Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Gözünden Velilere Yönelik Mentorluk Rolleri

Year 2025, Volume: 12 Issue: 1, 35 - 69, 30.06.2025

Tolga Saka , Yunus Ağırbaş

https://doi.org/10.48138/cjo.1712422

Abstract

Eğitim bir süreç işi olmasına kaşın hayatın her alanında birey kendisine mentorluk yapacak bireylere ihtiyaç duymaktadır. İlkokul döneminde sınıf öğretmenleri bu görevi üstlenirken ortaokul çağında ise branş öğretmenleri bu görevi üstlenmektedirler. Özellikle fen bilimleri öğretmeni hem öğrencinin ergenlik dönemine hem de gelişim dönemine daha hâkim bir konumdadır. Çalışmanın örneklemi, Türkiye’nin batısındaki bir şehrin merkez ve ilçelerinde 2022-2023 eğitim-öğretim yılında MEB’e bağlı özel veya kamu kuruluşunda görev yapan 120 fen bilimleri öğretmeninden oluşmaktadır. Bu çalışmada fen bilimleri öğretmenlerinin velilere yapmış oldukları mentorluk süreci ile ilgili görüşlerini belirlemek için nitel bir araştırma yapılmıştır. Çalışmanın verileri katılımcılara uygulanan görüşme formu yardımıyla toplanmıştır. Çalışmanın sonucunda fen bilimleri öğretmenlerinin velilere mentorluk yapılması gerektiğini düşündükleri ön plana çıkmıştır. Ayrıca, velilere mentorluk yapılmasının öğrencilerin akademik ve kişisel gelişimi üzerinde olumlu etki yaratacağını düşündükleri sonucuna da varılmıştır. Fen bilimleri öğretmenlerinin daha verimli mentorluk yapabilmeleri için kendilerine hizmet içi eğitimlerin verilmesi ve veliler ile düzenli aralıklarla mentorluk faaliyetleri gerçekleştirmeleri önerilmektedir.

Keywords

Mentorluk, Veli, Fen bilimleri öğretmeni

Ethical Statement

Bu araştırma Kafkas Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu 21.04.2022 tarihli etik kurul onay belgesi alınarak yapılmış olup araştırmada “Yüksek Öğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği” kurallarına bağlı kalınmıştır.

Mentoring Roles for Parents from the Perspective of Science Teachers

Abstract

While education is a continuous process, individuals need mentors in many aspects of life. In primary school, classroom teachers typically take on this role, whereas in secondary school, it is assumed by subject teachers. Science teachers, in particular, are in a position to better understand students' developmental and adolescent stages.The sample of this study consisted of 120 parents of students attending public or private schools affiliated with the Ministry of National Education during the 2022–2023 academic year in the central and district areas of a city in western Turkey. This qualitative study aimed to explore parents' views on the mentoring provided by science teachers to parents. The data were collected through an interview form administered to the participants. The results of the study revealed that science teachers believe that mentoring should be provided to parents. Furthermore, they thought that providing mentoring to parents would positively impact students' academic and personal development. It is recommended that science teachers receive in-service training and regularly engage in mentoring activities with parents to enhance the effectiveness of their mentoring role.

Keywords

Mentoring, Parent, Science teacher

References

• Allen, T. D. & Eby, L. T. (2003). Relationship effectiveness for mentors: Factors associated with learning and quality. Journal of Management, 29(4), 469-486.
• Anderson, A., Sánchez, B., & McMahon, S. (2019). Natural mentoring, academic motivation, and values toward education among latinx adolescents. American Journal of Community Psychology, 63(1-2), 99-109.
• Avcı, D. (2019). Öğretmenlerin mentorluk rolüne ilişkin sınıf öğretmeni ve veli görüşleri (Giresun ili örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Giresun Üniversitesi.
• Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S., & Bıçak, B. (2010). Geleneksel-tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme teknikleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Binbir, S. G., & Ertürk, H. (2020). Aile-öğretmen iletişimi ve iş birliği ile çocukların sosyal becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 11(21), 134-153.
• Boyle, P., & Boice, (1998). Systematic mentoring for new faculty teachers and graduate teaching assistants. Innovative Higher Education, 22(3), 157- 179.
• Brockbank, A., & McGill, I. (2006). Facilitating reflective learning through mentoring & coaching. Kogan Page Publishers.
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Canlı, S. (2023). Etkili mentörlükte mentör ve menti: Mentörlüğe bakış açısı, roller, Mesleki ve kişisel özellikler. Milli Eğitim Dergisi, 52(238), 1187-1218.
• Celep, C. (2008). Öğrenme ortamı olarak okul ve sınıf. Eğitime Bakış Dergisi, 11, 3-10.
• Conway, C. (2002). Perceptions of beginning teachers, their mentors, and administrators regarding preservice music teacher preparation. Journal of research in music education, 50(1), 20-36.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (5.Baskı). Celepler Matbaacılık.
• Darling-Hammond, L., Hyler, M. E., & Gardner, M. (2017). Effective teacher professional development. Learning Policy Institute.
• Darwin, A., & Palmer, E. (2009). Mentoring circles in higher education. Higher Education Research & Development, 28(2), 125-136.
• Dinler, C., & Hacıfazlıoğlu, Ö. (2020). Mülteci çocukların ilköğretime uyum süreçleri: Tekirdağ ilinin bir okulundaki öğretmenlerin ve yöneticilerin deneyimleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(6), 1717-1728.
• Eby, L. T., Allen, T. D., Hoffman, B. J., Baranik, L. E., Sauer, J. B., Baldwin, S., ... & Evans, S. C. (2013). An interdisciplinary meta-analysis of the potential antecedents, correlates, and consequences of protégé perceptions of mentoring. Psychological Bulletin, 139(2), 441.
• Efe, N. (2019). Kişiye özel kariyer modelinin iş ve yaşam kalitesi üzerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Ehrich, L. C., Hansford, B., Tennent, L. (2004). Formal mentoring programs in education and other professions: A review of the literature. Educational administration quarterly, 40(4), 518-540.
• Epstein, J. L. (2018). School, family, and community partnerships: Preparing educators and improving schools (2nd ed.). Routledge.
• Epstein, J. L., & Sheldon, S. B. (2006). Moving forward: Ideas for research on school, family, and community partnerships. In The SAGE Handbook for research in education: Engaging ideas and enriching inquiry (pp. 117-138). SAGE Publications, Inc..
• Frei, E. R., Stamm, M. & Buddeberg-Fischer, B. (2010). Mentoring programs for medical students - A review of the pubmed literature 2000-2008. BMC Medical Education, 10(1).
• Grossman, P. (2010). Learning to practice: The design of clinical experience in teacher preparation. AACTE.
• Gülşen, C, N. (2010). 7-12 yaş çocuğunun karakter eğitimi açısından ailenin etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Hatipoğlu, A., & Kavas, E. (2016). Veli yaklaşımlarının öğretmen performansına etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(4), 1012-1034.
• Henderson, A. T., & Mapp, K. L. (2002). A new wave of evidence: The impact of school; family;, and community connections on Student achievement. National Center for family & community connections with schools.
• Hudson, P. (2016). Forming the mentor-mentee relationship. Springer.
• Ingersoll, R. M., & Strong, M. (2011). The impact of induction and mentoring programs for beginning teachers. Review of Educational Research, 81(2), 201–233.
• Kalin, M., Barney, D. T., & Irwin, R. T. (2009). Complexity thinking mentorship: An emergent pedagogy of graduate research development. Mentoring and Tutoring Partnershipin Learning, 17(4), 353-367.
• Kaptanoğlu, Y. (2013). Sağlık alanında hipotezden teze: Veri toplama ve çözümleme serüveni. Beşir Kitapevi. Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (28. basım). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kılınç, U., & Alparslan, A. M. (2014). Yükseköğretimde mentörlük: Mentör ve menti bakış açılarını belirlemeye yönelik bir uygulama. Yükseköğretim Dergisi, 4(2), 91-101.
• Kocabaş, İ. ve Yirci, R. (2011). Öğretmen ve yönetici yetiştirmede mentorluk: Mentorluğun eğitimde kullanılması. Anı Yayıncılık.
• Kulbak, H. (2019). Öğretmenlerin mesleki gelişime yönelik motivasyonları ve mesleki gelişimleri önünde algıladıkları engeller: bir karma yöntem araştırması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Marable, M. & Raimondi, S. (2007). Teachers’ perceptions of what was most (and least) supportive during their first year of teaching. Mentoring and Tutoring: Partnership in Learning, 15(1), 25–37.
• Mertz, N. T. (2004). What's a mentor, anyway?. Educational Administration Quarterly, 40(4), 541-560.
• Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Miller, A. (2005). Mentoring students & young People: A handbook of effectıve Practice. Kogan Page.
• Miser, R. (2002). Küreselleşen dünyada yetişkin eğitimi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35 (1-2).
• Noe, R.A. (1988). An ınvestigation of the determinants of successful assigned mentoring relationships. Personnel Psychology, 41(3), 457-479.
• Özeke Kocabaş, E. (2006). Eğitim sürecinde aile katılımı: Dünyada ve Türkiye’deki çalışmalar. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 26(3), 143-153.
• Paçalı, İ. (2019). Türk yükseköğretiminde mentorluk: lisans düzeyinde bir model önerisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Ragins, B. R., & Kram, K. E. (Eds.). (2007). The handbook of mentoring at work: Theory, research, and practice. Sage.
• Sabancı, A. (2009). Views of primary school administrators, teachers and parents on parent involvement in Turkey. Eurasian Journal of Educational Research, 4(36), 245–262.
• Seabrooks, J. J., Kenney, S. & LaMontagne, M. (2000). Collaboration and virtual mentoring: Building relationships between pre-service and in-servicespecial education teachers. Journal of Information Technology for Teacher Education, 9(2), 219-236.
• Singh, V., Bains, D., & Vinnicombe, S. (2002). Informal mentoring as an organisational resource. Long Range Planning, 35(4), 389–405.
• Şişman, M. (2002), Eğitimde Mükemmellik Arayışı Etkili Okullar, Pegema Yayıncılık.
• Tsen, L. C., Borus, J. F., Nadelson, C. C., Seely, E. W., Haas, A., & Fuhlbrigge, A. L. (2012). The development, implementation, and assessment of an innovative faculty mentoring leadership program. Academic Medicine, 87(12), 1757-1761.
• Yüzgeç, M. (2008), İlköğretim Kurumlarının 4. ve 5. Sınıfında Öğrencileri Bulunan Velilerin, Yönetici ve Öğretmenlerden Beklentileri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.