Türkiye’de Mültecilik Bağlamında Mahkeme Çevirmenliğinde Aktörler ve Ağlar

Yıl 2024, Sayı: 37, 1 - 26, 30.12.2024

Mehtap Aral , Alev Bulut

https://doi.org/10.37599/ceviri.1567313

Öz

Bu çalışmada ilk olarak Türkiye'de mahkeme çevirmenliği hizmet ağını ve bu ağda yer alan aktörleri belirlemek amaçlanmaktadır. İkinci amaç ise ağdaki aktörlerin, diğer aktörlerin mahkemede görev alan tercüman bilirkişilerin konumu ve görevine ilişkin algıları üzerinde bir etkisi olup olmadığını araştırmaktır. Bu bağlamda, Türkiye'de Kayseri ve Antalya illerinde mültecilerin Arapça-Türkçe dil çiftinde tercümanlık hizmetinden yararlandığı iki vaka çalışması yürütülmüştür. Veriler, tercüman bilirkişilerle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmelerden, hâkimlere ve mahkeme kalemlerindeki memurlara uygulanan açık uçlu anketlerden ve mültecilerle yapılan kısa görüşmelerden oluşmaktadır. Buna ek olarak, ikincil veriler duruşmalar sırasında alınan gözlem notları, araştırma günlükleri ve mevcut kanun, yönetmelik ve belgelerdir. Bulgular konum, iletişim ve müdahale kategorilerine ayrılarak ve Callon ve Latour tarafından ortaya atılan Aktör-Ağ Kuramı çerçevesinde tartışılmıştır. İlk kategoride tercümanların fiziksel ve sosyal konumları, aktörlerin mesleğe yönelik tutumları, statüleri ve rolleri ele alınmıştır. İkinci kategoride aktörlerin sözlü çeviri öncesi ve sonrası aktörlerle iletişimleri ve çevirmenler arasındaki iş birliği ele alınmıştır. Sözlü çeviri teknikleri, çeviri sırasında karşılaşılan zorluklar ve sözlü çeviriye, tercüman bilirkişiye ve konuşmacıya yapılan müdahaleler üçüncü kategorinin temalarıdır. Her bir ağın geçici ve istikrarsız olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca, tercüman bilirkişilerin prosedürdeki eksiklikler nedeniyle ağa güvenli bir şekilde dahil olabilmek için çeviri yapmadan önce yerel ve küçük ağlar oluşturdukları görülmüştür. Tercüman bilirkişilerin iki dilli olması, kanunda yer alan tercümanın görevine ilişkin tanım, çeviri öncesi aktörler arası iletişim gibi insan olmayan aktörlerin, insan aktörlerin tercüman bilirkişilerin konumu ve görevine ilişkin algısı üzerinde etkili olabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mahkeme çevirmeni, göç, toplum çevirmenliği, Aktör-Ağ Kuramı

Etik Beyan

İstanbul Üniversitesi, Sosyal ve İnsani Bilimler Etik Kurulu, Tarih ve Sayı: 16/01/2019-10242

Actors and Networks in Court Interpreting Services in the Context of Migration in Türkiye

Öz

The primary aim of this study is to determine the network and the actors involved in court interpreting services in Türkiye. The second aim is to explore if the actors in the network have an impact on the other actors’ perceptions on the position and the duty of the court interpreters or not. In this context, two case studies were conducted in trials, where the refugees benefit from the interpreting service in Arabic-Turkish in two provinces (Kayseri and Antalya) in Türkiye. The data are composed of the semi-structured interviews with the court interpreters, open-ended questionnaires administered to the judges and the officers in the court registry and the short interviews conducted with the refugees. Additionally, the second data includes the observation notes during the hearings, research diaries and available codes, regulations and documents in the field. The findings have been analysed within the frameworks of position, interaction, and intervention, utilising Actor-Network Theory proposed by Callon and Latour. In the first category, the interpreters’ physical and social positions, the actors’ attitudes towards the profession, status and role are addressed. In the second category, the communication of actors before and after interpreting and the cooperation between the interpreters are discussed. The third category encompasses interpreting techniques, challenges faced during interpretation, interventions in the interpreting process, and the roles of the interpreter and the speaker. It has been determined that each network is ephemeral and unstable. Additionally, court interpreters have established local and small networks prior to interpreting performances to ensure safe involvement in the network, addressing procedural deficiencies. The study finally notes that the bilingualism of interpreters, the definition of the interpreter's role in the code, and the communication among actors prior to interpreting in the network may influence the perceptions of human actors regarding the position and responsibilities of court interpreters.

Anahtar Kelimeler

court interpreter, migration, community interpreting, Actor-Network Theory.

Etik Beyan

Istanbul University Social Sciences and Humanities Ethical Board date and number: 16/01/2019-10242

Kaynakça

• Abdallah, K. (2011). Quality problems in AVT production networks: Reconstructing an actor-network in the subtitling industry. In A. Serban, A. Matamala, & J. M. Lavaur (Eds.), Audiovisual translation in close-up: Practical and theoretical approaches (pp. 173–186). Peterlang. http://doi.org/10.3726/978-3-0351-0349-6
• Angelelli, C.V. (2004). Revisiting the interpreter’s role: A study of conference, court, and medical interpreters in Canada, Mexico, and the United States. John Benjamins Publishing. https://doi.org/10.1075/btl.55
• Angermeyer, P. S. (2009). Translation style and participant roles in court interpreting. Journal of Sociolinguistics, 13(1), 3-28. http://doi.org/10.1111/j.1467-9841.2008.00394.x
• Berk-Seligson, S. (2017). The bilingual courtroom: Court interpreters in the judicial process (2nd ed.). University of Chicago Press. https://press.uchicago.edu/dam/ucp/books/pdf/course_intro/978-0-226-32916- 1_course_intro.pdf
• Brewis, C. (2019). Die produksienetwerk van 'n getolkte lesing binne die universiteitskonteks: 'n etnografiese ondersoek (The production network of an interpreted lecture within the university context: an ethnographic study) [Unpublished doctoral dissertation], KU Leuven & Stellenbosch University.
• Buzelin, H. (2006). Independent publisher in the networks of translation. TTR: Traduction, Terminologie, Rédaction, 19(1), 135-173. https://doi.org/10.7202/016663ar
• Ceza Muhakemeleri Kanunu No. 5271 (2004). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat? MevzuatNo=6100&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Ceza Muhakemesi Kanununa Göre Tercüman Bilirkişi Listelerinin Düzenlenmesi Hakkında Yönetmelik (2013). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/03/20130305-6.htm
• Ceza Muhakemesinde Ses ve Görüntü Bilişim Sisteminin Kullanılması Hakkında Yönetmelik (2011). https://www.mevzuat.gov.tr/anasayfa/MevzuatFihristDetayIframe? MevzuatTur=7&MevzuatNo=15315&MevzuatTertip=5
• Devaux, J. (2016). When the role of the court interpreter intersects and interacts with new technologies, CTIS Occasional Papers, 7, 4-21. http://hummedia.manchester.ac.uk/schools/salc/centres/ctis/publications/occasional-papers/Devaux.pdf
• Devaux, J. (2017). Technologies in Interpreter-Mediated Criminal Court Hearings an Actor-Network Theory Account of The Interpreter’s Perception of Her Role-Space [Unpublished doctoral dissertation]. The University of Salford.
• Doğan, A. (2003). Sözlü çeviri çalışmaları ve uygulamaları. Hacettepe Doktorlar Yayınevi.
• Doğan, A. (2004). Mahkeme çevirmenliği. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 14, 1-13. https://fs.hacettepe.edu.tr/ceviribilim/dosyalar/sayilar/2004.pdf
• Doğan, A. (2010). Mahkeme çevirmenliğinin dünyadaki gelişim aşamaları ve Türkiye’deki mevcut durumu. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 20, 29-52.
• Doğan, A. (2015). Mahkeme çevirmenliği alanı ve eğitimi. In Genç tercümanlar çalıştayı (pp. 141-151). T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığı.
• Doğan, C. (2017). Edirne özelinde düzensiz göçmenlerin tercümanlık boyutunda sorunları ve çözümünde toplum tercümanlığının rolü [Yayınlanmamış doktora tezi]. Sakarya University, Üniversitesi, Institute of Social Sciences.
• Duman, D. (2021). What do codes of ethics tell us about impartiality, and what is preferred at the hospital?. Linguistica Antverpiensia, New Series–Themes in Translation Studies, 20, 115-135. https://doi.org/10.52034/lanstts.v20i.612
• Duraner, J. (2015). Mapping Network in Legal Translation Market in Turkey: Analysis of Actors from Sociological Perspective [Unpublished master’s thesis]. Dokuz Eylül University, Institute of Social Sciences.
• Düzen, Y. (2015) Türkiye ve İngiltere’de mahkeme çevirmeni olmak. In Genç tercümanlar çalıştayı (pp. 153-157). T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığı.
• Erdoğan, Ö. B. (2021). Çeviri sosyolojisi odağında göç olgusu ve güç ilişkileri: Türkiye’de Suriyeli mültecilerin toplum çevirmenleri [Yayınlanmamış doktora tezi]. Yıldız Technical University, Institute of Social Science.
• Eryılmaz, E. (2020). Türkiye’de mahkeme çevirmenliğinin durumu ve çevirmen meslek standardı açısından değerlendirilmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Istanbul University, Institute of Social Sciences.
• Eryılmaz, E., & Demez, N. (2021). Türkiye'deki mahkeme çevirmenliğinin çevirmen meslek standardı açısından değerlendirilmesi. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 2021(31), 127-157. https://doi.org/10.37599/ceviri.1010487
• Eser, O. (2020). Beyond Australia: Turkey, in understanding community interpreting services. Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1007/978-3-030-55861-1
• Gürleyen, G. (2022). Community interpreting network in Turkey: Perceptions on (non) professionalization and beyond [Unpublished master's thesis], Dokuz Eylul University, Institute of Social Sciences.
• Gürleyen, G., & Uras, A. (2023). Serbest Çeviri Ağında Dönüştürüm Süreci: Aktör-Ağ Kuramı Penceresinden Bir Bakış. Dünya Dilleri, Edebiyatları ve Çeviri Çalışmaları Dergisi, 4(2), 144-171. https://doi.org/10.58306/wollt.1333011
• Haddadian Moghaddam, E. H. (2012) Agents and Their Network in a Publishing House. In A. Pym & D. Orrego- Carmona (Eds.), Translation Research Projects 4 (pp. 37-50). Intercultural Studies Group Universitat Rovira i Virgili. https://www.intercultural.urv.cat/media/upload/domain_317/arxius/TP4/isgbook4_web.pdf
• Hale, S. B. (2007). Community interpreting. Springer. http://doi.org/10.1057/9780230593442
• Hale, S. B., & Napier, J. (2016). “We’re just kind of there” Working conditions and perceptions of appreciation and status in court interpreting. Target International Journal of Translation Studies, 28(3), 351-371. http://doi.org/10.1075/target.28.3.01hal
• Hekkanen, R. (2009). Fields, Networks and Finnish Prose: A Comparison of Bourdieusian Field Theory and Actor-Network Theory in Translation Sociology. In D. De Crom (Ed.), Translation and the (trans)formation of identities: Selected papers of the CETRA research seminar in translation studies 2008, (pp. 13-19). https://www.arts.kuleuven.be/cetra/papers/files/hekkanen.pdf
• Hertog. E. (2012). Legal interpreting. In C. Chapelle (Eds.), The encyclopedia of applied linguistics, (pp. 3274– 3281). John Wiley & Sons. http://doi.org/10.1002/9781405198431
• Inghilleri, M. (2003). Habitus, Field and Discourse: Interpreting as a Socially Situated Activity. Target International Journal of Translation Studies, 15(2), 243-268. https://doi.org/10.1075/target.15.2.03ing
• Kahraman, R. (2010). Göç ve Çeviri: İltica Başvurularında Sözlü Çeviri Uygulamaları ve Toplum Çevirmeninin Rolü [Yayınlanmamış doktora tezi], Istanbul University, Institute of Social Sciences.
• Koçlu, S. (2019). Göç ve çeviri ilişkisi bağlamında toplum çevirmenliğine üst bakış: Sakarya örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Sakarya University, Institute of Social Sciences.
• Kung, S. C. W. (2009). Translation agents and networks, with reference to the translation of contemporary Taiwanese novels. In A. Pym & A. Perekrestenko (Eds.), Translation research projects 2 (pp. 123-38), Intercultural Studies Group Universitat Rovira i Virgili. http://www.intercultural.urv.cat/media/upload/domain_317/arxius/TP2/TRP_2_may_3.pdf#page=129
• Kuş Saillard, E. (2012). Nicel-nitel araştırma teknikleri: Sosyal bilimlerde araştırma teknikleri nicel mi? Nitel mi?. Anı Yayıncılık.
• Latour, B. (1996). On actor-network theory. A few clarifications plus more than a few complications. Soziale Welt, 47(4), 369-381. http://www.bruno-latour.fr/sites/default/files/P-67%20ACTOR-NETWORK.pdf
• Latour, B. (2005). Reassembling the social: An introduction to actor-network-theory. Oxford University Press.
• Latour, B. (2021). Toplumsalı yeniden toplama: Aktör-ağ teorisine bir giriş (Çev. Nüvit Bingöl). Tellekt Yayıncılık.
• Law, J. Notes on the theory of the actor-network: Ordering, strategy, and heterogeneity. Systems Practice, 5, 379–393. https://doi.org/10.1007/BF01059830
• Luo, W. (2020). Translation as Actor-Networking: Actors, Agencies, and Networks in the Making of Arthur Waley’s English Translation of the Chinese Journey to the West. Routledge. https://doi.org/10.1080/13556509.2020.1792223
• Mason, I. (2014). Role, positioning and discourse in face-to-face interpreting. In P. Ricoy, I. A. Perez, & C. W. L. Wilson (Eds.), Interpreting and translating in public service settings: Policy, practice, pedagogy (pp. 52-73). Routledge. https://doi.org/10.1075/intp.13.2.08rud
• Mikkelson, H. (2017). Introduction to court interpreting (2nd ed.). Taylor & Francis. https://doi.org/10.4324/9781315689586
• Monteoliva-Garcia, E. (2018). The last ten years of legal interpreting research (2008-2017): A review of research in the field of legal interpreting, Language and Law, 5(1), 38-61. https://ojs.letras.up.pt/index.php/LLLD/article/view/4546
• Morris, R. (2015). Courtroom interpreting. In F. Pöchhacker (Ed.), Routledge encyclopedia of interpreting studies, (pp. 91-92). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315678467
• Özer Erdoğan, B. (2018). Translation services in judicial system: Determining eligibility of legal translators in Turkey [Unpublished doctoral dissertion]. Gazi University, Institute of Social Sciences.
• Özer Erdoğan, B. & Tarakcıoğlu, A. Ö. (2018). Determining eligibility of legal translators in Turkish judicial system. International Journal of Languages' Education and Teaching, 6(3), 40-51. http://doi.org/10.18298/ijlet.3150
• Polat Ulaş, A. (2020). Becoming an interpreter through experience: The perceptions of the non-professional public service interpreters in Turkey, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 19, 661-700. https://doi.org/10.29000/rumelide.752733
• Polat Ulaş, A. (2021a). Public Service Interpreters Bridging Communication Gaps for Syrian Refugees in the Turkish Context [Unpublished doctoral thesis], Dokuz Eylül University Institute of Social Sciences.
• Polat Ulaş, A. (2021b). A Bourdieusian perspective on interpreters providing services to Syrian refugees in Turkey. In R. Moratto & D. Li (Eds.), Global insights into public service interpreting: Theory, practice and training (pp. 135- 151). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003197027
• Polat Ulaş, A. (2022). Emotional challenges of interpreters working with refugees in Türkiye. New Voices in Translation Studies, 27, 64-89. https://doi.org/10.14456/nvts.2022.22
• Ross, J. (2019). Toplum çevirmenliği eğitimi: Çeviri pratiği, yerel gerçekler, uluslararası uygulamalar ve araştırmanın önemi. In E. Diriker (Ed.), Türkiye’de sözlü çeviri (pp. 283-312) Scala Yayıncılık.
• Recommended national standards for working with interpreters in courts and tribunals. (2017/2022). Judicial Council on Cultural Diversity (Australia). https://jccd.org.au/wp-content/uploads/2022/05/JCDD- Recommended-National-Standards-for-Working-with-Interpreters-in-Courts-and-Tribunals-second- edition.pdf
• Şen Bartan, Ö., Aral, M. & Karabulut, Ş. (2021). Sign language court interpreters in Turkey: Professionalization and impartiality. TransLogos Translation Studies Journal, 4 (1), 26-56. https://doi.org/10.29228/transLogos.30
• Şen Bartan, Ö., Çelebioğlu, U., & Önal, E. (2023). Türkiye’de Türk işaret dili mahkeme tercümanlığı hizmeti almış sağır bireylerin aldıkları çeviri hizmetine yönelik görüşleri. Söylem Filoloji Dergisi, Çeviribilim Özel Sayısı, 514-534. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1186275
• Şener Erkırtay, O., Polat Ulaş, A., & Kıncal, Ş. (2024). Perceptions of interpreters working for refugee clients of the psychological effects of their work. RumeliDE Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Ö14, 1429-1452. https://doi.org/10.29000/rumelide.1455538
• Tahir Gürçağlar, Ş. & Diriker, E. (2004). Community interpreting in Turkey. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 14, 73-93.
• Tahir Gürçağlar, Ş. (2005). Kapılar: Çeviri tarihine yaklaşımlar. Scala Yayıncılık.
• Tahir Gürçağlar, Ş. (2007). Chaos before order: Network maps and research design in DTS, Meta: Translators' Journal, 52(4), 724-743. https://doi.org/10.7202/017694ar
• Uslu, M. (2018). Indirect (re)translations of leftist non-fiction in Turkish (1921-2016): Actors and networks [Unpublished doctoral dissertation], Boğaziçi University, Institute of Social Sciences.
• Van Rooyen, M. (2019). Tracing the translation of news in community radio in South Africa: An actor-network approach [Unpublished doctoral dissertation]. KU Leuven University.
• Wadensjö, C. (2014). Interpreting as interaction (2nd ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315842318
• Yücel, B. E. (2018). Mahkeme çevirmeninin görünürlüğü ve rolü [Yayınlanmamış doktora tezi]. Istanbul University, Institute of Social Sciences.