A Reception Study on Creative SDH in Türkiye

Year 2025, Issue: 38, 18 - 41, 31.07.2025

Gevher Ebru Çevikoğlu Yıldırım , A. Şirin Okyayuz

https://doi.org/10.37599/ceviri.1591229

Abstract

Creative subtitling for deaf and hard-of-hearing, which has recently gained prominence in translation studies, represents an innovative approach to enhance the reception of audiovisual products by Deaf and Hard-of-Hearing audiences through the lens of creativity. In recent years, creative subtitling for deaf and hard-of-hearing has emerged as a significant step toward enabling DHH audiences to experience media content more deeply and constituted. Built on the foundation of subtitling practices, this approach seeks to advance the scope of subtitling for deaf and hard-of hearing—widely utilized both globally and domestically due to international and national developments—by offering viewers a richer and more interactive experience. This research also aims to improve audiovisual products' reception and engagement levels for DHH audiences. This study, based on ongoing doctoral research in Turkey on creative subtitling for deaf and hard-of-hearing, investigates the potential contributions of this novel approach to enhancing accessibility for DHH audiences. Furthermore, it explores the boundaries of creative innovation in subtitling by examining the qualitative and quantitative research outcomes collected from participant feedback to assess the impact of creative subtitling on the accessibility and reception of audiovisual materials.

Keywords

accessibility , audiovisual translation , creative subtitling for deaf and hard-of-hearing , subtitling for persons who are deaf and hard-of-hearing , translation studies

Türkiye’de Yaratıcı Ayrıntılı Altyazı Çevirisi Üzerine Bir Alımlama Çalışması

Abstract

Çeviribilim araştırmaları arasında son dönemde yer edinmeye başlayan yaratıcı ayrıntılı altyazı çevirisi; sağır ve işitme engelli alıcıların ihtiyaçlarına daha yenilikçi bir bakış açısıyla yaklaşan ve yaratıcılık olgusu üzerinden, görsel-işitsel ürünlerin alımlama düzeylerini arttırmayı amaçlayan bir türdür. Yaratıcı ayrıntılı altyazı özellikle son yıllarda, sağır ve işitme engelli alıcı kitlenin medya içeriklerini daha derin ve bütünsel bir şekilde deneyimleyebilmesi için önemli bir adım olarak öne çıkmaktadır. Özünde altyazı çevirisinden hareketle ortaya çıkan ve yaşanan uluslararası ve ulusal gelişmeler neticesinde bugün dünyada ve ülkemizde yaygın bir şekilde kullanılmakta olan ayrıntılı altyazı çevirisini bir adım öteye taşımayı amaçlayan yaratıcı ayrıntılı altyazı çevirisi, alıcı kitleye daha zengin ve etkileşimli bir deneyim sunmayı hedeflerken aynı zamanda sağır ve işitme engelli alıcı kitlenin görsel-işitsel ürünleri alımlama düzeyleri üzerinde bir farklılık oluşturmayı amaçlar. Türkiye’de doktora düzeyinde yaratıcı ayrıntılı altyazı çevirisi üzerine devam etmekte olan bir araştırmadan yola çıkarak hazırlanan bu çalışma, bu yeni açılımın sağır ve işitme engelli alıcıların görsel-işitsel ürünlere erişimi üzerinde sağlayabileceği katkıları ve araştırma katılımcılarının geribildirimleri çerçevesinde edinilen nitel ve nicel veriler üzerinden yaratıcılık açılımının sınırlarını belirleyebilmeyi amaçlamaktadır.

Keywords

çeviribilim , erişilebilirlik , görsel-işitsel çeviri , ayrıntılı altyazı çevirisi , yaratıcı ayrıntılı altyazı çevirisi

References

• Altman, R. (Yöneten). (2000). Dr. T & the Women [Sinema Filmi].
• Bays, C., Thomas, C., Radnor, J. S., Smulders, C., & Harris, N. P. (Yönetenler). (2005-2014). How I Met Your Mother [Sinema Filmi].
• Blomkamp, N. (Yöneten). (2013). Elysium [Sinema Filmi].
• Brooks, M., & Armstrong, M. (2014). Enhancing subtitles. TVX2014 Conference, (s. 25-27). Brussels.
• Butler, J. (2018). Integral captions and subtitles: Designing a space for embodied rhetorics and visual access. Rhetoric Review, 286-299.
• Chiaro, D. (2009). Issues in audiovisual translation. J. Munday (Ed.), The Routledge Companion to Translation Studies içinde (ss. 141-165). Routledge Taylor & Francis Group.
• Cintas, J. D., & Sánchez, P. M. (2006). Fansubs: Audiovisual translation in an amateur environment. The Journal of Specialised Translation, 37-52.
• Díaz-Cintas, J., & Neves, J. (2015). Taking stock of audiovisual translation. J. Díaz-Cintas, & J. Neves (Ed.), Audiovisual Translation içinde (ss. 1-8). Cambridge Scholars Publishing.
• Doğan, C. (2021). Televizyon haber bültenlerindeki işaret dili çeviri hizmetine yönelik sağır topluluğun tutum ve beklentileri. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 30, 18-60.
• Fox, W. (2018). Can integrated subtitles improve the viewing experience? Language Science Press.
• Greco, G. M. (2018). The nature of accessibility studies. Journal of Audiovisual Translation, 1(1), 205-232.
• Greco, G. M., & Jankowska, A. (2020). Media accessibility within and beyond audiovisual translation. L. Bogucki (Ed.), The Palgrave Handbook of Audiovisual Translation and Media Accessibility içinde (ss. 57-81). Palgrave Macmillan. doi:https://doi.org/10.1007/978-3-030-42105-2_4
• Güven, M. (2020). Televizyon ortamında erişilebilirlik uygulamalarının gelişimi: sesli betimleme, altyazılama ve işaret dili çevirisi. DEÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi, 152-175.
• Heckerling, A. (Yöneten). (1989). Look Who's Talking [Sinema Filmi].
• Jorge, D.-C., & Sanchez, P. M. (2006). Fansubs: Audiovisual translation in an amateur environment. The Journal of Specialised Translation, 6, 37-52.
• Jr, H. C. (Yöneten). (1989). When Harry Met Sally [Sinema Filmi].
• Kaya, M., & Okyayuz, A. Ş. (2020). Disability and the implication of coaccessibility: A case study on accessibility to the media in Turkey. Media, Culture & Society, 42(6), 987-1002.
• Martins, C., & Ferreira, C. (2024). Intralingual translation and media accessibility at crossroads. L. Pilliere & Ö. Berk Albachten (Ed.), The Routledge Handbook of Intralingual Translation içinde (ss. 434-452). Routledge.
• Matamala, A., & Orero, P. (2019). Training experts in inclusive practices for an equity on access to culture in Europe.
• S. Halder & V. Argyropoulos (Ed.), Inclusion, Equity and Access for Individuals with Disabilities içinde (ss. 263-280). Palgrave Macmillan.
• McClarty, R. (2012). Towards a multidisciplinary approach in creative subtitling, MonTI, 4, 133-153.
• Newmark, P. (1991). About translation. Multilingual Matters.
• Nornes, A. M. (1999). For an abusive Subtitling. Film Quarterly, 17-34.
• Odar, B. b., & Friese, J. (Yönetenler). (2022). 1899 [Sinema Filmi].
• Okyayuz, A. Ş. (2019a). Ayrıntılı altyazı çevirisi. Siyasal Kitabevi.
• Okyayuz, A. Ş. (2019b). Görsel-işitsel çeviri ve engelsiz erişim. Siyasal Yayınevi.
• Okyayuz, A. Ş., & Sancaktaroğlu Bozkurt, S. (2021). Çeviri projelerinde süreç: engelsiz erişim örneği. Çevibilim ve Uygulamaları Dergisi, 31, 202-219.
• Okyayuz, Ş. (2021). Altyazı çevirisinde teknoloji destekli yaratıcılık açılımı. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 30, 108-132.
• Robert, È. S. (2016). Creactive Subtitles. Doctoral Dissertation, Universitat Pompeu Fabra, Barcelona. https://www.tdx.cat/handle/10803/398140 adresinden alındı
• Robert, È.-S. (2022). Rendering tone and mood in creactive subtitles. Między Oryginałem a Przekładem, 73-91.
• Romero-Fresco, P. (2015). The reception of subtitles for the deaf and hard of hearing in Europe. Peter Lang AG.
• Romero-Fresco, P. (2022). Moving from accessible filmmaking toward creative media accessibility. LEONARDO, 55(3), 304-309.
• RTÜK. (2019). Sağırların işitme ve görme engellilerin görsel işitsel medya hizmetlerine erişiminin iyileştirilmesi çalıştayı sonuç bildirisi. January 13, 2024 tarihinde https://arsivdosya.rtuk.gov.tr/assets/Galeri/Haberler/sagirlarin-isitme-ve-gorme-engellilerin-gorsel-isitsel-medya-hizmetlerine-erisiminin-iyilestirilmesi-calistayi-sonuc-bildirisi.pdf adresinden alındı
• RTÜK. (2023, Mayıs 03). Engelsiz medya erişimi çalıştayı sonuç bildirisi. Mart 11, 2024 tarihinde RTÜK: https://www.rtuk.gov.tr/Media/FM/Birimler/ik/engelsiz_medya_erisimi_calistayi_sonuc_bildirisi.pdf adresinden alındı
• United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities. (2006, December 13). Aralık 12, 2024 tarihinde https://www.un.org/development/desa/disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities.html adresinden alındı
• Venuti, L. (2000). The translation studies reader. Roudledge.
• Wan, J. (Yöneten). (2010). Insidious [Sinema Filmi].
• Wan, J. (Yöneten). (2013). Insidious: Chapter 2 [Sinema Filmi].
• Zanotti, S. (2022). Audiovisual translation. K. Malmkaer (Ed.), The Cambridge Handbook of Translation Studies içinde (ss. 440-460). Cambridge University Press.
• Zdenek, S. (2007). Just roll your mouse over me: Designing virtual women for customer service on the web. Technical Communication Quarterly, 397-430.
• Zdenek, S. (2011). Which sounds are significant? towards a rhetoric of closed captioning. Disability Studies Quarterly, 74-97.
• Zdenek, S. (2014). More than mere transcription: Closed captioning as an artful practice. User Experience Magazine. https://uxpamagazine.org/more-than-mere-transcription/?lang=en adresinden alındı
• Zdenek, S. (2015). Reading sounds: closed-captioned media and popular culture. Chicago: The University of Chicago Press.
• Zdenek, S. (2018). A journal of rhetoric, technology, and pedagogy. Kairos: A Journal of Rhetoric, Technology, and Pedagogy .
• Zdenek, S. (2020). Transforming access and inclusion in composition studies and technical communication. College English, 536-544.