İlkokul Öğretmenlerinin Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Kültürel Liderlik Davranışlarını Gösterme Düzeyleri

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 29, 107 - 126, 12.07.2017

İlknur Maya

Öz

Bu araştırma, ilkokul öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin kültürel liderlik davranışlarını gösterme düzeylerini belirlemeyi ve öğretmenlerin algılarının onların cinsiyetine, branşına ve kıdemine göre önemli farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırmanın çalışma evreni, Çanakkale ili ilkokullarında görev yapan tüm öğretmenlerdir. Örneklemi, random yöntemiyle seçilen 404 ilkokul öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veriler, Yıldırım 2001 tarafından geliştirilen Kültürel Liderlik Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın verileri betimsel istatistikler, t-testi, tek yönlü ANOVA testi ve Tukey anlamlılık testi kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmada temel iki sonuç elde edilmiştir: 1 İlkokul öğretmenlerinin algılarına göre, okul müdürleri kültürel liderlik davranışlarını “orta düzeyde” göstermektedir. 2 İlkokul öğretmenlerinin, okul müdürlerinin kültürel liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin algıları onların cinsiyetine ve branşına göre önemli farklılık göstermemekte iken, kıdemine göre önemli farklılık göstermektedir. Bu nedenle, okul müdürlerinin yetiştirilmesi ile ilgili hizmet öncesi ve hizmetiçi eğitim programlarında kültürel liderlik konusuna önem verilmelidir

Anahtar Kelimeler

İlkokul öğretmenleri, okul müdürleri, kültürel liderlik

The Levels Of Showing Cultural Leadership Behaviour Of School Principals According to Primary School Teachers’ Perceptions

Öz

This research aims to determine the levels of showing cultural leadership behaviours of school principals with regard to the perceptions of primary school teachers and find out whether or not the perceptions of the teachers have significant difference according to their gender, branch and seniority. The population of the research was the whole teachers who work in the primary schools located in Çanakkale province. The sample of the research was 404 teachers who were selected through random method. The data were obtained through the Scale of Cultural Leadership, developed by Yıldırım 2001 . The data of the research were analysed by using descriptive statistics, t test, one way ANOVA and Tukey significance test. Two major results were obtained from the research: 1 School principals are showing cultural leadership behaviour at “moderate level” with regard to the perceptions of primary teachers. 2 As there are no significant differences the level of showing cultural leadership behaviours of school principals with regard to the perceptions of primary school teachers according to their gender and branch, there is significant difference according to their seniority. Therefore, cultural leadership issues should be put emphasis on pre-service and in service training programmes related to training of school principals

Anahtar Kelimeler

Primary school teachers, school principals, cultural leadership

Kaynakça

• Aksu, Ali; Şahin, Fırat Necla ve İdris Şahin,‘İlköğretim Okulu Müdürlerinin Kültürel Liderlik Davranışları’, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Cilt. 36, 2003, s. 490-507.
• Bakan, İsmail, ‘Örgüt Kültürü ve Liderlik Türlerine İlişkin Algılamaları ile Yöneticilerin Demografik Özellikleri Arasındaki İlişki: Bir Alan Araştırması’, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt.10, No. 14, 2008, 13-40.
• Balcı, Ali, Örgütsel Sosyalleşme: Kuram, Strateji ve Taktikler, Pegem A Yayıncılık, Ankara 2000.
• Balcı, Ali, ‘Eğitim Yönetiminin Değişen Bağlamı ve Eğitim Yönetimi Programlarına Etkisi’, Eğitim ve Bilim, Cilt. 36, No. 162, 2011, s. 196-208.
• Barnett, Kerry ve John McCormick, ‘Leadership and Individual Principal-Teacher Relationship in School’, Educational Administration Quarterly, Vol.40, Iss. 3, 2004, s. 406-434.
• Barth, Roland S., ‘Culture In Question’, içinde Margaret Grogan, (Der.), In The Jossey- Bass Reader On Educational Leadership, (CA: John Wiley & Sons, San Francisco, 2007), s.159-168.
• Beycioğlu, Kadir ve Egemen İlbuldu, ‘Eğitime İlişkin İnançlar, Öğretim ve Denetim Üzerine Düşünceler’, Denetim ve Öğretimsel Liderlik Gelişimsel Bir Yaklaşım (Edt: Mualla Bilgin Aksu & Esmahan Ağaoğlu), Anı Yayıncılık, Ankara 2014.
• Beyer, Janice M. ve Larry D. Browning, ‘Transforming An Industry in Crisis: Charisma, Routiniza- tion, and Supportive Cultural Leadership’, Leadership Quarterly, 10(3), 1999, s.483-520.
• Brown, Frank, ‘African Americans and School Leadership: An Introduction’, Educational Adminis- tration Quarterly, Vol.41, No.4, October 2005, s. 585-590.
• Brown, James, ‘The Enduring Value of Good Leadership’, Leadership, May/June, 2013, s. 35-37.
• Buluç, Bekir, ‘Sınıf Öğretmenlerinin Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ile Örgüt- sel Bağlılık Arasındaki İlişki’, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, Cilt.15, Sayı.57, 2009, s. 5-34.
• Bustamante, Rebecca M.; Nelson, Judith A. ve Anthony J. Onwuegbuzie, ‘Assessing Schoolwide Cul- tural Competence: Implications for School Leadership Preparation’, Educational Administration Quarterly, Vol.45, No.5, 2009, s. 793-827.
• Çanakkale İl Milli Eğitim Müdürlüğü, ‘Eğitim İstatistikleri’, Çanakkale 2014.
• Day, Christopher ve Kenneth Leithwood, Successful Principal Leadership in Times of Change. Dor- drecht: Springer, The Netherlands 2007.
• Day, Christopher; Sammons, Pam; Hopkins, David; Harris, Alma; Leithwood,Ken; Qing, Gu; Brown, Eleanor; Ahtaridou, Elpida ve Kington, Alison, The Impact of School Leadership on Pupil Out- comes. Nottingham: University of Nottingham, 2009.
• Değirmenci, Süleyman, ‘Lise Yöneticilerinin Kültürel Liderlik Rollerinin Öğretmenlerin İş Doyumu- na Etkisi’, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, 2006).
• Demirtaş, Zülfü, ‘Okul Kültürü İle Öğrenci Başarısı Arasındaki İlişki’, Eğitim ve Bilim, Vol.35, No.158, 2010a, s. 3-13.
• Demirtaş, Zülfü, ‘Liselerde Okul Kültürü İle Öğrenci Başarısı Arasındaki İlişki’. Mustafa Kemal Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt.7, Sayı.13, 2010b, s. 208-223.
• Derin, Ömer, ‘Dershane Yöneticilerinin Kültürel Liderlik Rollerinin Öğretmenlerin İş Doyumuna Et- kileri’, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, 2003).
• Devos, Geert ve Dave Bouckenooghe, ‘An Exploratory Study on Principals’ Conceptions About Their Role as School Leaders’, Leadership and Policy in School, Vol.8, Iss. 2, 2009, s.173-196.
• Dinçsoy, Bahar Şahin, ‘Ortaöğretim Okullarının Etkili Olmasında Okul Müdürlerinin Kültürel Lider- lik Rolleri’, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, 2011).
• Doecke, Brenton; Brown, Jenny ve John Loughran, ‘Teacher Talk: The Role of Story and Anecdote in Constructing Professional Knowledge for Beginning Teachers’, Teaching And Teacher Educa- tion, Vol.16, No. 3, 2000, s. 335-348.
• Donmoyer, Robert, ‘Paradigm (and its Absence) in the Second Edition of The Handbook on Research on Educational Administration’, Educational Administration Quarterly, Vol. 35, 1999, s. 614-641.
• Donmoyer, Robert, ‘Cultural Connections in Leadership Education and Practice’, International Jour- nal of Leadership Education, Vol.14, Iss.1, 2011, s. 119-125.
• Erçetin, Şefika Şule, Lider Sarmalında Vizyon, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara 2000.
• English, Fenwick W., ‘The Point of Scientificity, The Fall of The Epistemological Dominos, and The End of The Field of Educational Administration’, Studies in Philosophy and Education, Vol. 21, 2002, s. 109-136.
• Fairhurst, Gail ve David Grant, ‘The Social Construction of Leadership: A Sailing Guide’, Manage- ment Communication Quarterly, Vol.24, Iss. 2, 2010, s. 171-210.
• Fitzgerald, Tanya, ‘The Tyranny of Bureaucracy Continuing Challenges of Leading and Managing From The Middle’, Educational Management Administration & Leadership, Vol.37, No.1, 2009, s.51-65.
• Foster, Rosemary ve Brenda Hilaire, ‘The Who, How, Why, and What of Leadership in Secondary School Improvement: Lessons Learned in England’. Alberta Journal of Educational Research, V.50, N.4, 2004, s.354-369.
• Gedikoğlu, Tokay; Şahin, Sevilay ve Özlem Büyükelbaşı, ‘İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Kültürel Liderlik Davranışlarına İlişkin Yönetici ve Öğretmen Algıları’, M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt.19, 2004, s. 73-84.
• Grosemans, Ilke; Boon, Anne; Verclairen, Christine; Dochy, Filip ve Eva Kyndt, ‘Informal Learning of Primary School Teachers: Considering The Role of Teaching Experience and School Culture’, Teaching and Teacher Education, Vol. 47, 2015, s.151-161.
• Hallinger, Philip, ‘Meeting the Challenges of Cultural Leadership: The Changing Role of Principals in Thailand’, Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 25 (1), 2004, s.61-73.
• Hoy, Wayne K. ve Cecil G. Miskel, Educational Administration: Theory, Research, and Practice, New York: McGraw-Hill, 2013.
• Jurasaite-Harbison, Elena, ‘Teachers’ Workplace Learning within Informal Contexts of School Cul- tures in the United States and Lithuania. Journal of Workplace Learning’, Vol. 21, Iss.4, 2009, s. 299-321.
• Jurasaite-Harbison, Elena ve Lesley A. Rex, ‘School Cultures as Contexts for Informal Teacher Learn- ing’, Teaching and Teacher Education, Vol. 26, Iss.2, 2010, s.267-277.
• Kao, Tung Cheng, ‘High School Principals’ Values and Their Symbolic and Cultural Leadership Ap- proaches to Character Education in China’, (Dissertation Thesis, University of San Diego, US, UMI Number: 3169429, 2005).
• Karaköse, Turgut, ‘Okul Müdürlerinin Kültürel Liderlik Davranışlarına İlişkin Öğretmen Görüşleri’, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Cilt. 8, No. 2, 2008a, s. 555-579.
• Karaköse, Turgut, ‘An Evaluation on Principals’ Managerial Behaviors: The Profile of Principal from The Teachers’ Point of View’, World Applied Sciences Journal, Vol.3, No.1, 2008b, s. 67-72.
• Kartal, Sadık, ‘İlköğretim Okulu Yönetici ve Öğretmenlerinin Örgütsel Sosyalleşme Düzeyleri’, (Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2003).
• Krüger, Meta L.; Witziers, Bob ve Peter Sleegers, ‘The Impact of School Leadership on School Level Factors: Validation of A Casual Model’, School Effectiveness and School Improvement, Vol.18, 2007, s.1-20.
• Kuşdemir, Yasemin, ‘İlköğretim Okulu Müdürlerinin Öğretmenlerin Örgütsel Sosyalleşme Sürecinde Sosyalleştirme Stratejilerini Kullanma Becerileri’, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, 2005).
• Leman, Edward Jack, ‘An Exploratory Study of Cultural Leadership Behaviors of Principals That Build Effective School Cultures: Perceptions of Principals, Special-Education Teachers, Regular- Education Teachers’, Northern Illinois University, Illinois-United States, 2005. Erişim Tarihi: 5 Şubat 2013 http://wwwlib.umi.com/dissertations/fullcit/3013791.
• Marshall, Jon C.; Pritchard, Ruie J. ve Betsey H. Gunderson, ‘Cultural Norming in Schools in “Healthy” and “Unhealthy” Districts’. Leadership and Policy in Schools, Vol.3, No.2, 2004, s.85-109.
• Osborn, Richard N.; Hunt, James G. ve R. Jauch Lawrence, ‘Toward A Contextual Theory of Leader- ship’, The Leadership Quarterly, Vol.13, 2002, s. 797-837.
• Özdamar, Kazım, Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir 1997.
• Özkan, Yasemin., ‘Göreve Yeni Başlayan Öğretmenlerin Örgütsel Sosyalleşme Sürecinde Okul Yöneti- cilerinin Görevlerine İlişkin Algıları’, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 2004).
• Özkan, Yasemin, ‘Örgütsel Sosyalleşme Sürecinin Öğretmenlerin Örgüte Bağlılıklarına Etkisi’, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 2005).
• Pang, Nicholas Sun Keung, ‘Leadership Forces in Hong Kong Secondary Schools’, School Leadership and Management, Vol.30, No.4, 2010, s. 351-365.
• Pritchard, Ruie J. ve Jon C. Marshall, ‘Professional Development in “Healthy v.s. Unhealty” Dis- tricts: Top 10 Characteristics Based on Research, School Leadership and Management, 22, 2002, s. 113-141.
• Shahin, Amany I. ve Peter L. Wright, ‘Leadership in The Context of Culture. A Egyptian Perspective. Leadership & Organization Development Journal, 25(5/6), 2004, s. 499- 511.
• Sönmez, Nilgün, ‘Ortaöğretim Okulu Yöneticilerinin Kültürel Liderlik Rollerinin, Değişime Olan Direnç Üzerindeki Etkileri’, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, 2008).
• Spillane, James P.; Halverson, Richard ve John B. Diamond, ‘Investigating School Leadership Prac- tice: A Distributed Perspective’, Educational Researcher, 30, 2001, s. 23-28.
• Sweatt, Owens, ‘The Leadership Mosaic: Emergent Theories and Perceptions of Successful Edu- cational Leaders’, (Unpublished Doctoral Dissertation). University of Alabama, 2002, Tusca- loosa, AL.
• Şişman, Mehmet, Örgütsel Kültür, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir 1994.
• Şişman, Mehmet, Örgütler ve Kültürler, Pegem A., Ankara 2002.
• Taormina, Robert J., ‘Interrelating Leadership Behaviors, Organizational Socialization , and Organiza- tional Culture, Leadership & Organization Development Journal, Vol.29, Iss.1, 2008, s. 85-102.
• Tillman, Linda C., ‘From Rhetoric To Reality? Educational Administration and The Lack of Racial and Ethnic Diversity within The Profession’, University Council for Educational Administration Review, Vol.45, No.3, 2003, s. 1-4.
• Useem, Jerry, ‘What it Takes’, Fortune, Vol.12, 2001, s.126-132.
• Uygur, Mevlüt ve Atilla Yıldırım, ‘İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Kültürel Liderlik Rolleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığı Arasındaki İlişki’, Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 2011, s.72-81.
• Walker, Allan ve Clive A. J. Dimmock, School Leadership and Administration: Adopting A Cultural Perspective, New York: Routledge, 2002.
• Yıldırım, Bilal, ‘Okul Yöneticilerinin Kültürel Liderlik Rollerinin Öğretmenlerin İş Doyumuna ve Meslek Ahlakına Etkisi’, (Basılmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, 2001).
• Yılmaz, Kürşat, ‘İlköğretim Okulu Yönetici ve Öğretmelerinin Değerlere Göre Yönetim ile İlgili Görüşleri’, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 52, 2007, s. 639-664.
• Young, Michelle D. ve George J. Petersen, ‘The National Commission For The Advancement Of Educational Leadership Preparation: An Introduction’, Educational Administration Quarterly, Vol.38, 2002, s. 130-136.
• Yörük, Sinan ve Bahar Şahin, ‘Ortaöğretim Okullarının Etkili Olmasında Okul Müdürlerinin Kül- türel Liderlik Rolleri’, Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, Cilt.5, No.3, Temmuz, 2012, s. 352-368.
• Yörük, Sinan ve Şöhret Sağban, ‘Okul Müdürlerinin Kültürel Liderlik Rollerinin Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeyine Etkisi’, Turkish Studies, Cilt.7, No. 3, 2012, s. 2795-2813.
• Zoba, Alaaddin, ‘İlköğretim Okullarında Var Olan Örgütsel Değerlerle Öğretmenlerin Sosyalleşmesi Arasındaki İlişki’, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2000).