DIPLOMACY AND LATE OTTOMAN IMPRESSIONS (1916–1917)THROUGH THE OFFICIAL DOCUMENTS OFU.S. AMBASSADOR ABRAM I. ELKUS

Year 2025, Volume: 25 Issue: 50, 131 - 161, 31.07.2025

Pelin Helvacı

Abstract

After American Ambassador Henry Morgenthau resigned from his ambassadorship in Istanbul, in which he was on duty between 1913 and 1916, a reputable lawyer and a bureaucrat of New York, Abram I. Elkus was appointed to the same post. During his duty, Germany declared war against United States. As an ally to Germany, the Ottoman administers aimed not to distort relations between two countries and secured that there would be no interference to American institutions, like missionary schools and American citizens. Nevertheless, upon the oppressive measures from Germany, Union and Progress Party cut relations with American counterparts on April 20,th 1917. During his short tenure Elkus provided information to American Foreign Office about Turkish-German relations, Union and Progress leaders and Turkish-American relations. After official declaration of cutting relations with the US, Elkus contracted typhoid and he was taken care until full recovery. American Ambassador left Istanbul on May 29,th 1917 and his Swedish colleague Tarler represented American interests in Ottoman territory. In this study, researcher aims to evaluate Elkus’ reports to American Foreign Office in line with diplomacy theories of humanitarian diplomacy, cultural diplomacy and gunboat diplomacy.

Keywords

Ottoman-American relations , History of diplomacy in late Ottoman era , Abram I. Elkus' appointment as embassy

AMERİKAN BÜYÜKELÇİSİ ABRAM I. ELKUS’UN RESMİ BELGELERİ ÇERÇEVESİNDE DİPLOMASİ VE SON DÖNEM OSMANLI İZLENİMLERİ(1916-1917)

Abstract

1913-1916 yılları arasında İstanbul’da Amerikan Büyükelçisi olan Henry Morgenthau’nun görevi bırakmasından sonra New York kamuoyunda tanınan bir avukat ve bürokrat olan Abram I. Elkus bu göreve atanmıştır. Yeni büyükelçi zamanında Almanya, Amerika Birleşik Devletleri’ne (ABD) savaş ilan etmiş ve Almanya’nın müttefiki olarak Osmanlı yöneticileri bir müddet ilişkilerin bozulmaması için çaba göstermişlerdir. Bunun için Osmanlı topraklarındaki misyoner okulları başta olmak üzere Amerikan kurumlarına ve vatandaşlarına karşı herhangi bir düşmanca tavır takınılmayacağını belirtirmişlerdir. Ne var ki yönetimdeki İttihat ve Terakki Fırkası, Almanya’nın baskısıyla 20 Nisan 1917’de ABD ile ilişkileri kesmek zorunda kalmıştır. Elkus, görev yaptığı kısa süre içerisinde Amerikan Dışişleri Bakanlığı’na Türk-Alman ilişkileri, yönetimdeki İttihat ve Terakki Fırkası hakkındaki görüşlerini ve Türk-Amerikan ilişkilerini değerlendiren raporlar sunmuş, Amerikan kamuoyunu bilgilendirmiştir. Elkus, ilişkilerin kesilmesinin resmi olarak ilan edildiği sırada tifüse yakalanmış, İstanbul’dan ayrılması için rahatsızlığının geçmesi beklenmiştir. Büyükelçi iyileştikten sonra 29 Mayıs 1917’de İstanbul’u terk ederek Amerikan çıkarlarını koruma görevini İsveç temsilcisi Tarler’a bırakmıştır. Elkus’un raporlarında belirttiği konular çalışmamızda insani diplomasi, kültürel diplomasi ve gunboat diplomasisi olarak diplomasi teorileri kapsamında ele alınmıştır.

Keywords

II. Meşrutiyet , Osmanlı-Amerikan ilişkileri , Abram I. Elkus

References

• Alan, Gülbadi, Osmanlı İmparatorluğu’nda Amerikan Protestan Okulları. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2015.
• Cable, James, Gunboat Diplomacy 1919–1991: Political Applications of Limited Naval Force. Londra: Macmillan, 1994.
• Deringil, Selim, İktidarın Sembolleri ve İdeoloji. İstanbul: Doğan Kitap, 2014.
• Erhan, Çağrı, Türk-Amerikan İlişkilerinin Tarihsel Kökenleri. İstanbul: İmge Kitabevi, 2015.
• Erol, Mine, Birinci Dünya Savaşı Arifesinde Amerika’nın Türkiye’ye Karşı Tutumu. Ankara: Bilgi Basımevi, 1976.
• Ersop, Şeref Umut, General Townshend ve Lev Troçki’nin Büyükada Günleri. İstanbul: Ange Yayınları, 2025.
• Evans, Laurence, Türkiye’nin Paylaşılması (1914-1924). İstanbul: Milliyet Yayınları, 1972.
• Gönlübol, Mehmet, Uluslararası Politika. Ankara: Siyasal Yayınevi, 1993.
• Kınık, Kerem ve Aslan, Hakkı. “İnsani Diplomasi.” Dönüşen Diplomasi ve Türkiye: Aktörler, Alanlar, Araçlar, haz. Ahmet R. Usul ve İrfan Yaylacı, 353-393. İstanbul: Küre Yayınları, 2020.
• Kocabaşoğlu, Uygur, Anadolu’daki Amerika: Kendi Belgeleriyle 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Amerikan Misyoner Okulları. Ankara: İmge Yayınları, 2000.
• Minear, Larry ve Smith, Hazel. der., Humanitarian Diplomacy: Practitioners and Their Craft. New York: UN University Press, 2007.
• Nicolson, Harold, Diplomacy. Londra: Oxford University Press, 1963.
• Trask, Roger R., The United States Response to Turkish Nationalism and Reform, 1914-1939. Minneapolis: The University of Minnesota Press, 1971.
• Turan, Namık Sinan, İmparatorluk ve Diplomasi: Osmanlı Diplomasisinin İzinde. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2014.
• Akgün, Seçil, “Amerikalı Misyonerlerin Anadolu’ya Bakışları.” Ankara Üniversitesi OTAM Dergisi 3 (1992): 1-16.
• Aysal, Necdet ve ARSLAN, Lütfi. “Siyasal ve Kültürel Diplomasi Sarmalında Türk-Amerikan İlişkilerinin Gelişimi: ‘Fulbright Programı Anlaşması.’” Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 18, 42 (Ekim 2021): 5999-6024.
• Dülger, Kenan, “Etkinliği Giderek Artan Yeni Bir Kavram Olarak İnsani Diplomasi ve Bu Alanda Örnek Teşkil Eden Türkiye’nin İnsani Diplomasi Anlayışı.” Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi 3, 2 (Ağustos 2017): 1-20. https://dergipark.org.tr/tr/pub/icps/issue/41261/498444.
• Erol, Mehmet Seyfettin ve Ozan, Emre. “Türk Dış Politikasında Süreklilik Unsuru Olarak Siyasal Rejim.” Gazi Akademik Bakış 4, 8 (Yaz 2011): 13-38. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gav/issue/6523/86483.
• Gencer, Fatih, “I. Dünya Savaşı Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Amerikan Vatandaşlarına Yönelik Politikası.” Tarih Araştırmaları Dergisi 8, 46 (2009): 249-264. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tariharastirmalari/issue/47779/603624.
• Kasalak, Kadir, “Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Osmanlı-ABD İlişkileri.” Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi55 (Güz 2014), 108-12.
• Kaya, Tuğçe, “ABD Birinci Dünya Savaşı Sırasında Neden Osmanlı Devleti’ne Doğrudan Savaş İlan Etmedi? Amerikan Gizli Belgeleri Üzerine Bir İnceleme.” Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları DergisiXIX, 39 (Güz 2019): 533-562. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cttad/issue/52833/698060.
• Kürkçüoğlu, Ömer, “Dış Politika Nedir? Türkiye’deki Dünü ve Bugünü.” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 35, 1 (2005): 309-335.
• L’Etang, Jacquie, “Public Relations and Diplomacy in a Globalized World: An Issue of Public Communication.” American Behavioral Scientist53, 4 (2009): 607-626.
• Ortaylı, İlber, “Osmanlı İmparatorluğunda Amerikan Okulları Üzerine Bazı Gözlemler.” Amme İdaresi Dergisi 14, 3 (Eylül 1981): 87-96.
• Uyanık, Ercan, “II. Abdülhamit ile Amerikan Protestan Misyonerlerinin Eğitim Mücadelesi: Amerika’ya Kaçırılan Nusayri Kızları.” Kebikeç 37 (2014): 35-56. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/164752?view=bibtex&download=164752.bib.
• Yağmurlu, Aslı, “Kültürel Diplomasi: Kuram ve Pratikteki Çerçevesi.” Selçuk İletişim 12, 2 (2019): 1182-1210. https://dergipark.org.tr/tr/pub/josc/issue/47244/596331.
• Yıldız, Özgür, “II. Abdülhamid Devrinden I. Cihan Harbine İstanbul’da Amerikan Misyoner Faaliyetlerine Bir Bakış.” Turkish Studies 7, 3 (Yaz 2012): 2739-2750. https://turkishstudies.net/DergiTamDetay.aspx?ID=3381.
• Açıkses, Erdal. “Türk-Amerikan Münasebetlerinin Değerlendirilmesi.” Türkler Ansiklopedisi. 13: 542-557. Ankara: 2002.
• Aktaş, Ayşe. “İnsani Diplomasi Kavramına Genel Bir Giriş Denemesi-II,” İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi Dergisi, erişim 13 Ocak 2024, http://insamer.com/tr/insani-diplomasi-kavramina-genel-bir-girisdenemesiii_31.htm.
• “Fundamental Principles,” erişim 14 Ocak 2024, https://www.ifrc.org/who-we-are/international-red-cross-and-red-crescent-movement/fundamental-principles.159