İZMİT SANCAĞI VE KAZALARINDAKİ MÜSLÜMAN OKULLARI (1898-1903)

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 33 - 47, 31.12.2019

Cengiz Keskin

Öz

           Tanzimat Fermanı ile başlayan modernleşme süreci her alanda olduğu gibi eğitimde
de hissedilmiş ve bu alanda önemli adımlar atılmıştır. Özellikle 1869 yılından
sonra eğitimdeki kökleşmiş sorunlar giderilmeye çalışılmış, eğitim tutarlı bir
hale getirilmiştir. Eğitim alanında yapılan düzenlemelerin özellikle II.
Abdülhamid döneminde artarak devam ettiği açıktır. Bu dönemde bütün ülkede bir
eğitim seferberliği başlatılmış ülkenin her bölgesinde okullar açılmıştır.

         İstanbul’a çok yakın bir mesafede olan
İzmit Sancağı da bu gelişmelerden hızlı bir şekilde etkilenmiştir. Bilindiği
gibi Maarif salnameleri eğitim faaliyetlerinin araştırılmasında başvurulması
gereken en temel kaynaklardan biridir. Nitekim, bölgedeki okullarda eğitim alan
öğrencilerin mevcudu, öğretmenlerinin isimleri, okullarda okutulan dersler gibi
bilgilere bu salnameler sayesinde ulaşılabilmektedir. Bu çalışmada 1898-1903
yılları arasında yayınlanan Maarif salnameleri ışığında İzmit Sancağı ve kazalarındaki
Müslüman okulları birbirleri ile mukayese edilerek değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İzmit Sancağı ve Kazaları, Eğitim, Müslüman Okulları

Kaynakça

• Akdemir, Ahmet Selçuk. ''Türkiye’de Öğretmen Yetiştirme Programlarının Tarihçesi ve Sorunları''. TurkishStudies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 8/12 (2013): 15-28. Akyüz, Yahya. Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1997'ye). İstanbul: Kültür Üniversitesi Yayınları, 1997. Altın, Hamza. ''1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ve Öğretmen Yetiştirme Tarihimizdeki Yeri''. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13:1 (2008): 271-283. Baytal, Yaşar. ''Tanzimat ve II. Abdülhamid Dönemi Eğitim Politikaları''. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 11 (2001): 23-32. Çadırcı, Musa. Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. Ankara: TTK. Yay., 1997. Demiryürek, Halim. ''Maârif Salnamelerine Göre İzmit Sancağında Eğitim-Öğretim: 1898-1904''. Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri. (02-04 Mayıs 2014). ed. Haluk Selvi - M. Bilal Çelik. 3: 1211-1228. Kocaeli: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2015. Eraslan, Cezmi. II. Abdülhamit ve İslam Birliği. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1992. Erdoğdu, Teyfur. ''Maarif-i Umumiye Nezareti Teşkilatı-I''. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 51 (1996): 183-247. Karataşer, Büşra. ''Sultan II. Abdülhamid Dönemi Eğitim Politikası Hakkında Bir Değerlendirme''. The Journal of Academic Social Science Studies 57/1 (Temmuz 2017): 423-434. Keskin, Cengiz. ''Maarif Salnameleri Işığında Adapazarı ve Çevresindeki Gayrimüslimlerin Eğitim Faaliyetleri ve Yabancı Okullar (1898-1903)''. Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi 4/2 (Eylül 2019): 626-641. Kodaman, Bayram. ''II. Abdülhamit Hakkında Bazı Düşünceler''. Osmanlı Ansiklopedisi. 2: 275-285. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 1999. Nazıroğlu, Bayramali. ''Osmanlı’da Öğretmenlik Anlayışı Üzerine Bir Değerlendirme''. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1/1 (2015): 1-10. Olgun, Kenan. “Sakarya’da Eğitim”. Sakarya İli Tarihi. 2: 945-1008. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, 2005. Sakoğlu, Necdet. Osmanlı Eğitim Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları, 1991. Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, Sene 1316 (1898), 1317 (1899), 1318 (1900), 1319 (1901), 1321 (1903). Somel, Selçuk Akşin. ''Osmanlı Modernleşme Döneminde Kız Eğitimi'', Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 10, (2000): 223-238. Subaşı, Turgut. “Tanzimat Döneminde Eğitim Alanında Yeniden Yapılanma: Maarif-i Umumiye Nezareti’nin Kuruluşu”. International Conference On New Horizons İn Education. Guarda, Portugal. (5-7 June 2011): 750-760. Şimşek, Hüseyin. ''Osmanlı Döneminde Kısa Süreli Öğretmen Yetiştirme Uygulamaları (Darulameliyat ve Taşrada Öğretmen Yetiştirme)'', YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal Of Education Faculty), 11/1 (2014): 77-95. Tekeli, İlhan. ''Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Eğitim Sistemindeki Değişmeler''. Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi. 2: 456-474. İstanbul: İletişim Yayınları, 1985.