2000’li Yıllarda Yapısal Dönüşüm ve Emeğin Durumu

Year 2019, Volume: 1 Issue: 60, 325 - 348, 01.01.2019

Özgür Orhangazi

Abstract

Türkiye ekonomisi 2000’li yıllarda büyük bir yapısal dönüşüm yaşamış ve tarımın milli gelir ve istihdam içerisindeki payı hızlı bir biçimde düşmüştür. Bu süreçte proleterleşme artmış ve Türkiye giderek daha fazla bir ‘ücretliler toplumu’ haline gelmiştir. Ne var ki ekonominin ve özellikle sanayi sektörünün istihdam yaratma kapasitesi görece düşük kalmıştır. Bunun sonucu yüksek işsizlik oranları ve düşük işgücüne katılma oranları olarak karşımıza çıkmaktadır. Dış sermaye girişlerine bağımlı, borç artışına dayanan, inşaat odaklı bir büyüme modelinin hakim olduğu ve uygun istihdam ve sanayi politikalarının geliştiril e mediği bu dönemde istihdam ağırlıklı olarak üretkenliği düşük hizmetler sektöründe yoğunlaşmıştır. İşgücü piyasalarının temel özellikleri olarak işsizlik oranlarının yüksek olması, yedek işgücü ordusunun genişliği ile sendikalaşma ve toplu iş sözleşmesi oranlarının oldukça düşük olması öne çıkmıştır. Aynı zamanda işgücü piyasaları giderek güvencesizleştirilerek taşeronlaşma ve esnek istihdam biçimleri yaygınlaştırılmaya çalışmıştır. Bu dönemde yine de reel ücretlerde belirli bir yükselme gözlemlense de bu, verimlik artışının ve dolayısıyla GSYH artışının gerisinde kalmıştır

Keywords

Emek piyasaları, istihdam, işsizlik, ücretler Structural change and labor in the 2000s

Structural change and labor in the 2000s

Abstract

The Turkish economy went through a structural change in the 2000s and the share of agriculture within national income as well as employment steadily declined. Through this process proletarianization increased and Turkey became more and more a society of wage-workers. However, the employment generation capacity of the economy and especially the industrial sector remained relatively low. As a result unemployment rate increased and labor force participation rate declined. In this period a capital-inflow dependent, debt-led, construction centered growth model became the dominant model and employment and industrialization policies lacked, and hence employment increased in the low-productivity service jobs. High unemployment, large reserve army of labor and low unionization and collective bargaining coverage characterized the labor markets. At the same time, attempts at increasing subcontracting and increasing flexibilty in labor markets led to less secure forms of employment. Still, there is a limited increase in real wages, but this increase lags behind productivity increases and hence the real GDP increase

Keywords

labor markets, employment, unemployment, wages

References

• Bağımsız Sosyal Bilimciler. 2015. AKP’li yıllarda emeğin durumu, İstanbul: Yordam Kitap.
• Boratav, K. 2018. Türkiye İktisat Tarihi 1908-2015, Ankara: İmge Kitabevi
• Çelik, A. 2015. “AKP döneminde sendikal haklar: Sendikasız-grevsiz kaynaşmış bir kitleyiz ” içinde M. Koray ve A. Çelik (der.) Himmet, Fıtrat, Piyasa: AKP döneminde sosyal politika, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Duman, A. 2014. “Labor market institutions, policies, and performance: Flexibility and Security in Turkey”, Economic Research Forum Research Report Series, Yayın No: ERF-RR/14-01.
• Gürsel, S. ve M. Durmaz. 2014. “Kayıt Dışılıkta Bölgesel Uçurum” Betam Araştırma Notu, 14/172.
• Lordoğlu, K. ve M. H. Koçak. 2015. “AKP döneminde istihdam, işgücü ve işsizlik” içinde M. Koray ve A. Çelik (der.) Himmet, Fıtrat, Piyasa: AKP döneminde sosyal politika, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Taymaz, E. ve E. Voyvoda. 2015. “2023’ doğru sanayi, yapısal dönüşüm ve sanayi politikaları” İktisat, İşletme ve Finans, 30(350): 25-62.
• Yeldan, E. “Küresel kriz ve Türkiye: Mali canlandırma önlemlerinin istihdam ve işgücü piyasaları üzerindeki etkilerinin makroekonomik değerlendirilmesi”, Ercan, H. E. Taymaz ve E. Yeldan (der) Kriz ve Türkiye: Kriz Tedbirlerinin Etki Değerlendirmesi, ILO Yayını Ankara. 2010.
• Yeldan, E. 2017. “Bir Ülkenin Ticaret Stratejisi Aynı Zamanda Sanayileşme Stratejisidir,” içinde Koyuncu, M., H. Mıhçı ve E. Yeldan (der.) Geçmişten Geleceğe Türkiye Ekonomisi, İletişim Yayınları.