FROM TANZİMAT PERIOD TO THE SECOND CONSTITUTIONALIST TRABZON CITY HIGHWAY CONSTRUCTION WORKS

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 2, 10 - 21, 01.12.2014

Emrah Çetin

Öz

The aim of the artical is to study construction and repair works performed in Trabzon from Tanzimat Period to The Second Constitutionalist. After Tanzimat Period, road construction Works in Ottoman Empire were started owing to the attempts of Reconstruction Councils. As a matter of fact, Reconstruction Councils were established, priority was given to transportation and they were assigned to identify the roads which needed to be constructed in their region. One of the first big attempt was to construct a roadway between Trabzon and Baghdad. In this study, road construction Works both in Trabzon-Baghdad and in Trabzon are tried to be explained.

Anahtar Kelimeler

Road, Constitutionalism, Ottoman Empire, Tanzimat, Trabzon

TANZİMAT’TAN II. MEŞRUTİYET’E TRABZON VİLAYETİNDE KARAYOLU YAPIM ÇALIŞMALARI

Öz

Bu çalışmada, Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e Trabzon Vilayetinde yürütülen karayolu yapım ve onarım çalışmaları incelenmiştir. Tanzimat’ın ardından Osmanlı İmparatorluğu’nda karayolu yapımı konusundaki çalışmalar İmar Meclislerinin çabalarıyla başlamıştı. Zira İmar Meclisleri oluşturulurken ulaşıma öncelik verilmesi şart koşulmuş, meclislere de öncelikli görev olarak bölgelerinde yapılması gerekli olan yolların tespiti vazifesi verilmişti. Bu konudaki ilk büyük girişimlerden birisi de Trabzon ile Bağdat arasında şose yapılması teşebbüsü idi. Bu araştırmada gerek Trabzon-Bağdat yolu ve gerekse Trabzon vilayetinde yürütülen diğer karayolu yapım çalışmaları açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Karayolu, Meşrutiyet, Osmanlı İmparatorluğu, Tanzimat, Trabzon

Kaynakça

• OA. A.MKT.UM. 336/70, 9 R 1275 (16.11.1858).
• BOA. BEO. 783/58661, 9 Z 313 (22.05.1896).
• BOA. BEO. 2267/169964, 15 Za 321 (02.02.1904).
• BOA. İ.DH. 417/27628, 23 S 75 (02.10.1858).
• BOA. İ.DH. 516/35125, 2 Ca 1280 (15.10.1863).
• BOA. İ.MMS. 67/3134, 28 B 97 (06.07.1880).
• BOA. MVL. 652/118, 29 S 1280 (15.08.1863).
• BOA. Y.PRK.UM. 74/106, 2 M 1323 (09.03.1905).
• BOA. Y.PRK.UM, 6/33, 5 S 301 (06.12.1883).
• II. Resmi Yayınlar ve Gazeteler
• Ceride-i Havadis, nr. 211, 3 M 1261 (12.01.1845); Ceride-i Havadis, nr. 500, 15 Za 1266
• (22.09.1850); Ceride-i Havadis, nr. 524, 21 Ca 1267 (24.03.1851); Ceride-i Havadis, nr. 1182, 21 N 1280 (29.02.1864).
• Takvim-i Vekâyi, def'â 434, 18 Z 1266 (25.10.1850); Takvim-i Vekâyi, def'â 439, 21 S 1267 (26.12.1850).
• Tasvir-i Efkâr, nr. 335, 12 Ca 1282 (03.10.1865).
• Mecmua-i Umur-ı Nafia, nr. 1, M 1302 (Ekim/Kasım 1884); Mecmua-i Umur-ı Nafia, nr. 3, Ra 1302 (Aralık/Ocak 1884/1885).
• Umur-ı Nafia ve Ziraat Mecmuası, 1 R 1318 (29.07.1900).
• Ahmed Lûtfî, Vak'a-Nüvis Ahmed Lütfî Efendi Tarihi, Yayınlayan: M. Münir Aktepe, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No. 3130, IX. Cilt, İstanbul 1984.
• ALİ Tevfik, Memâlik-i Osmaniye Coğrafyası, Kasbar Matbaası, İstanbul 1318.
• ALKAN, Necmettin, "Avrupalı Seyyahların Tasvirlerinde Gümüşhane ve Çevresi", History Studies, İnternational Journal of History, 2. Sayı (1), Samsun 2010, s. 82-97.
• AYGÜN, Necmettin, XVIII. Yüzyılda Trabzon'da Ticaret, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara 2002.
• ÇADIRCI, Musa, "Tanzimat Dönemi’nde Karayolu Yapımı", Ankara Üniversitesi DTCF, Tarih Araştırmaları Dergisi, 15. Cilt, 26. Sayı, Ankara 1991, s. 153-167.
• __________, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, TTK Yayınları, Ankara 1997.
• ÇETİN, Emrah, Tanzimat’tan Meşrutiyet’e Karayolu Ulaşımı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara 2013.
• DAEİ, Masoumeh, İran-Osmanlı Ticari İlişkileri (1900-1923), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara 2011.
• Déscription de la ville d'Arz-roum, suivie de six itinéraires de cette ville a Constantinople, Tiflis, Dijarbekr, Trébizonde, Bagdad et Smyrne, par le colonel ***, 1826, Journal Asiatigue, Tome IX, Paris 1826, s. 223-230.
• DİNÇER, Celal, “Osmanlı Vezirlerinden Hasan Fehmi Paşa’nın Anadolu’nun Bayındırlık İşlerine Dair Hazırladığı Lâyıha”, Belgeler, V-VIII. Cilt, 9-12. Sayı, Ankara 1968-1971, s. 153-233.
• NORMAN, C.B. , Armenia and The Campaign of 1877, London 1878.
• SCHOENBERG, Philip Ernest, "Osmanlı Yönetimi Altında Türkiye'de (Doğu Trakya ve Anadolu) Ulaşımın Gelişmesi, 1856-1918", Çev. Nesim Şeker, Tarih Çevresi, 16. Sayı, Mayıs-Haziran 1995, s. 31-42.
• TEKELİ, İlhan-İLKİN, Selim, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Ondokuzuncu Yüzyılda Araba Teknolojisinde ve Karayolu Yapımındaki Gelişmeler”, Çağını Yakalayan Osmanlı! Osmanlı Devleti'nde Modern Haberleşme ve Ulaştırma Teknikleri, s. 395-440.
• TOZLU, Selahattin, "Trabzon-Erzurum Anayolunun Mevsimlik Güzergâhları (Yaz ve Kış Yolları)", Anadolu'da Tarihî Yollar ve Şehirler Semineri Bildiriler, 21 Mayıs 2001, s. 179-199.
• __________, "Trabzon-Erzurum-Tebriz Yolu (XIX. Yüzyılda Sosyal ve Ekonomik Bakımdan Bir İnceleme)", Türkler, 14. Cilt, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 481-492.