of Nevşehir Museum Directorate dated 22.12.2022 and numbered E-23400888-160.01.99 (160.01.99)-3283484.

References

• Akurgal E. 1955, Phrygische Kunst. Ankara.
• Bayburtluoğlu İ. 1976, “Eskiyapar “Phryg Çağı””. VIII. Türk Tarih Kongresi. Ankara, 169-182.
• Bossert E. M. 2000, Die Keramik Phrygischer Zeit Von Boğazköy.Funde Aus Den Grabungskampagnen 1906, 1907, 1911, 1912, 1931-1939 und 1952-1960. Mainz.
• Coldstream J. N. 1968, Greek Geometric Pottery: A survey of ten Local Styles and Their Chronology. Methuen.
• Çavuşoğlu R. & Biber H. 2021, “Çavuştepe Kalesi’nden Boğa Başlı Pişmiş Toprak Kap Eklentileri”. Eds. M. A. Yılmaz, B. Can & M. Işıklı-Bigin. Anadolu Arkeolojisiyle Harmanlanmış Bir Ömür Mehmet Karaosmanoğlu’na Armağan. Ankara, 203-214.
• Çavuşoğlu R. & Gökçe, B. 2023, “Urartu Krallığı’nda Metal Kazan Kullanımı”. Eds. O. Tekin, M. H. Sayar & E. Konyar, Tarhan Armağanı M. Taner Tarhan’a Sunulan Makaleler. İstanbul, 105-113.
• Demirtaş I. 2019, “Güvercinkayası’nın Kabartma Betimli Çanak Çömleğinde Sembolizma”. Ed. M. Hakman. Kapadokya Hafıza, Kimlik ve Kültürel Miras. İstanbul, 83-116.
• Dönmez Ş. & Naza-Dönmez E. E. 2010, “Oluz Höyük 2008 Dönemi Çalışmaları”. Ed. Ş. Dönmez. Amasya-Oluz Höyük, 2007 ve 2008 Dönemi Çalışmaları Genel Değerlendirmeler ve Ön Sonuçlar. Ankara 21-31.
• Dönmez Ş. 2017, “Oluz Höyük 2009-2013 Dönemi Çalışmaları: Değerlendirmeler ve Sonuçlar”. Ed. Ş. Dönmez, Oluz Höyük Kazı Sonuçları Serisi 2. Amasya - Oluz Höyük Kuzey - Orta Anadolu’da Bir Akhaimenid (Pers) Yerleşmesi 2009 - 2013 Dönemi Çalışmaları Genel Değerlendirmeler ve Önsonuçlar. Amasya, 233-272.
• Dupré S. 1981, Porsuk I, La Céramique de l’Age du Bronze et de l’Age du fer. Paris.
• Kulakoğlu, F. 2018. “Kaniş Karumu: Eski Assur Ticaretinin Anadolu’daki Başkenti”. Eds. K. Köroğlu & S. F. Adalı, Assurlular Dicle’den Toroslar’a Tanrı Assur’un Krallığı. İstanbul, 51-73.
• De Genouillac H. 1926, Céramique Cappadocienne II. Paris.
• Genz H. 2004, Büyükkaya I. Die Keramik Der Eisenzeit. Funde aus den Grabungskampagnen 1993 bis 1998. Mainz.
• Kohler E. L. 1995, The Gordion Excavation, 1950-1973: Final Report Volume II. The Lesser Phrygian Tumuli, Part 1. The Inhumations. Pennsylvania.
• Kohler E. L. & Dusinberre E. R. M. 2023, The Gordion Excavations, 1950-1973: Final Reports Volume II: The Lesser Phrygian Tumuli Part 2 The Cremations. Published by The University Museum. Pennsylvania.
• Korucu H. 2012, Erzincan Altıntepe Urartu Kalesi İle Yakın Çevre Yerleşmeleri Tunç ve Demir Çağlları Seramiği., Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi. Erzurum.
• Koşay H. Z. 1938, Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Alaca Höyük Hafriyatı, 1936’daki Çalışmalara ve Keşiflere ait İlk Rapor. Ankara.
• Koşay H. Z. 1941, Les Fouilles de Pazarlı. Ankara
• Köker-Gökçe E. 2023, “Topaklı Höyük (1967-1974 Yılları) Kazılarında Tespit Edilen Meme Aplikeli Amphoralar”. Seleucia 13, 121-143.
• Köker-Gökçe E. 2024, “An Evaluation of the Cooking Pots Found in the Topaklı Höyük Excavations (1967-1974)”. Tüba-Ar 34, 53-70.
• Matsumura K. 2005, Die Eisenzeitliche Keramik in Zentralanatolien aufgrund der Keramik in Karaman-Kalehöyük. Inaugural-Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades am Fachbereich Geschichichts-und Kulturwissenschaften. Berlin.
• Osten H. H. 1937a, The Alishar Höyük, Seasons of 1930-32. Part II. OIP 29.
• Osten H. H. 1937b, The Alishar Höyük, Seasons of 1930-32. Part III. OIP 30.
• Osten H. H. & Schmidt, E.F. 1932, The Alişar Hüyük Season of 1927 Part II. The University of Chicago Oriental Institute Publications. Volume II. Chicago.
• Özgüç T. & Özgüç, N. 1949, Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Karahöyük Hafriyat Raporu. Ankara.
• Özgüç T. 1971, Demir Devrinde Kültepe ve Civarı. Ankara.
• Özgüç T. 1982, Maşat Höyük II. Boğazköy’ün Kuzeydoğusunda Bir Hitit Merkezi/A Hittite Center Northeast of Boğazköy. Ankara.
• Özkaya V. 1995, İÖ. Erken Birinci Binde Frig Boyalı Seramiği. Erzurum.
• Polacco L. 1968, “Topaklı 1967 Kazısı”. TAD XVI-2, 177-184.
• Polacco L. 1969, “Topaklı. Campagna di scavo 1968”. Relazione preliminare in SMEA (Studi Micenei ed Egeo-Anatolici) X, 54-71.
• Polacco L. 1970, “Topaklı. Campagna di scavo 1969”. Relazione preliminare in SMEA (Studi Micenei ed Egeo-Anatolici) XI, 7-25.
• Polacco L. 1971, “Topaklı. Campagna di scavo 1970”. Relazione preliminare in SMEA (Studi Micenei ed Egeo-Anatolici) XIV, 27-38.
• Polacco L. 1972, “Topaklı 1970 Campaign of Excavation”. TAD XIX/1, 187-200.
• Polacco L. 1973a, “Topaklı-1971 Field Expedition Dig Preliminary Report”. TAD XX/1, 169-183.
• Polacco L. 1973b, “Topaklıdaki İtalyan Kazılarında Tarih Öncesinden Bizans Dönemine”. Anadolu XVII, 31-41.
• Polacco L. 1974, “Topaklı-1969 Field Expedition Dig Preliminary Report”. TAD XXI/1, 147-158.
• Powroznik K. J. 2010, Kuşaklı-Sarissa. Band 5. Die Eisenzeit in Kuşaklı. Rahden Westf.
• Saba M. 2022, Oluz Höyük Geç Demir Çağı Bulguları Işığında Zerdüştiliğin Anadolu’daki Yayılımı. Ankara.
• Sams G. K. 1994, The Early Phrygian Pottery. The Gordion Excavations 1950¬-1973: Final Reports Volume IV. Pennsylvania.
• Schachner A. 2019, Hattusa Efsanevi Hitit İmparatorluğu’nun İzinde. Trans. I. R. Işıkkaya-Laubscher. İstanbul.
• Schachner A. 2019. “Assur Ticaret Kolonileri Çağı’ndaki Hattuşa” Eds. K. Köroğlu & S. F. Adalı, Assurlular Dicle’den Toroslar’a Tanrı Assur’un Krallığı. İstanbul, 51-73.
• Schmidt E. F. 1933, The Alishar Hüyük Seasons of 1928 and 1929 Part II (OIP XX). Chicago.
• Türker A. 2014a, “Tunç Çağlarında Nevşehir Kültürlerinin Araştırılması 2012-2013 Yılı Çalışma Raporu: Hacıbektaş ve Çevresi”. AST 32/1, 231-252.
• Türker A. 2014b, “Avanos Arkeolojisi Üzerine Bir Değerlendirme”. Ed. A. Öğer, Avanos Sempozyumu Bildirileri, 23-25 Ekim 2014. Nevşehir, 111-128.
• Tüysüz B. 2022, Kültepe’nin Hellenistik Dönem Seramikleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi. Denizli
• Tüysüz B. & Rıdvanoğulları, Y. 2024, “19. Studies On Kültepe Hellenistic Period”. Eds. F. Kulakoğlu & C. Michel. Kültepe at The Crossroads Between Disciplines Society, Settlement and Environment from the Fourth to the First Millennium BC. SUBARTU LI, 275-295.
• Young R. S. 1981, Three Great Early Tumuli. The Gordion Excavations Final Reports Volume I. Eds. E. L. Kohler. 1981. Pennsylvania.