THE IMAGE OF BLEDA IN OLD TURKISH HISTORIOGRAPHY OF THE REPUBLICAN PERIOD

Year 2024, Volume: 24 Issue: 49, 729 - 749, 31.12.2024

Can Tankut Esmen

https://doi.org/10.18244/cttad.1527048

Abstract

Abstract
During the Republic period, history was presented in a field of study with great importance bounded. Accordingly, studies on various periods of Turkish history have been written. While history was being written, the characters of history were sometimes designed and presented with images as required by politics. Some names or figures that appear as secondary elements in the historian's narrative can also be examined in this context. Attila's older brother, Bleda, is one of the supporting heroes in the main question. When we look at the works written in the old Turkish historiography of the Republican period, it is seen that Bleda is positioned quite differently in the narratives. This is so much so that, although the places where it is mentioned do not exceed a few lines from some texts, it is seen that they are enough to create an image in the reader's mind. In this study, short pieces that Bleda included in the main sources used by historians are mentioned at the beginning. Afterward, the sections in which Bleda was included in the historiography of the republican period were examined. This review aims to reveal how visible Bleda is in which historian and how he is characterized. In the continuation of the study; The Bleda image was examined through three identified contexts. These are the narratives of Bleda the charismatic, Bleda the fun-loving Bleda, and Bleda the victim. The images asked in this question were analyzed based on the historians who constructed them. Thus, it has been shown that no matter how scarce and secretive the sources are, the art of the historian, that is, the power of revealing his narrative, can come into play and the history text can produce a lively text that will embarrass and sometimes even surprise the limited resources in question.

Keywords

Bleda, European Huns, Old Turkish Historiography, Image, Historian

CUMHURİYET DÖNEMİ ESKİ TÜRK TARİH YAZICILIĞINDA BLEDA İMAJI

Abstract

Cumhuriyet döneminde, tarih büyük önem atfedilen bir çalışma sahası olarak görülmüştür. Buna bağlı olarak Türk tarihinin çeşitli dönemlerine dair incelemeler kaleme alınmıştır. Tarih yazılırken, tarihin karakterleri, zaman zaman siyasetin gerektirdiği biçimde tasarlanarak imajlarla ortaya konulmuşlardır. Tarihçinin anlatısında tali bir unsur olarak yer alan bazı isimler yahut figürler de bu bağlamda incelenebilir. Attila’nın ağabeyi Bleda da söz konusu yardımcı kahramanlardan bir tanesidir. Cumhuriyet dönemi eski Türk tarih yazıcılığında, kaleme alınmış çalışmalara bakıldığında, Bleda’nın anlatılarda oldukça farklı şekilde konumlandırıldığı görülmektedir. Öyle ki, anıldığı yerler, bazı metinlerden birkaç satırı geçmezken, bunların, okuyucunun zihninde bir imaj oluşturmaya yettiği görülmektedir. Bu çalışmada başlangıçta Bleda’nın, tarihçilerin faydalandığı ana kaynaklarda yer aldığı kısa parçalara değinilmektedir. Sonrasında cumhuriyet dönemi tarihyazımında Bleda’nın yer aldığı kısımlar incelenmiştir. Söz konusu inceleme ile Bleda’nın, hangi tarihçide ne kadar görünür olduğu ve nasıl karakterize edildiğini açığa çıkarmak hedeflenmiştir. Çalışmanın devamında ise; Bleda imajı tespit edilen üç bağlam üzerinden incelenmiştir. Bunlar, karizma yoksunu Bleda, eğlence düşkünü Bleda ve maktul Bleda anlatılarıdır. Söz konusu imajlar, kendilerini inşa eden tarihçiler ekseninde bir çözümleme tabi tutulmuştur. Böylelikle kaynaklar ne kadar kıt ve ketum olsa dahi, tarihçinin sanatı, yani anlatısını ortaya koyma gücü, devreye girebileceği ve tarih metninin, söz konusu sınırlı kaynakları utandıracak, hatta kimi zaman da şaşırtacak şekilde canlı bir metin ortaya koyabileceği gösterilmiştir.

Keywords

Bleda, Avrupa Hunları, Eski Türk Tarihyazımı, İmaj, Tarihçi

References

• de Guignes, Joseph. Hunların, Türklerin, Moğolların ve Daha Sair Batı Tatarlarının Tarih-i Umumisi. çev. Hüseyin Cahit Yalçın, haz. Erol Kılınç. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2018.
• Jordanes. The Origin and Deeds of the Goths. translator Charles C. Mierow, Princeton: Ostara Publications, 1908. Priscus, Fragmenta et Excerpta. çev. Turhan Kaçar, İstanbul: Alfa Yayınları, 2020.
• Ahmetbeyoğlu, Ali. Avrupa Hun İmparatorluğu, Ankara: TTK Yayınları, 2001.
• Ahmetbeyoğlu, Ali, “Avrupa Hunları”, Doğu Avrupa Türk Tarihi, editör Osman Karatay- Serkan Acar, 145-151. İstanbul: Kitabevi Yayıncılık, 2015.
• Ahmetbeyoğlu, Ali. Atlı Şehirliler. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2016.
• Ahmetbeyoğlu, Ali. Sorularla Eski Türk Tarihi. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2014.
• Arı, Kemal, Tarih Yöntemi. İzmir: İleri Yayıncılık, 2011.
• Baştav, Şerif. Büyük Hun Kağanı Attila. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1998.
• Baydar, Mustafa. Tarihte Türk Kahramanları: Attila. İstanbul: Üstünel Yayınevi, 1953.
• Carr, Edward Hallet. Tarih Nedir, çeviren Misket Gizem Göktürk. İstanbul: Birikim Yayınları, 1980.
• Cengiz, Oğuzhan. Attila. İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları, 2016.
• Collinwood, Robin George. Tarih Tasarımı, çeviren Kurtuluş Dinçer. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2013.
• Croce, Benedetto. La storia ridotta sotto il concetto generale dell’arte. Milano: Adalphi Edizioni, 2017.
• Çağlar, Behçet Kemal. Attila. Ankara: Ulus Basımevi, 1935.
• Çambel, Hasan Cemil. Attila’dan Atatürk’e. İstanbul: Varoğlu Yayınevi, 1948.
• Kafesoğlu, İbrahim. Türk Milli Kültürü. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2011.
• Kurat, Akdes Nimet. IV-XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri. Ankara: Murat Kitapevi Yayınları, 1992.
• Mizancı Murad Bey. Tarih-i Umumi, sadeleştiren Faruk Yılmaz. Ankara: Berikan Yayınevi, 2006.
• Orkun, Hüseyin Namık. Attila ve Oğulları. İstanbul: Remzi Kitaphanesi, 1933.
• Özdek, Refik. Türklerin Altın Kitabı, Cilt 1. İstanbul: Tercüman Yayınları, 1990.
• Rıza Nur. Türklerin Tarihi, Cilt 1-2. Ankara: Toker Yayıncılık, 1994.
• Tarih II, Orta Zamanlar. İstanbul: Devlet Matbaası, 1933.
• Türk Tarihinin Ana Hatları; Kemalist Yönetimin Resmi Tarih Tezi. (Tıpkıbasım), İstanbul: Kaynak Yayınları, 2014. Üren, Umut. Avrupa Hunları Tarih ve Destan. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2022.
• Akkaya, Şükrü, “Eski Alman Destanlarında Attila’nın Akisleri”, DTCF Dergisi 2, 4, (1944): 555-568.
• Alföldi, Andras, “Türklerde Çifte Krallık Meselesi”, II. Türk Tarih Kurultayı Zabıtları, (1943): 507-519.
• Üstün, Abdullah. “Geç Roma Tarihyazımında Hunlar Batı Avrasya’da Erken Türk Varlığı.” Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2013.