ACTIVITIES OF THE NATIONALIST FRACTION INTHE CONTEXT OF ART AND IDEOLOGY IN TÜRKİYE’S 1970s

Year 2025, Volume: 25 Issue: 50, 533 - 570, 31.07.2025

Nagihan Eren

https://doi.org/10.18244/cttad.1581347

Abstract

The 1961 Constitution paved the way for very important developments that would affect the next twenty years in Turkish political and intellectual life. The open expression of socialist-communist order ideas in the environment of freedom brought by the constitution, the actions of student organizations inside and outside the university, and the organizational struggle of the peasant and working classes were developments that had not been experienced before in the Turkish left. In response to these developments, nationalist student organizations began to be established, and with the transformation of the Republican Peasant Nation Party (RPNP) into the Nationalist Movement Party (NMP) in 1969, the nationalist segment tried to construct and expand its own ideas against left-wing groups. During this period which is recorded in literature as a right-left conflict, cultural and artistic activities also became politicized. The ideological struggle which was the most prominent feature of the period, showed itself very intensely in various branches of art. Especially during the 1970s, while the Turkish left made its voice heard with cultural and artistic activities, and came to the forefront in its efforts to synthesize ideology with art. Realizing this situation, the nationalist fraction turned to cultural and artistic activities to both increase mass awareness within its own community and to build a positive public opinion.
This study focuses on the founding purpose, activities and influence of the Töre Music Folklore Education Association (TMFEA) and Ülkü Ocakları Social Activities Center (ÜOSAC) which started their activities as a nationalist structure. In this context, data related to the research was collected from archive documents and periodicals using the document review technique. The data obtained were analyzed using the content analysis technique. In addition, interview techniques were also used to increase the reliability of the study. In this study, the impact of the activities of TMFEA and ÜOSAC on the Turkish national identity was discussed from different perspectives. As a result of all these, it was concluded that the activities of TMFEA and ÜOSAC produced emotional power for the nationalist masses. In addition, the impact of the Turkish national identity on the perception of the nationalist mass has been discussed from different perspectives. As a result of the study, it was reached of conclusion that the nationalist fraction was successful in some areas of artistic activities, but not in others.

Keywords

Töre Music Folklore Education Association , Ülkü Ocakları Social Activities Center , Turkish Left , NMP , 1961 Constitution

TÜRKİYE’NİN 1970’Lİ YILLARINDA SANAT VE İDEOLOJİ BAĞLAMINDA MİLLİYETÇİ FRAKSİYONUN FAALİYETLERİ

Abstract

Türk siyasi ve fikri hayatında 1961 Anayasası kendinden sonraki yaklaşık yirmi yılı etkileyecek çok önemli gelişmelerin önünü açmıştır. Anayasanın getirdiği özgürlük ortamında sosyalist-komünist düzen tasavvurlarının açıktan söylenmeye başlanması, öğrenci örgütlerinin üniversite içinde ve dışında yaptıkları eylemler, köylü ve işçi sınıflarının örgütsel mücadelesi, Türk solunda daha önce yaşanmamış gelişmeler olarak ortaya çıkmıştır. Bu gelişmeler karşısında ise milliyetçi öğrenci örgütleri kurulmaya başlamış ve 1969’da Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi’nin (CKMP) Milliyetçi Hareket Partisi’ne (MHP) dönüşmesiyle milliyetçi kesim sol düşünce grupları karşısında kendi fikirlerini inşa etmeye ve genişletmeye çalışmıştır. Literatüre sağ-sol çatışması şeklinde geçen bu dönemde kültür ve sanat faaliyetleri de siyasallaşmıştır. Dönemin en belirgin özelliği olan ideolojik mücadele, sanatın çeşitli kollarında çok yoğun bir şekilde kendini göstermiştir. Bilhassa 1970’ler boyunca Türk solu kültür-sanat faaliyetleriyle sesini duyururken ideolojiyi sanatla sentezleme çalışmalarında öne çıkmıştır. Bu durumu fark eden milliyetçi fraksiyon, hem kendi camiasında kitle bilincini artırmak hem de olumlu bir kamuoyu inşa etmek için kültür-sanat faaliyetlerine yönelmiştir.
Bu çalışma milliyetçi bir yapı olarak faaliyetlerine başlayan Töre Musiki Folklor Eğitim Derneği’nin (TÖMFED) ve Ülkü Ocakları Sosyal Faaliyetler Merkezi’nin (ÜOSFM) kuruluş amacı, faaliyetleri ve etki gücüne odaklanmaktadır. Bu çerçevede araştırmayla ilgili olarak arşiv belgelerinden ve süreli yayınlardan doküman incelemesi tekniği ile veri toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Bununla birlikte çalışmanın güvenirliğini artırmak amacıyla mülakat tekniğine de başvurulmuştur. Bütün bunların sonucunda TÖMFED’in ve ÜOSFM’nin yaptığı faaliyetlerin milliyetçi kitleye duygusal güç ürettiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca Türk ulus kimliğinin milliyetçi kitle tarafından algılanışına etkisi farklı açılardan tartışılmıştır. Çalışma sonucunda milliyetçi fraksiyonun sanatsal faaliyetlerinin bazı alanlarında başarılı olurken bazı alanlarında ise yeteri kadar başarılı olamadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Töre Musiki Eğitim Kültür Derneği , Ülkü Ocakları Sosyal Faaliyetler Merkezi , Türk Solu , MHP

References

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Akçura, Yusuf, Türkçülük. İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayınevi, 2007.
• Akşin, Sina, Kısa Türkiye Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2007.
• Anderson, Benedict, Hayali Cemaatler, çeviren İskender Savaşır, İstanbul: Metis Yayınları, 1995.
• Batur, Muhsin, Anılar ve Görüşler. İstanbul: Milliyet Yayınları, 1985.
• Billig, Michael, Banal Milliyetçilik, çeviren Cem Şişkolar, İstanbul: Gelenek Yayınları, 2002.
• Bon, Le Gustave, Kitleler Psikolojisi, çeviren Filiz Karaküçük, İstanbul: Karbon Yayın, 2020.
• Cohen, Anthony P., Topluluğun Simgesel Kuruluşu, çeviren Mehmet Küçük, Ankara: Dost Kitabevi, 1999.
• Çakır, Osman, Adı Devlet Olsun. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2022.
• Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi. Ankara: İmge Yayınları, 2013.
• Çeçen, Anıl, Halkevleri. Gündoğan Yayınları: Ankara, 1990.
• Eren, Nagihan, Türk Siyasi Tarihinde Bir “Devlet” Mücadelesi. Ankara: Nobel Yayınları, 2024.
• Eren, Süleyman, “Kamu Diplomasisi ve Dış Yardımlar.”, Türkiye Perspektifinden Kamu Diplomasisi, Editör Ergun Köksoy ve Samet Kavoğlu, 97-114. Ankara: Nobel Yayınları, 2023.
• Feyizoğlu, Turhan, Fırtınalı Yıllarda Ülkücü Hareket. İstanbul: Ozan Yayınları, 2000.
• Giddens, Anthony, Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları, 2012.Gürgür, Nuri, Yüzyıldan Yüzyıla. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2021.
• Heinich, Nathalie, Sanat Sosyolojisi, çeviren Turgut Arnas, İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 2013.
• Heper, Metin, Türkiye’de Devlet Geleneği, çeviren Nalan Soyarık, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 1985.
• Huang, Hsing ve Hsiao, Michael, “Tayvan’da Kültürel Küreselleşme ve Yerelleşme.” Bir Küre Bin Bir Küreselleşme, çeviren Ayla Ortaç, İstanbul: Kitap Yayınevi, 2003.
• Hobsbawm, Eric, Kısa 20. Yüzyıl, çeviren Yavuz Alogan, İstanbul: Sarmal Yayınları, 1996.
• Horkheimer, Max, Geleneksel ve Eleştirel Kuram, çeviren Mustafa Tüzel, İstanbul: YKY, 2005.
• Karadeniz, Harun, Olaylı Yıllar ve Gençlik. İstanbul: May Yayınları, 1975.
• Karpat, Kemal, Kimlik ve İdeoloji. İstanbul: Timaş Yayınları, 2021.
• Kinross, Lord, Atatürk, çeviren Necdet Sander, İstanbul: Altın Kitapları, 1994.
• Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, çeviren Boğaç Babür Turna, Ankara: Arkadaş Yayınları, 2018.
• Maucorps, P., Sosyal Hareketlerin Psikolojisi, çeviren Selmin Evrim, İstanbul: Anıl Yayınevi, 1965.
• Merriam, Sharan B., Nitel Araştırma, çeviren Selahattin Turan, Ankara: Nobel Yayınları, 2018.
• Okan, Acar, İsmi Lazım Değil. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2015.
• Oransoy, Gültekin, Atatürk ile Küğ. İzmir: Küğ Yayını, 1985.
• Poole, Ross, Ahlak ve Modernlik, çeviren Mehmet Küçük, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1993.
• Schnapper, Dominique, Yurttaşlar Cemaati, çeviren Özlem Okur, İstanbul: Kesit Yayınları, 1994.
• Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri. İstanbul: YKY, 2017.
• Tunalı, Yağmur, Kavga Günleri. İstanbul: Bilgi Kültür Sanat Yayınları, 2014.
• Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2016.
• Zeybek, Namık Kemal, Siyaset Yolu. İstanbul: Doğan Kitap, 2014.
• Başgöz, İlhan, “Folklore Studies and Nationalism in Turkey.” Journal of the Folklore Institute 9, 2/3 (1972): 162-176.
• Coakley, John, “Mobilizing the past: Natıonalist images of history.” Nationalism and Ethnic Politics 10, 4 (2004): 531-560.
• Doğan, Emrah ve Sönmez, Banu, “Türkiye’de Altmış Sekiz Kuşağı Dünya Algısının Popüler Müziğe Yansıması.” İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi 2, 1 (2016): 45-75.
• Dreier, Peter and FLACKS, Dick, “Roots of Rebellion: Music and Movements: The Tradition Continues.” New Labor Forum 23, 2 (2014): 99-102.
• Duman, Sabit, “Rock Müziğin Doğuşu ve Türk Rock Müziği.” Müzik Kültürü ve Eğitimi, 239-250. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 2015.
• Gürses, Fatma, “Müzikte Siyasal Söylem ve Türkiye’de Anadolu Rock: Cem Karaca ve Barış Manço Örneği (1960-1980).” The Journal of Academic Social Science Studies 56 (2017): 325-350.
• Renda, Günsel, “Cumhuriyet Sürecinde Türk Sanatı.” Atatürkçü Bakış 1, 2 (2002): 141-153.
• Roy, William G., “How Social Movements Do Culture.” International Journal of Politics, Culture, and Society 23, 2/3 (2010): 85-98.
• Sheth, D. L., “Movements, Intellectuals and the State: Social Policy in Nation Building.” Economic and Political Weekly 27, 8 (1992): 425-429.
• Schuster, Graciela and Breña, Mariana Ortega, “The Concept of the Visible between Art and Politics.” Latin American Perspectives 42, 1 (2015): 84-94.
• Smith, Thomas W., “Civic Nationalism and Ethnocultural Justice in Turkey.” Human Rights Quarterly 27, 2 (2005): 436-470.
• Street, John, The Politics of Music and the Music of Politics.” Government and Opposition 38, 1 (2003): 113-130.
• Turino, Thomas, “Nationalism and Latin American Music: Selected Case Studies and Theoretical Considerations.” Latin American Music Review 24, 2 (2003): 169-209.
• Yılmaz, Ensar, “Demokrat Parti Döneminde (1950-1960) Kültür/Sanat Alanındaki Değişim Süreci.” Journal Of Social, Humanities And Administrative Sciences 9, 60 (2023): 2181-2188.
• Antmen, Ahu, “Türk Sanatında Yeni Arayışlar (1960-1980).” Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi, 2005.
• Bek, Güler, “1970 – 1980 Yılları Arasında Türkiye’de Kültürel ve Sanatsal Ortam.” Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2007.
• Uzun, Ayşe, “1950 Sonrası Olayların Sanata Yansıması.” Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2014