BibTex RIS Cite

Kapadokya MÖ 6. Binyıl Kronolojisinin Kayıp Halkası: Gelveri Çanak Çömleği Üzerine En Son Çalışmalar

Year 2012, Issue: 11, 267 - 298, 01.06.2012

Ozan Özbudak

Abstract

Anadolu’nun tarihöncesi dönem araştırmalarının ivme kazandığı son 15 yılda, özellikle Orta ve Batı Anadolu’daki araştırma sayısında gözle görülür bir artış görülmektedir. Söz konusu bölgelerin Neolitik’ten Kalkolitik Dönem’e devam eden kronolojik dizini, yapılan her yeni çalışmayla yeniden şekillenmiş, dinamik bir hal almıştır. Kalibre edilmiş C14 sonuçları, bu tablonun daha sağlam temellere dayandırılmasını sağlamıştır. Fakat yeni araştırmalar, bölgeyle ilgili bilgilerimizi arttırmakla beraber, yeni soru ve sorunları da beraberinde getirmiştir. Sorunların kökeninde, araştırma sayısının çok daha az olduğu yıllarda göreceli tarihlendirme esasına uygun olarak oluşturulan dönem adlandırmaları, “kültür” tanımları ve bunların getirdiği genellemelerin bugünkü verilerle zaman zaman uyuşmamasıdır.

Keywords

Orta Anadolu İlk Kalkolitik Dönem Gelveri tarzı bezemeler çanak çömlek silsilesi göreceli tarihlendirme

References

  • Bıçakçı, E. – Ç. Altınbilek-Algül – S. Balcı – M. Godon 2007 “Tepecik-Çiftlik”, M. Özdoğan – N. Başgelen (eds.), Türkiye’de Neolitik Dönem, Anadolu’da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa’ya Yayılımı, Yeni Kazılar, Yeni Bulgular (Text and Tables). İstanbul: 237-253.
  • Bıçakçı, E. – M. Godon – Y. G. Çakan 2012 “Tepecik-Çiftlik”, M. Özdoğan – N. Başgelen – P. Kuniholm (eds.), Neolithic in Turkey, Central Turkey vol. 3, İstanbul: 89-134.
  • Biehl, P. F. – E. Rosenstock 2007 “West Trenches 5 & 7”, Çatalhöyük Archieve Reports 2007, Çatalhöyük Research Project: 124-131.
  • Caneva, I. – V. Sevin 2004 Mersin-Yumuktepe: a Reappraisal, Collana del Dipartimento (Universita degli studi di Lecce. Dipertimento di beni culturali) 12, Galatina: Congedo.
  • Çaylı, P. 2008 Güvercinkayası 14 Numaralı Evin Çanak Çömlek Verilerinden Yola Çıkarak Yerleşme Düzeni ve Toplumsal Yapılarının Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Yayımlanmamş Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
  • Efe, T. 2001 The Salvage Excavations at Orman Fidanlığı. A Chalcolithic Site in Inland Northwest Anatolia, İstanbul.
  • Erdoğu, B. – N. Kayacan 2004 “Drive into the White Lake:2003 Field Surveyin the Tuz Gölü Region of Central Anatolia”, Anatolia Antiqua XII: 217-226.
  • Esin, U. 1993 “Gelveri-Ein Beispiel für die kulturellen Beziehungen zwischen Zentralanatolien und Südosteuropa während des Chalkolithikums”, Anatolica XIX: 47-56.
  • 1998 “Paleolithic Era to Early Bronze Age: Prehistoric Cappadocia”, Metin Sözen (ed.), Cappadocia, İstanbul: 62-123.
  • French, D. 1966 “Excavation at Can Hasan, 1965. Fifth Preliminary Report”, Anatolian Studies XVI: 113-123.
  • 2005 Can Hasan Sites 2. Can Hasan I: The Pottery (The British Institute at Ankara Monograph 32), Cheshire.
  • 2010 Can Hasan Sites 3. Can Hasan I: The Small Finds (The British Institute at Ankara Monograph 45), Cheshire.
  • Godon, M. 2005 “New Results and Remarques About Pottery Neolithic in Central Anatolia: A View From Tepecik Çiftlik”, CollAn IV: 91-103.
  • Godon, M. – O. Özbudak Baskıda “The Downturn in Tepecik-Ciftlik’s Ceramic Production Continuity: An Insight Towards the Fast Emergence of Supra-Regional Homogeneity in Ceramic Style”.
  • Gülçur, S. 1996 “Aksaray, Nevşehir, Niğde İlleri 1995 Ortak Yüzey Araştırması”, 19. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 27-31 Mayıs 2001, Ankara: 401-412.
  • 2004 “Güvercinkayası The Black/Dark Burnished Pottery: General Overview”, TÜBA-AR 7: 141-164.
  • 2008 “Gelveri -Yüksekkilise 2007 Sondaj Çalışması”, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler 25, İstanbul: 22.
  • Gülçur, S. – Y. Kiper 2009 “Gelveri-Yüksekkilise 2007 Yılı Sondaj Çalışması”, XXX. Kazı Sonuçları Toplantısı 4, Ankara 26-30 Mayıs 2008: 285-296.
  • Güldoğan, E. 2008 Mezraa Teleilat Tarak Baskı “İmpresso” Bezemeli Çanak Çömleğinin Köken ve Dağılımı, İstanbul Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
  • Koşay, H. Z. – M. Akok 1957 Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Büyük Güllücek Kazısı - 1947 ve 1949’daki Çalışmalar Hakkında İlk Rapor, Ankara.
  • Makkay, J. 1993 “Pottery Links Between Late Neolithic Cultures of the NW Pontic and Anatolia, and the origins of the Hittites”, Anatolica XIX: 117-128.
  • Mellaart, J. 1975 The Neolithic of the Near East, London.
  • Özbudak, O. 2010 Gelveri Kültürü, İstanbul Üniversitesi Yayımlanmamş Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
  • Özdoğan, M. 1993 “Vinça and Anatolia: A New Look at a Very Old Problem”, Anatolica XIX: 173-193.
  • 1994 “Marmara Bölgesi-Balkanlar-Orta Anadolu Arasındaki Kronoloji Sorununa Yeni Bir Yaklaşım”, XI. Türk Tarih Kongresi, Ankara: 69-79.
  • 1996 “Pre-Bronze Age Sequence of Central Anatolia: An Alternetive Approach”,U. Magen – M. Rashad (eds.),Vom Halys zum Euphrat. Thomas Beran zu Ehren, Münster: 185-202.
  • 2007 “Bazı Genellemeler-Öngörüler”, M. Özdoğan – N. Başgelen (eds.), Türkiye’de Neolitik Dönem, Anadolu’da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa’- ya Yayılımı. Yeni Kazılar, Yeni Bulgular (Text and Tables). İstanbul: 441-458.
  • Öztan, A. 2007 “Köşk Höyük”, M. Özdoğan – N. Başgelen (eds.), Türkiye’de Neolitik Dönem, Anadolu’da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa’ya Yayılımı. Yeni Kazılar, Yeni Bulgular (Text and Tables), İstanbul: 223-235.
  • Öztan, A. – S. Özkan 2003 “Çizi ve Nokta Bezekli Köşk Höyük Seramikleri”, M. Özdoğan – H. Hauptmann – N. Başgelen (eds.), From Villages to Towns. Studies Presented to Ufuk Esin, İstanbul: 447-458.
  • Schachermeyr, F. 1976 Die ägäische Frühzeit, Wien.
  • Schoop, U. D. 2005 Das anatolische Chalkolithikum. Eine chronologische Untersuchung zur vorbronzezeitlichen Kultursequenz im nordlichen Zentralanatolien und den angrenzenden Gebieten (Urgeschichtliche Studien I), Remshalden.
  • 2011 “The Chalcolithic on the Plateau”, S. R. Steadman – G. McMahon (eds.), The Oxford Handbook of Ancient Anatolia (10.000-323 BCE), Oxford - New York: 150-173.
  • Steadman, S. 1995 “Prehistoric Interregional Interaction in Anatolia and Balkans: An Overview”, Bulletin of the American Schools of Oriental Research 299/300, The Archaeology of Empire in Ancient Anatolia: 13-32.
  • Summers, G.D. 1991 “Chalcolithic Pottery from Kabakulak (Niğde) Collected by Ian Todd”, Anatolian Studies 41: 125-131.
  • Tezcan, B. 1958 “Aksaray Çevresinden Derlenen Eserler”, Belleten XXII, Ankara: 517-526.
  • Thissen, L. 1993 “New Insights in Balkan-Anatolian Connections in the Late Chalcolithic: Old Evidence from the Turkish Black Sea Littoral”, Anatolian Studies 43: 207-237.
  • 2002 “The CANEW C14 Databases. Anatolia 10000-5000 cal BC”, Ed. H. Gerard – L. Thissen (eds.), The Neolithic of Central Anatolia, Proceeding of the International CANeW Table Ronde, 23-24 November 2001, İstanbul: 33-58.
  • 2008 “The Pottery of Phase VB”, J. Roodenberg – S. Alpaslan Roodenberg (eds.), Life and Death in a Prehistoric Settlement in Northwest Anatolia The Ilıpınar Excavations III, Leiden: 91-115.
  • Todd, I. 1980 The Prehistory of Central Anatolia I: The Neolithic Period, Studies in Mediterranean Archaeology, CLX, Göteborg.

Missing Link of 6th Millenium BC of Cappadocian Chronology: Recent Studies on Gelveri Pottery

Year 2012, Issue: 11, 267 - 298, 01.06.2012

Ozan Özbudak

Abstract

Gelveri which is prominent by its special incised pottery ornaments, was always interpreted as the easternmost frontier of the 5th millennium Balkan cultures in comparison to the recent archaeological investigations in southeastern part of Central Anatolia such as Tepecik-Çiftlik, Köşk Höyük and Çatalhöyük West excavations. Prof. Sevil Gülçur and her team conducted short-term sondage excavations at the site in 2007 which presents a more reliable pottery sequence. This article comprises the results of this excavation and tries to establish new ties pottery corpus the Cappodocia and the Konya Regions.

Keywords

Central Anatolia Early Chalcolithic Period Gelveri style decoration pottery sequence relative chronology dating

References

  • Bıçakçı, E. – Ç. Altınbilek-Algül – S. Balcı – M. Godon 2007 “Tepecik-Çiftlik”, M. Özdoğan – N. Başgelen (eds.), Türkiye’de Neolitik Dönem, Anadolu’da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa’ya Yayılımı, Yeni Kazılar, Yeni Bulgular (Text and Tables). İstanbul: 237-253.
  • Bıçakçı, E. – M. Godon – Y. G. Çakan 2012 “Tepecik-Çiftlik”, M. Özdoğan – N. Başgelen – P. Kuniholm (eds.), Neolithic in Turkey, Central Turkey vol. 3, İstanbul: 89-134.
  • Biehl, P. F. – E. Rosenstock 2007 “West Trenches 5 & 7”, Çatalhöyük Archieve Reports 2007, Çatalhöyük Research Project: 124-131.
  • Caneva, I. – V. Sevin 2004 Mersin-Yumuktepe: a Reappraisal, Collana del Dipartimento (Universita degli studi di Lecce. Dipertimento di beni culturali) 12, Galatina: Congedo.
  • Çaylı, P. 2008 Güvercinkayası 14 Numaralı Evin Çanak Çömlek Verilerinden Yola Çıkarak Yerleşme Düzeni ve Toplumsal Yapılarının Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Yayımlanmamş Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
  • Efe, T. 2001 The Salvage Excavations at Orman Fidanlığı. A Chalcolithic Site in Inland Northwest Anatolia, İstanbul.
  • Erdoğu, B. – N. Kayacan 2004 “Drive into the White Lake:2003 Field Surveyin the Tuz Gölü Region of Central Anatolia”, Anatolia Antiqua XII: 217-226.
  • Esin, U. 1993 “Gelveri-Ein Beispiel für die kulturellen Beziehungen zwischen Zentralanatolien und Südosteuropa während des Chalkolithikums”, Anatolica XIX: 47-56.
  • 1998 “Paleolithic Era to Early Bronze Age: Prehistoric Cappadocia”, Metin Sözen (ed.), Cappadocia, İstanbul: 62-123.
  • French, D. 1966 “Excavation at Can Hasan, 1965. Fifth Preliminary Report”, Anatolian Studies XVI: 113-123.
  • 2005 Can Hasan Sites 2. Can Hasan I: The Pottery (The British Institute at Ankara Monograph 32), Cheshire.
  • 2010 Can Hasan Sites 3. Can Hasan I: The Small Finds (The British Institute at Ankara Monograph 45), Cheshire.
  • Godon, M. 2005 “New Results and Remarques About Pottery Neolithic in Central Anatolia: A View From Tepecik Çiftlik”, CollAn IV: 91-103.
  • Godon, M. – O. Özbudak Baskıda “The Downturn in Tepecik-Ciftlik’s Ceramic Production Continuity: An Insight Towards the Fast Emergence of Supra-Regional Homogeneity in Ceramic Style”.
  • Gülçur, S. 1996 “Aksaray, Nevşehir, Niğde İlleri 1995 Ortak Yüzey Araştırması”, 19. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 27-31 Mayıs 2001, Ankara: 401-412.
  • 2004 “Güvercinkayası The Black/Dark Burnished Pottery: General Overview”, TÜBA-AR 7: 141-164.
  • 2008 “Gelveri -Yüksekkilise 2007 Sondaj Çalışması”, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler 25, İstanbul: 22.
  • Gülçur, S. – Y. Kiper 2009 “Gelveri-Yüksekkilise 2007 Yılı Sondaj Çalışması”, XXX. Kazı Sonuçları Toplantısı 4, Ankara 26-30 Mayıs 2008: 285-296.
  • Güldoğan, E. 2008 Mezraa Teleilat Tarak Baskı “İmpresso” Bezemeli Çanak Çömleğinin Köken ve Dağılımı, İstanbul Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
  • Koşay, H. Z. – M. Akok 1957 Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Büyük Güllücek Kazısı - 1947 ve 1949’daki Çalışmalar Hakkında İlk Rapor, Ankara.
  • Makkay, J. 1993 “Pottery Links Between Late Neolithic Cultures of the NW Pontic and Anatolia, and the origins of the Hittites”, Anatolica XIX: 117-128.
  • Mellaart, J. 1975 The Neolithic of the Near East, London.
  • Özbudak, O. 2010 Gelveri Kültürü, İstanbul Üniversitesi Yayımlanmamş Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
  • Özdoğan, M. 1993 “Vinça and Anatolia: A New Look at a Very Old Problem”, Anatolica XIX: 173-193.
  • 1994 “Marmara Bölgesi-Balkanlar-Orta Anadolu Arasındaki Kronoloji Sorununa Yeni Bir Yaklaşım”, XI. Türk Tarih Kongresi, Ankara: 69-79.
  • 1996 “Pre-Bronze Age Sequence of Central Anatolia: An Alternetive Approach”,U. Magen – M. Rashad (eds.),Vom Halys zum Euphrat. Thomas Beran zu Ehren, Münster: 185-202.
  • 2007 “Bazı Genellemeler-Öngörüler”, M. Özdoğan – N. Başgelen (eds.), Türkiye’de Neolitik Dönem, Anadolu’da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa’- ya Yayılımı. Yeni Kazılar, Yeni Bulgular (Text and Tables). İstanbul: 441-458.
  • Öztan, A. 2007 “Köşk Höyük”, M. Özdoğan – N. Başgelen (eds.), Türkiye’de Neolitik Dönem, Anadolu’da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa’ya Yayılımı. Yeni Kazılar, Yeni Bulgular (Text and Tables), İstanbul: 223-235.
  • Öztan, A. – S. Özkan 2003 “Çizi ve Nokta Bezekli Köşk Höyük Seramikleri”, M. Özdoğan – H. Hauptmann – N. Başgelen (eds.), From Villages to Towns. Studies Presented to Ufuk Esin, İstanbul: 447-458.
  • Schachermeyr, F. 1976 Die ägäische Frühzeit, Wien.
  • Schoop, U. D. 2005 Das anatolische Chalkolithikum. Eine chronologische Untersuchung zur vorbronzezeitlichen Kultursequenz im nordlichen Zentralanatolien und den angrenzenden Gebieten (Urgeschichtliche Studien I), Remshalden.
  • 2011 “The Chalcolithic on the Plateau”, S. R. Steadman – G. McMahon (eds.), The Oxford Handbook of Ancient Anatolia (10.000-323 BCE), Oxford - New York: 150-173.
  • Steadman, S. 1995 “Prehistoric Interregional Interaction in Anatolia and Balkans: An Overview”, Bulletin of the American Schools of Oriental Research 299/300, The Archaeology of Empire in Ancient Anatolia: 13-32.
  • Summers, G.D. 1991 “Chalcolithic Pottery from Kabakulak (Niğde) Collected by Ian Todd”, Anatolian Studies 41: 125-131.
  • Tezcan, B. 1958 “Aksaray Çevresinden Derlenen Eserler”, Belleten XXII, Ankara: 517-526.
  • Thissen, L. 1993 “New Insights in Balkan-Anatolian Connections in the Late Chalcolithic: Old Evidence from the Turkish Black Sea Littoral”, Anatolian Studies 43: 207-237.
  • 2002 “The CANEW C14 Databases. Anatolia 10000-5000 cal BC”, Ed. H. Gerard – L. Thissen (eds.), The Neolithic of Central Anatolia, Proceeding of the International CANeW Table Ronde, 23-24 November 2001, İstanbul: 33-58.
  • 2008 “The Pottery of Phase VB”, J. Roodenberg – S. Alpaslan Roodenberg (eds.), Life and Death in a Prehistoric Settlement in Northwest Anatolia The Ilıpınar Excavations III, Leiden: 91-115.
  • Todd, I. 1980 The Prehistory of Central Anatolia I: The Neolithic Period, Studies in Mediterranean Archaeology, CLX, Göteborg.
There are 39 citations in total.

Details

Primary Language English
Journal Section Research Article
Authors

Ozan Özbudak This is me

Publication Date June 1, 2012
Published in Issue Year 2012 Issue: 11

Cite

EndNote Özbudak O (June 1, 2012) Missing Link of 6th Millenium BC of Cappadocian Chronology: Recent Studies on Gelveri Pottery. Colloquium Anatolicum 11 267–298.