The Relationships Between The Emotional Intelligence, Coping With Problem-Focused Stress, Recovery And Emotional Exhaustion

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 31, 59 - 82, 01.02.2018

Şebnem Aslan

Öz

This study investigates the relationships between the emotional intelligence, coping with problem-focused stress, recovery and emotional exhaustion in healthcare professionals. The study was conducted with 291 healthcare professionals from 6 hospitals in 3 different regions; Marmara Region, Central Anatolia Region and Southeastern Anatolia Region. In the study, we used Lewin and Sager’s (2009) emotional exhaustion scale that used the study of Singh, Goolsby and Rhoads (1984) as a source;Sonnentag and Fritz’s (2007) recovery scale, Chan’s (2004 and 2006) emotional intelligence scale and Lewin and Sager’s (2009) scale of coping with problem-focused stress that used the study of Lazarus and Folkman (1984) as a source. As a result of the study, it was determined that while the emotional intelligence had a positive effect upon coping with problem-focused stress; while the behavior of coping with problem-focused stress decreased the emotional exhaustion and increased the recovery. Key words: Emotional exhaustion, recovery experience, emotional intelligence, coping stres

Anahtar Kelimeler

Relationships Between, Emotional Intelligence, Coping With Problem-Focused Stress

Duygusal Zeka, Problem Odaklı Stresle Başa Çıkma, İyileşme ve Duygusal Tükenme İlişkileri

Öz

Araştırmada sağlık çalışanlarında duygusal zekâ, problem odaklı stresle başa
çıkma, iyileşme ve duygusal tükenme ilişkileri araştırılmıştır. Araştırma, Marmara
Bölgesi, İç Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi olmak üzere 3 farklı
bölgeden 6 hastaneden 291 sağlık çalışanı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada ölçeğin
kaynağını Singh, Goolsby ve Rhoads’un (1984) çalışmasının oluşturduğu, Lewin
ve Sager’in (2009) duygusal tükenme ölçeği, Sonnentag ve Fritz (2007) tarafından
oluşturulan iyileşme ölçeği, Chan (2004 ve 2006) çalışmasından alınan duygusal
zekâ ölçeği, kaynağını Lazarus ve Folkman’ın (1984) çalışmasının oluşturduğu
Lewin ve Sager’in (2009) çalışmasından alınan problem odaklı stresle başa çıkma
ölçeği kullanılmıştır.
Araştırmanın sonucunda duygusal zekânın, problem odaklı stresle başa çıkmayı
pozitif yönde etkilediği; problem odaklı stresle başa çıkma davranışının da duygusal
tükenmeyi azalttığı ve iyileşmeyi artırdığı sonucuna ulaşılmıştır.  

Anahtar Kelimeler

Duygusal tükenme, iyileşme, duygusal zekâ, stresle başa çıkma

Kaynakça

• Akgemci, Tahir. ‘Örgütlerde Stres Yönetimi’, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, No. 15, 2001, s. 301-309. Altun, Insaf. ‘Burnout and Nurses’ Personal and Professional Values’, Nursing Ethics, Vol. 9, No. 3, 2002, s. 269-278. Aydın, Betül; Seval İmamoğlu, ‘Stresle Başa Çıkma Becerisi Geliştirmeye Yönelik Grup Çalışması’, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, No. 14, 2001, s. 41-52. Bağcı Zübeyir, ‘Duygusal Zeka ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi’, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl. 7, Sayı. 2, 2014, s. 259-279. Balcıoğlu, İbrahim. “Stres Kavramı ve Tarihsel Gelişimi,” (Tebliğ: İ. Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Medikal Açıdan Stres ve Çareleri Sempozyum Dizisi, 2005), s. 9-12. Bar-On, Reuven. ‘The Handbook of Emotional Intelligence’ içinde ‘The Emotional Quotient Inventory (EQ-i): Technical Manual, Toronto: Multi-Health Systems’, (San Francisco: Jossey-Bass, 1997), s. 1107-1118. Bentler, Peter M. ‘Comparative Fit Indexes in Structural Models’, Psychological Bulletin, Vol. 107, No. 2, 1990, s. 238. Bozkurt, Nergüz. “İlköğretim Öğretmenlerinde, Stres Yaratan Yaşam Olayları ve Stresle Başaçıkma Tarzlarının Çeşitli Değişkenlerle İlişkisi” (Tebliğ: 13. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya, 6–9 Temmuz 2004), s. 1-13 Büyüköztürk, Şener. Veri Analizi El Kitabı, Pegem Yayıncılık, Ankara 2004. Byrne, Barbara M. ‘Structural Equation Modeling With AMOS, EQS, and LISREL: Comparative Approaches to Testing for the Factorial Validity of a Measuring Instrument’, International Journal of Testing, Vol. 1, No. 1, 2001, s. 55-86. Cordes, Cynthia L.; Thomas W. Dougherty. ‘A Review and an Integration of Research on Job Burnout’, Academy of Management Review, Vol. 18, No. 4, 1993, s. 621-656. Cotton, Dorothy HG. Stress Management: An Integrated Approach to Therapy, BrunnerMazel Publishers, Psychology Press, New York 1990. Çam, Sabahattin; Songül Tümkaya. ‘Kişilerarası Problem Çözme Envanteri’nin (KPÇE) Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması’, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, Vol. 28, No. 3, 2007, s. 95-111. Çelik Pınar ve Yunus Topsakal, ‘Duygusal Emeğin İş Tatmini ve Duygusal Tükenme İle İlişkisi: Antalya Destinasyonu Otel Çalışanları Örneği’, Vol. 8, No. 4, 2016, s. 202 -218. Delice Murat ve Murat Günbeyi, ‘Duygusal Zekâ ve Liderlik İlişkisinin İncelenmesi: Polis Teşkilatı Örneği” Cilt. 27, Sayı. 1, 2013, s. 209-239. Deniz, M. Engin; Ercan Yılmaz. ‘Üniversite Öğrencilerinde Duygusal Zeka ve Stresle Başa Çıkma Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi’, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, Vol. 3, No. 25, 2016, s. 17-26. Druskat, Vanessa Urch. Gerald Mount and Fabio Sala, Linking Emotional Intelligence and Performance at Work: Current Research Evidence with Individuals and Groups, Psychology Press, New York, 2013. Dulewicz, Victor; Malcolm Higgs. ‘Emotional Intelligence–A Review and Evaluation Study’, Journal of Managerial Psychology, Vol. 15, No. 4, 2000, s. 341-372. D’Zurilla, Thomas J.; Edward C. Chang. ‘The relations between social problem solving and coping’, Cognitive therapy and research, Vol. 19, No. 5, 1995, s. 547-562. Erdoğan, Tolga; A. Sinan Ünsar; Necdet Süt. ‘Stresin Çalışanlar Üzerindeki Etkileri: Bir Araştırma’, Süleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, vol. 14, No. 2, 2009, s. 349. Folkman, Susan. Stress: Appraisal and Coping, New York 2013. Forlin, Chris. ‘Inclusion: Identifying Potential Stressors for Regular Class Teachers’, Educational Research, Vol. 43, No. 3, 2001, s. 235-245. Friedman, Isaac A. ‘High and Low Burnout Principals: What Makes the Difference?’, The Annual Meeting of the American Educational Research Association, No. 28, 1997, s. 2-32. Fritz, Charlotte; et. al. ‘The Weekend Matters: Relationships Between Stress Recovery and Affective Experiences’, Journal of Organizational Behavior, Vol. 31, No. 8, 2010, s. 1137- 1162. Geurts, Sabine A.E.; Sabine Sonnentag. ‘Recovery as an Explanatory Mechanism in The Relation Between Acute Stress Reactions and Chronic Health İmpairment’, Scandinavian Journal of Work, Environment & Health, No. 32, 2006, s. 482-492. Goleman, Daniel. Duygusal Zekâ Neden IQ’dan Daha Önemlidir?, Varlık Yayınları, İstanbul 1996. Güçlü, Nezahat. ‘Stres Yönetimi’, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Vol. 21, No. 1, 2001, s. 91-109. Hahn, Verena C.; et. al. ‘Learning How to Recover from Job Stress: Effects of a Recovery Training Program on Recovery, Recovery-Related Self-Efficacy, and Well-Being’, Journal of Occupational Health Psychology, Vol. 16, No. 2, 2011, 202. Heppner, P. Paul; Wayne P. Anderson. ‘The Relationship Between Problem-Solving SelfAppraisal and Psychological Adjustment’, Cognitive Therapy and Research, Vol. 9, No. 4, 1985, s. 415-427. Humphrey, Ronald H. ‘The Many Faces of Emotional Leadership’, The Leadership Quarterly, Vol. 13, No.5, 2002, s. 493-504. Kalaycı, Şeref. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil yayın Dağıtım, Ankara 2014. Kandemirci Duygu ve Dilek Y. Kağnıcı, ‘ Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Baş Etme: Çok Boyutlu Bir İnceleme, Türk Psikoloji Yazıları, Vol. 17, No. 33, 2014, s. 1-12. Kennedy, Bernice Roberts. ‘Stress and Burnout of Nursing Staff Working with Geriatric Clients in Long-Term Care.’ Journal of Nursing Scholarship, Vol. 37, No. 4, 2005, s. 381. Kinnunen, Ulla; Saija Mauno; Marjo Siltaloppi. ‘Job Insecurity, Recovery and Well-Being at Work: Recovery Experiences as Moderators’, Economic and Industrial Democracy, Vol. 31, No. 2, 2010, s. 179-194. Koeske, Gary F.; Stuart A. Kirk; Randi D. Koeske. ‘Coping with Job Stress: Which Strategies Work Best?’, Journal of Occupational and Organizational Psychology, Vol. 66, No. 4, 1993, s. 319-335. Kokkinos, Constantinos M. ‘Job Stressors, Personality and Burnout in Primary School Teachers’, British Journal of Educational Psychology, Vol. 77, No. 1, 2007, s. 229-243. Lazarus, Richard S. ‘Coping Theory and Research: Past, Present and Future’, Psychosomatic Medicine, Vol. 55, No. 3, 1993, s. 234-247. Lazarus, Richard S. ‘From Psychological Stress to The Emotions: A History of Changing Outlooks’, Annual Review of Psychology, Vol. 44, No. 1, 1993, s. 1-22. Lee, Raymond T.; Blake E. Ashforth. ‘A Further Examination of Managerial Burnout: Toward an Integrated Model’, Journal of Organizational Behavior, Vol. 14, No. 1, 1993, s. 3-20. Leiter, Michael P.; Christina Maslach. ‘The Impact of Interpersonal Environment on Burnout and Organizational Commitment’, Journal of Organizational Behavior, Vol. 9, No. 4, 1988, s. 297-308. Li, Suhong, et. al. ‘Development and Validation of A Measurement İnstrument for Studying Supply Chain Management Practices’, Journal of Operations Management, Vol. 23, No. 6, 2005, s. 618-641. Lopes, Paulo N.; Peter Salovey; Rebecca Straus. ‘Emotional Intelligence, Personality, and the Perceived Quality of Social Relationships’, Personality and Individual Differences, Vol. 35, No. 3, 2003, s. 641-658. López, José; Manuel Otero. Exploring Stress, Burnout, And Job Dissatisfaction in Secondary School Teachers’, International Journal of Psychology and Psychological Therapy, Vol. 10, No. 1, 2010, s.107-123. Maslach, Christina. ‘Job Burnout: New Directions in Research and Intervention’, Current Directions in Psychological Science, Vol. 12, No. 5, 2003, s. 189-192. Maslach, Christina; Julie Goldberg. ‘Prevention of Burnout: New Perspectives’, Applied and Preventive Psychology, Vol. 7, No. 1, 1998, s. 63-74. Maslach, Christina; Susan E. Jackson. ‘The Measurement of Experienced Burnout’, Journal of Organizational Behavior, Vol. 2, No. 2, 1981, s. 99-113. Maslach, Christina; Wilmar B. Schaufeli; Michael P. Leiter. ‘Job Burnout’, Annual Review of Psychology, Vol. 52, No. 1, 2001, s. 397-422. McManus, I.C.; B.C. Winder; D. Gordon. ‘The Causal Links Between Stress and Burnout in A Longitudinal Study of UK Doctors’, The Lancet, Vol. 3, No. 59, 2002, s. 2089-90. Önder, Çetin; Nejat Basim. ‘Examination of Developmental Models of Occupational Burnout Using Burnout Profiles of Nurses’, Journal of Advanced Nursing, Vol. 64, No. 5, 2008, s. 514-523. Özbay, Yaşar; Şahin B. “Stresle Başa Çıkma Tutumları Envanteri: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, (Tebliğ, 4. Rehberlik ve Psikolojik Danışma Kongresi, Ankara Üniversitesi, Ankara, 1997), s. 3. Planalp, Sally; Julie Fitness. ‘Thinking/Feeling About Social and Personal Relationships’, Journal of Social and Personal Relationship, Vol. 16, No. 6, 1999, s. 731-750. Poulsen, Michael G.; et. al. ‘Recovery Experience and Burnout in Cancer Workers in Queensland’, European Journal Of Oncology Nursing, Vol. 19, No. 1, 2015, s. 23-28. Rojas, Victor M.; Brian H. Kleiner. ‘The Art and Science of Effective Stress Management’, Management Research News, Vol. 23, No. 7/8, 2000, s. 103-106. Rook, John W.; Fred RH Zijlstra. ‘The Contribution of Various Types of Activities to Recovery’, European Journal of Work and Organizational Psychology, Vol. 15, No. 2, 2006, s. 218-240. Salovey, Peter; et. al. Handbook of Emotions, Guilford Press, New York 2000. Salovey, Peter; John D. Mayer. ‘Emotional Intelligence’, Imagination, Cognition and Personality, Vol. 9, No. 3, 1990, s. 185-211. Schaufeli, Wilmar B.; Christina Maslach; T. Marek. ‘Historical and Conceptual Development of Burnout’, 1993, s. 1-16. Schaufeli, Wilmar B; Esther R. Greenglass. ‘Introduction to Special Issue on Burnout and Health’, Psychology & Health, Vol. 16, No. 5, 2001, s. 501-510. Schermelleh-Engel, Karin; Helfried Moosbrugger; Hans Müller. ‘Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measures’, Methods of Psychological Research Online, Vol. 8, No. 2, 2003, s. 23-74. Schumacker, Randall E.; Richard G. Loma. A Beginner’s Guide to Structural Equation Modeling, Psychology Press, New York 2004. Schutte, Nicola S.; et. al. ‘Development and validation of a measure of emotional intelligence’, Personality and Individual Differences, Vol. 25, No. 2, 1998, s. 167-177. Singh, Jagdip; Jerry R. Goolsby; Gary K. Rhoads. ‘Behavioral and Psychological Consequences of Boundary Spanning Burnout for Customer Service Representatives’, Journal of Marketing Research, Vol. 31, No. 4. 1994, s. 558-569. Sonnentag, Sabine; Charlotte Fritz. ‘The Recovery Experience Questionnaire: Development And Validation of a Measure for Assessing Recuperation and Unwinding from Work’, Journal of Occupational Health Psychology, Vol. 12, No. 3, 2007, s. 204-221. Stevens, James P. Applied Multivariate Statistics for the Social Sciences, Taylor&Francis Group, New York 2009. Thompson, Henry L. ‘Handbook for Developing Emotional and Social Intelligence’ içinde ‘Emotional Intelligence, Stress, and Catastrophic Leadership Failure’, Pfeiffer Press, San Francisco 2009. Türküm, A. Sibel. ‘Stresle Başa Çıkma Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışmaları’, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, Vol. 2, No. 18, 2016, s. 25-34. Wong, Chi-Sum; Kenneth S. Law. ‘The Effects of Leader and Follower Emotional Intelligence on Performance and Attitude: An Exploratory Study’, The Leadership Quarterly, Vol. 13, No. 3, 2002, s. 243-274. Yeşilyaprak, Binnur. ‘Duygusal zekâ ve eğitim açısından doğurguları’, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Vol. 25, No. 25, 2001, s. 139-146. Yücebalkan Benan ve Nilay Karasakal, ‘Akademisyenlerde Duygusal Emek İle Tükenmişlik Düzeyi Arasındaki İlişkiye Yönelik Bir Araştırma: Kocaeli Üniversitesi Örneği’, Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, Vol. 1, Sayı. 2, 2016, s. 187-200.