HOLLAND’IN KİŞİLİK KURAMI’NIN GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMİNE ETKİSİ: TURİZM VE OTEL İŞLETMECİLİĞİ ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 57 - 77, 31.03.2023

İbrahim Çetintürk , Hasan Dağlar

https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.1162185

Öz

Bu araştırma öğrencilerin kişilik özelliklerinin ve girişimcilik eğilimlerinin test edilmesi ve kişilik özelliklerinin girişimcilik eğilimi üzerinde nasıl bir etkisinin olduğunun belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Holland (1996) mesleki kişilik kuramını açıklarken insanların gerçekçi, sanatçı, geleneksel, araştırmacı, sosyal, girişimci olmak üzere altı kişilik tipinden birine ait özellikleri taşıdığını ileri sürmüştür. Araştırmanın evrenini Çankırı Karatekin Üniversitesi Ilgaz Turizm ve Otelcilik Yüksekokulu Turizm İşletmeciliği Bölümü’nde ve Çankırı Karatekin Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Otel Lokanta ve İkram Hizmetleri Bölümü Turizm ve Otel İşletmeciliği Programı’nda eğitim görmekte olan öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama yöntemi olarak anket formu kullanılmıştır. Araştırma verileri SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir.
Araştırmada uygulanan faktör analizi sonuçlarına göre, Holland’ın altı kişilik tipine ilişkin alanyazın çalışmalarının aksine bireyler gerçekçi, sanatçı, sosyal, ve geleneksel olmak üzere dört grupta sınıflandırılmıştır. Girişimcilik eğilimlerine ilişkin faktörler ise; fırsatları değerlendirme, risk alma ve kararlılık olmak üzere üç faktör altında toplanmıştır. Çoklu regresyon analizi sonuçlarına göre, girişimcilik eğiliminin her üç boyutunu açıklamada sosyal kişiliğin anlamlı katkısının olduğu saptanmıştır. Son olarak çoklu korelasyon analizi sonuçlarına göre, değişkenler arasında en güçlü ilişki sosyal kişilik ile fırsatları değerlendirme boyutları arasında kurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Girişimcilik, Kişilik, Turizm

Kaynakça

• Arıkan, S. (2004). Girişimcilik temel kavramlar ve bazı güncel konular, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Aslan, Z., Ünüvar, Ş., Başoda, A. (2012). Turizm eğitimi alan öğrencilerin kişilik özelliklerinin belirlenmesi ve turizm sektörüne uyumu açısından değerlendirilmesi, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 23(2), 203-219.
• Atli A. ve Kaya M. (2017). Üniversite öğrencilerinin mesleki kişilik tipleri, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 331-342.
• Atli A. ve Keldal G. (2017). Mesleki kişilik tipleri envanterinin geliştirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 73-93.
• Bilge, H., & Bal V. (2012). Girişimcilik eğilimi: Celal Bayar Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16), 131-148.
• Bozkurt Ç., Ö. ve Alparslan, A. M., (2013), Girişimcilerde bulunması gereken özellikler ile girişimcilik eğitimi: girişimci ve öğrenci görüşleri, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 8 (1), 7-28.
• Bozkurt, Ö. (2007). Girişimcilik eğiliminde kişilik özelliklerinin önemi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 1(2), 93–111.
• Çetin, F. ve Varoğlu, A. (2009). Özellikler bağlamında girişimcinin beş faktör kişilik örüntüsü, Savunma Bilimleri Dergisi, 8 (2), 51-66.
• Çetinkaya Bozkurt, Ö., Kalkan, A., Koyuncu, O., Alparslan, A.M. (2012). Türkiye’de girişimciliğin gelişimi: girişimciler üzerinde nitel bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 15, 229-247.
• Çevik, P., ve Perkmen, S. (2010). Holland’ın kariyer teorisine göre müzik öğretmeni adaylarının kişiliği. An International Conference on New Trends in Education and Their Implications. 978 (605). 364.
• Demirkol, A., ve Aslan, S. (2021). Holland’ın tipolojisi, bağlanma ve beş faktör kişilik kuramı üzerine bir derleme çalışması. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 1127-1150.
• Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.
• Doğaner, M., Altunoğlu, A. E. (2010). Adnan Menderes Üniversitesi Nazilli İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü öğrencilerinin girişimcilik eğilimleri. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 103-110.
• Envick, B. R., & Langford, M. (2000). The five-factor model of personality: assessing entrepreneurs and managers. Academy of Entrepreneurship Journal, 6(1), 6-17.
• Ercan, S. ve Gökdeniz, İ. (2009). Girişimciliğin gelişim süreci ve girişimcilik açısından Kazakistan, Bilig, 49: 59-82.
• Eren, E. (2012). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi, 13.Baskı, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Feldman, D. C., & Arnold, H. J. (1985). Personality types and career patterns: some empirical evidence on Holland's Model. Canadian Journal of Administrative Sciences/Revue Canadienne des Sciences de l'Administration, 2(1), 192-210.
• Gencür, A. S. (2011). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının kişilikleriyle bölüm memnuniyetleri arasındaki ilişki (Master's thesis, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Goldberg, L. R. (1990). An alternative “description of personality”: the big-five factor structure, Journal of Personality and Social Psychology, 59, 1216-1229.
• Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Holland, J. L. (1996). Exploring careers with a typology, American Psychologist. 51(4), 397-406.
• Işık, N., Işık, H. B., & Kılınç, E. C. (2015). Girişimcilik ve inovasyon ilişkisi: teorik bir değerlendirme. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 1(2), 57-90.
• Kamaşak, R., ve Bulutlar, F. (2010). Kişilik, mesleki tercih ve performans ilişkisi: akademik personel üzerine bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 119-126.
• Kaya, A. (2007). Bilişim ve iletişim ışığında girişimcilik ve kobi yönetimi, Konya: Eğitim Kitabevi.
• Kernberg, O. F. (2016). What is personality?. Journal of Personality Disorders, 30(2), 145.
• Küçükaltan, D., (2009). Genel bir yaklaşımla girişimcilik. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi. Sayı:1. 21-28.
• McCrae, R. R. ve Costa, P. T. Jr. (1991). Adding liebe and arbeit: the full five factor model and well-being, Personality and Social Psychology Bulletin, 17, 227–232.
• Müftüoğlu, M. T. (2010). İşletme iktisadı, Ankara:Turhan Kitabevi.
• Müftüoğlu, M. T. ve Durukan T. (2004). Girişimcilik ve KOBİ’ler, Ankara:Gazi Kitabevi.
• Müftüoğlu, M. T., Haliloğlu N. (2013). Nasıl girişimci olunur?, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Ören, K. ve Biçkes, M. (2011). Kişilik özelliklerinin girişimcilik potansiyeli üzerindeki etkileri: nevşehir’deki yüksek öğrenim öğrencileri üzerinde yapılan bir araştırma, Süley¬man Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 67-86.
• Perkmen S. ve Tezci E. (2015), Holland teorisinin ışığında meslek kişiliğinin ölçülmesi, NEF-EFMED, 9(1), 184-204.
• Robbins, S. P., & Judge, T. (2012). Essentials of organizational behavior. 11th Edition, Pearson Education Inc.
• Solmaz, S. A., Aksoy, Ö., Şengül, S., & Sarıışık, M. (2014). Üniversite öğrencilerinin girişimci kişilik özelliklerinin belirlenmesi: turizm lisans ve ön lisans öğrencileri üzerine bir alan araştırması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2014(1), 41-55.
• Somer, O. (1998). Beş-faktör kişilik modeli. Türk Psikoloji Yazıları, 1 (2): 35-62.
• Somer, O., Korkmaz, M. ve Tatar, A. (2002). Beş faktör kişilik envanterinin geliştirilmesi: ölçek ve alt ölçeklerinin oluşturulması, Türk Psikoloji Dergisi, 17 (49): 21-33.
• Şimşek Ş., Akgemci T. ve Çelik A. (2007). Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış, Konya:Adım Matbaacılık.
• Tikici, M., Aksoy A. (2009). Girişimcilik ve küçük işletmeler, Ankara:Nobel Yayıncılık.
• Top, S. (2012). Girişimcilik keşif süreci, İstanbul: Beta Yayınları.
• Ulutürk A., S. ve Bektaş H. (2015). Üniversite öğrencilerinin girişimci özelliklerinin incelenmesi, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 37(1), 217-232. Doi No: 10.14780/iibd.56366.
• Yilmaz, E., ve Sünbül, A. M. (2009). Üniversite öğrencilerine yönelik girişimcilik ölçeğinin geliştirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (21), 195-203.
• Zhao, H, Seibert, S.E. & Lumpkin, G.T. (2010). The relationship of personality to entrepreneurial ıntentions and performance: a meta-analytic review, Journal of Management 36.2, 381-404.
• Zhao, H., & Seibert, S. E. (2006). The big five personality dimensions and entrepreneurial status: a meta-analytical review. Journal of Applied Psychology, 91(2), 259.