REFLECTIONS OF THE ABOLITION OF THE CALIPHATE IN TURKEY ON THE ITALIAN PUBLIC

Year 2024, Volume: 24 Issue: 49, 691 - 728, 31.12.2024

Yeter Mengeş

https://doi.org/10.18244/cttad.1480084

Abstract

In Turkey, the caliphate was abolished with the laws passed by the Turkish Grand National Assembly on March 3, 1924, and the decision was taken to remove the Ottoman dynasty from Turkey. During this period, the Italian public was busy with important internal and external political developments, such as the election laws that Mussolini and the Fascist Party, who had recently come to power, were trying to pass to consolidate their power, and the ongoing Giubaland-Menteşe Islands negotiations with England.
Despite these preoccupations, in Italy, which has a significant number of Muslim population in its territory, news about the abolition of the caliphate and the developments that occurred afterwards are followed closely and the subject is frequently covered in Italian newspapers. The evaluations made by Italian Orientalist scientists on this subject appear in the Italian press, and the tendency to compare the caliphate with the Papacy draws attention.
Although this decision made by Turkey, as an independent and free republic, regarding the abolition of the caliphate is generally welcomed positively and with respect by the Italian public, it is stated that Turkey has abandoned Pan-Islamist policies after this decision. On the other hand, there are also journalists who note that the decision to abolish the caliphate is an important step towards secularism. It is also stated in Italian newspapers that Mustafa Kemal Pasha followed a transition period strategy by first abolishing the sultanate and preserving the caliphate, and then abolishing the caliphate at a suitable time.
In this study, the abolition of the caliphate in Turkey and the reflections of the subsequent developments on the Italian public; It was explained by making use of Italian, British and diplomatic documents and the news and comments in the Italian press of the period.

Keywords

CALIPHATE, CALIPH, ITALY, TÜRKİYE, ISLAM

TÜRKİYE’DE HALİFELİĞİN KALDIRILMASININ İTALYAN KAMUOYUNDA YANSIMALARI

Abstract

Türkiye’de 3 Mart 1924 tarihinde TBMM’de çıkarılan kanunlarla halifelik kaldırılmış ve Osmanlı hanedanının Türkiye dışına çıkarılması kararı alınmıştır. İtalyan kamuoyu bu dönemde kısa süre önce iktidara gelmiş bulunan Mussolini ve Faşist Parti’nin iktidarını sağlamlaştırmak için çıkarmaya çalıştığı seçim yasaları, İngiltere ile devam etmekte olan Giubaland-Menteşe Adaları pazarlıkları gibi iç ve dış önemli siyasal gelişmelerle meşgul bulunmaktadır.
Bu meşguliyetlere rağmen topraklarında önemli sayıda Müslüman nüfus bulunan İtalya’da hilafetin kaldırılması ve sonrasında meydana gelen gelişmelere ilişkin haberler yakından takip edilmekte ve konu İtalyan gazetelerinde sıklıkla yer almaktadır. Bu konuda İtalyan Şarkiyatçı bilim insanlarının yaptığı değerlendirmeler İtalyan basınında yer almakta, hilafetle Papalığı karşılaştırma eğilimi dikkat çekmektedir.
İtalyan kamuoyunda hilafetin kaldırılması yer alan genel olarak bağımsız ve özgür bir cumhuriyet olarak Türkiye’nin verdiği bu karar olumlu olarak ve saygıyla karşılanmakla birlikte Türkiye’nin bu karar sonrasında Pan-İslamist politikalardan vazgeçmiş olduğu belirtilmektedir. Diğer yandan, hilafetin kaldırılması kararını-dikkat çekici bir şekilde-laikliğe giden yolda önemli bir adım olduğu tespiti yapan gazeteciler de bulunmaktadır. Mustafa Kemal Paşa’nın önce saltanatı kaldırıp hilafeti muhafaza etmek suretiyle bir geçiş dönemi stratejisi izlediği, bundan sonra uygun bir zamanlama ile hilafeti de kaldırmış olduğu tespiti de İtalyan gazetelerinde yer almaktadır.
Bu çalışmada Türkiye’de hilafetin kaldırılması ve sonrasında meydana gelen gelişmelerin İtalyan kamuoyundaki yansımaları; İtalyan ve İngiliz ve diplomatik belgeleri ile dönemin İtalyan basınında yer alan haber ve yorumlardan istifade edilerek açıklanmıştır.

Keywords

Halife, Hilafet, İtalya, Türkiye, İslam

Ethical Statement

Makale yazarın özgün çalışmasıdır ve herhangi bir etik ihlali yapılmamıştır.

Supporting Institution

yok

Thanks

yok

References

• Documenti Diplomatici Italiani (DDI), Serie 7 (1922-1935), Volume III (23 Şubat 1924-14 Mayıs 1925). Roma: Instito Poligrafico e Zecco dello Stato,1955.
• Documents On British Foreign Policy (DBrFP), (1919-1939), Series1,Volume XVIII (3 Eylül 1922-24 Temmuz 1924). London: HMSO,1972.
• Documents On British Foreign Policy (DBrFP), (1919-1939), Series1,Volume XXVI. London: HMSO,1985.
• Survey Of International Affairs 1925, cilt I, editor Arnold Toynbee, The Islamic World. London: Oxford University press, 1927.
• UK Parlaiment, Hansard, Commons.
• TBMM Gizli Celse Zabıtları (TBMM GCZ).
• TBMM Zabıt Cerideleri(TBMM ZC).
• Akgün, Seçil Karal, Halifeliğin Kaldırılması ve Laiklik, 1924-1928, 2. bs. İstanbul: Temel yay., 2006.
• Akşin, Sina, İç Savaş ve Sevr’de Ölüm, 2. bs. İstanbul: Türkiye İş Bankası yay., 2010.
• Akşin, Sina, Kısa Türkiye Tarihi, 16. bs. İstanbul: Türkiye İş Bankası yay., 2013.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, cilt I-II. Ankara: ATAM yay., 1997.
• Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri. Ankara: ATAM yay., 2006.
• Aybars, Ergün, İstiklâl Mahkemeleri, cilt I-II. 1920-1927. İzmir: İleri Kitabevi yay., 1995.
• Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi, cilt III. (1914-1918 Genel Savaşı), kısım I, (Savaşın Başından 1914-1915 Kışına Kadar), 3. bs. Ankara: TTK yay., 1991.
• Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, 14. bs. İstanbul: Yapı Kredi yay., 2002.
• Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu’da. İstanbul: Yenigün Haber yay., 2000.
• Çelebi, Mevlüt, Millî Mücadele Döneminde Türk-İtalyan İlişkileri. Ankara: ATAM yay., 2002.
• Elemana, Nagehan, Millî Mücadele Dönemi’nde Anadolu’da Şeyh Ahmed Senûsi (1918-1924). Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi, 2020.
• Fromkin, David, Barışa Son Veren Barış, Modern Ortadoğu Nasıl Yaratıldı?, 1914-1922, çev. Mehmet Harmancı, 4. bs. İstanbul: Epsilon yay., 2013.
• Goloğlu, Mahmut, Devrimler ve Tepkileri, (1924-1930), 4. bs. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür yay., 2017.
• Grassi, Fabio L., Türk-İtalyan İlişkilerinde Az Bilinenler, çev. Sadriye Güneş. İstanbul: Tarihçi Kitabevi yay., 2014.
• Grassi, Fabio L., İtalya ve Türk Sorunu, 1919-1923, Kamuoyu ve Dış Politika, çev. Nevin Özkan, Durdu Kundakçı, 2. bs. İstanbul: Yapı Kredi yay., 2010.
• Harington, Charles, Tim Harington Looks Back. London: John Murray, 1941.
• Hart, Basil Liddle, Birinci Dünya Savaşı Tarihi, çev. Kerim Bağrıaçık, 6. bs. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür yay, 2021.
• İngiliz Belgelerinde Atatürk, (1919-1938), cilt V, Ekim 1922-Aralık 1925, haz. Bilâl N. Şimşir. Ankara: TTK yay., 2005,
• Kansu, Mazhar Müfit, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, cilt II, Ankara: TTK yay., 2009.
• Lord Kinross, Atatürk, Bir Milletin Yeniden Doğuşu, çev. Necdet Sander, 19. bs. İstanbul: Altın Kitaplar yay., 2007.
• Mengeş, Yeter, Türkiye-İtalya İlişkileri (1928-1940). Ankara: ATAM yay., 2023.
• Müezzinoğlu, Ersin, “İtalya ile İlişkiler”, Ana Hatları ile Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası içinde, 293-331. İstanbul: İdeal Kültür yay., 2019.
• Özakman, Turgut, Vahdettin, Mustafa Kemal ve Millî Mücadele, 6. bs. Ankara: Bilgi Yayınevi yay., 2007.
• Satan, Ali, Türk ve İngiliz Belgelerinde Halifeliğin Kaldırılması. İstanbul: Yazıgen yay., 2017.
• Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, cilt I, 8. bs. İstanbul: Kastaş yay.,1987.
• Sforza, Kont Carlo, Makers of Modern Europe. London: Elkin Mathews&Marrot, 1930.
• Shlaim, Avi, Lion Of Jordan, The Life Of King Hussein In War and Peace. London: Allen Lane, 2007.
• Tansel, Selâhattin, Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, cilt II-IV, 2. bs. Ankara: TTK yay., 2023.
• Tezel, Yahya S., Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, (1923-1950), 2. bs. İstanbul: Türkiye İş Bankası yay., 2020.
• Türkiye Dış Politikasında 50 Yıl, Kurtuluş Savaşımız, (1919-1922). Ankara: Dışişleri Bakanlığı yay., 1973.
• Yalman, Ahmet Emin, Yakın Tarihte Gördüklerim Geçirdiklerim, cilt II, 1922-1947, yay. haz. Erol Şadi Erdinç. İstanbul: Pera yay.,1997.
• Bacque-Grammont, Jean Louis, “Altıncı Mehmet’in Sürgündeki Haç Yolculuğu ve Birkaç Bildirisi”. Tarih ve Toplum, 16 (Nisan 1985), 58-59.
• Barlas, Dilek, “Friends or Foes: Diplomatic Relations Turkey and Italy”. International Journal Middle East Studies 36, 2 ( Mayıs 2004), 231-252.
• Güneş, İhsan, “Vahidettin’in Amerikan Başkanına Mektubu”. Tarih Araştırmaları Dergisi 24, 37 (Mayıs 2005), 47-56.
• Hizmetli, Sabri, “Mustafa Kemal Atatürk’ün İslam Tarihi Anlayışı”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi XV, 44 (Temmuz 1999), 457-485.
• Gusso, Massimo, “La Fine del Califfato Ottomano (1923-1924)”. Circolo Vittoriese di Ricerche Storiche, 11 (2009), 13-33.
• Salep, Mustafa, “İtalya’nın Yayılmacı Dış Politikasının İki Savaş Arası Dönemde Türk-İtalyan İlişkilerine Etkisi”. Tarih ve Gelecek Dergisi 8, 1 (Mart 2022), 114-147.
• Sümer, Faruk, “Yavuz Selim Halifeliği Devraldı mı?”. Belleten 56, 217, (Aralık 1992), 675-701.
• Şimşir, Bilal N., Halifesiz 50 Yıl. Cumhuriyet, (Yazı dizisi), 18 Mart-4 Nisan 1974.