TOPLUMSAL FARKINDALIK VE KADIN; KADINA YÖNELİK ŞİDDET BAĞLAMINDA YAZILAN TEZLER ÜZERİNE BİR ANALİZ

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 57, 1835 - 1860, 23.07.2025

Hicran Özlem Ilgın

https://doi.org/10.35408/comuybd.1659468

Öz

Kadına yönelik şiddet bireysel, ailevi ve toplumsal düzeyde derin psikososyal, hukuki ve ekonomik sonuçlar doğuran küresel bir insan hakları ihlalidir. Bu kapsamda kadına yönelik şiddet konusunda yapılan araştırmalar toplum için önem taşımaktadır. Bu çalışma Ulusal Tez Merkezi bünyesine kayıtlı olan ve isminde “kadına yönelik şiddet” kelimesi geçen lisansüstü tezleri belirli kategoriler çerçevesinde analiz ederek Türkiye Ölçeğinde çalışılan alanların bir haritasını çıkarmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini Ulusal Tez Merkezi sisteminde bulunan isminde kadına yönelik şiddet kelimesi geçen 243 adet lisansüstü tez örneklemini ise erişim izni bulunan ve kısıtlanmayan 240 adet tez oluşturmaktadır. Araştırmada bibliyometrik analiz yöntemi kullanılarak tezler yıl, tez dili, hazırlanan üniversite, anabilim/anasanat dalı, yazar cinsiyeti, danışman ünvanı, tezin türü, veri toplama tekniği, yöntem ve anahtar kelime kategorilerine göre incelenmiştir. Çalışma sonucunda 2019 yılından itibaren kadına yönelik şiddet konulu tezlerde belirgin bir artış olduğu ve en çok artışın 2023 yılında 31 tez ile olduğu, tezlerin %79,6 oran ile kadın yazarlar tarafından yazıldığı, danışman unvanlarına göre dağılımına bakıldığında Prof. Dr. unvanına sahip akademisyenlerin %36,3 oranla en fazla danışmanlık yaptığı görülmektedir. Sonuç olarak Türkiye’de kadına yönelik şiddet konulu akademik çalışmaların artan bir ivme kazandığı görülmektedir. Fakat araştırmaların kapsamının genişletilmesi, metodolojik çeşitliliğin artırılması ve multidisipliner yaklaşımların benimsenmesinin konuya dair daha kapsamlı sonuçlar doğuracağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kadına Yönelik Şiddet , Ulusal Tez Merkezi , Bibliyometrik Analiz

Etik Beyan

Bu çalışmada etik beyan gerektirecek herhangi bir şey yoktur.

SOCIAL AWARENESS AND WOMEN: AN ANALYSIS OF THESES WRITTEN IN THE CONTEXT OF VIOLENCE AGAINST WOMEN

Öz

Violence against women is a global human rights violation that results in profound psychosocial, legal, and economic consequences at individual, familial, and societal levels. Research on violence against women is of critical importance, as it reveals the causes and consequences of gender-based inequalities through scientific data, thereby laying the groundwork for the development of effective intervention and prevention strategies for both policymakers and implementing institutions. This study was conducted with the aim of mapping the thematic landscape of research areas in Turkey by analyzing postgraduate theses registered in the National Thesis Center that include the term "violence against women" in their titles within specific categories. The population of the study consists of 243 postgraduate theses listed in the National Thesis Center database that are unrestricted and include the term "violence against women" in their titles. The sample comprises 240 theses that are publicly accessible and not restricted. Using the bibliometric analysis method, the theses were examined based on publication year, thesis language, affiliated university, department/program, gender of the author, academic title of the advisor, thesis type, data collection technique, research method, and keyword categories. The findings indicate a noticeable increase in theses on violence against women since 2019, with the highest number observed in 2023 (31 theses). It was determined that 79.6% of the theses were authored by women, and in terms of advisor titles, faculty members with the title of Professor (Prof. Dr.) served as advisors in 36.3% of the theses. Regarding departments, the highest number of theses were written in the Department of Sociology, with a frequency of 31, corresponding to 12.9%. Ankara University stood out as the institution with the highest number of theses on the topic, accounting for 13 theses (5.4%). In conclusion, academic studies on violence against women in Turkey have been increasing steadily. However, it is suggested that expanding the scope of research, enhancing methodological diversity, and adopting multidisciplinary approaches would yield more comprehensive and in-depth results on the subject.

Anahtar Kelimeler

Violence Against Women , National Thesis Center , Bibliometric Analysis

Etik Beyan

There is nothing in this study that requires an ethics statement.

Kaynakça

• Bianet. (2015). YÖK’ten “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği” dersi. Erişim: 12.04.2025. https://bianet.org/haber/yok-ten-toplumsal-cinsiyet-esitligi-dersi-164664.
• Birleşmiş Milletler. (2015). Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri: 2030 Gündemi. Erişim: 12.04.2025. https://sdgs.un.org/2030agenda.
• Bükecik, E. ve Özkan, B. (2018). Kadına Yönelik Şiddet: Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Kadın Sağlığına Etkisi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(2), 33-37.
• CEİD. (2023). CEİDizler: Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliği İzleme Çalışmaları – 2022 Yılı Raporu. Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği. https://dspace.ceid.org.tr/server/api/core/bitstreams/7ff8f026-0407-464e-a7e1-f95f9d48e0d0/content. Erişim: 13.05.2025. https://dspace.ceid.org.tr/bitstreams/7ff8f026-0407-464e-a7e1-f95f9d48e0d0/download,
• Çelebi, E. (2022). Medyanın Toplumsal Cinsiyet Rolleri Üzerinde Etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(82), 822-829. Https://Doi.Org/10.17755/Esosder.989638.
• Dursun, S. & Özdemir, E. (2024). Türkiye’de İş Yerinde Kadına Yönelik Şiddetin Yaygınlığı ve Etkisi: Kesitsel Bir Anket Çalışması. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi, 10(1), 305-332. https://doi.org/10.21798/kadem.2024.154.
• Erben Keçici, S. (2024). Çocuk ve Ergenlerin Aile İçi Şiddette Yaşadıkları- Etki Ve Boyutları. The Journal of Academic Social Science. (158). 1-15.
• Ilgın, H. Ö. ve Kurtulmuş, M. (2023). Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelede Destek Kuruluşları; Kullanıcıların Google Arama Eğilimleri. UMTEB – XIII International Scientific Research Congress, 737-757.
• Karabük Üniversitesi. (2022). UNESCO Kürsüleri. Erişim: Erişim: 12.04.2025. https://www.karabuk.edu.tr.
• Kavas, A. (2024). Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Yasal Çerçeve ve Uygulama Arasındaki Uçurum. Journal of Environmental and Natural Studies, 6(3), 332-349. https://doi.org/10.53472/jenas.1581150.
• Kelleci, A. (2023). Aile İçi Şiddet ve Şiddet Döngüsü: Bir Alanyazın Derlemesi. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 47(1), 87-97.
• Konuk, N. ve Alıcı, B. (2022). Ekonomik Şiddetin Toplumsal Yansımalarına Türk Sinemasından Bakış: Nefesim Kesilene Kadar Örneği. Öneri Dergisi, 17(57), 365-385. https://doi.org/10.14783/maruoneri.992522.
• Limnili, G. ve Özçakar, N. (2017). Farklı Boyutlarıyla Şiddet. Klinik Tıp Aile Hekimliği Dergisi, 9(2), 55-60.
• Öztürk, Ö. Öztürk, Ö. ve Tapan, B. (2016). Kadına Yönelik Şiddetin Kadın ve Toplum Sağlığı Üzerine Etkileri. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 3(4), 139-144. https://doi.org/10.5455/sad.13-1480680332.
• Somunoğlu İkinci, S. (2014). Toplumun Kanayan Yarası: Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Kavramı ve Yansımaları. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 13(2), 21-28. https://doi.org/10.1501/Ashd_0000000101.
• Telli, R. (2024). Toplumsal Cinsiyet ve Kadına Şiddet Göstergelerinde, Eğitim ve İktisadi Performans Etkinliği: AB ülkeleri ve Türkiye Değerlendirmesi. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 10(1), 87-107. https://doi.org/10.30855/gjeb.2024.10.1.006.
• U.N. Declaration on the Elimination of Violence Against Women. (2019, August). In F. P. Bernat & K. Frailing (Eds.), The Wiley Blackwell encyclopedia of women & crime. Malden, MA: Wiley-Blackwell. Erişim: 16.03.2025. https://doi.org/10.1002/9781118929803.ewac0505 .
• UN Women. (2010). Toplumsal cinsiyet eşitliği için küresel gündem. Erişim: 12.04.2025. https://www.unwomen.org.
• UN Women. (t.y.). Global Database On Violence Against Women. Erişim: 13.05.2025. https://data.unwomen.org/global-database-on-violence-against.
• United Nations. (1995). Beijing Declaration and Platform for Action. Erişim: 14.03.2025 https://www.un.org/womenwatch/daw/beijing/.
• Yılmaz, K. (2021). Sosyal Bilimlerde ve Eğitim Bilimlerinde Sistematik Derleme, Meta Değerlendirme ve Bibliyometrik Analizler. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1457-1490.
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2015). Yükseköğretim kurumlarında kadın çalışmaları merkezleri ve faaliyetleri. Erişim: 12.04.2025. https://www.yok.gov.tr.