Law Applicable to Integral Parts in Turkish Private International Law and the Special Situation of Integral Parts Which Do Not Lose Their Essential Characteristics Under Art. 19/2 of the FFFK

Year 2025, Issue: 8, 199 - 231

Erdem Akpinar

https://doi.org/10.59399/cuhad.1790884

Abstract

This paper examines the in rem status of integral parts in private international law. It focuses in particular on the exception introduced by Article 19/2 of the Financial Leasing, Factoring, Financing and Savings Financing Companies Law (FFFK) to the principle that no independent real right may be established over integral parts separately from the principal thing, analyzing it in the context of legal transactions involving a foreign element. This exceptional rule makes it possible for integral parts that do not lose their essential character, even after incorporation into the principal thing, to retain a separate property status and be the subject of financial lease agreements. The study explores whether the characterization of parts that preserve their essential character should be carried out under the lex fori or under the in rem status determined by Articles 21 and 22 of the Turkish Private International Law Code, and discusses whether FFFK Article 19/2 qualifies as an overriding “mandatory rule.”

Keywords

Integral Part , Characterization , Mandatory Rules , Financial Lease Agreement , Essential Characteristics

Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Bütünleyici Parçalara Uygulanacak Hukuk ve FFFK m. 19/2 Uyarınca Asli Niteliğini Kaybetmeyen Bütünleyici Parçaların Özel Durumu

Abstract

Bu çalışma, milletlerarası özel hukukta bütünleyici parçaların ayni statüsünü incelemektedir. Özellikle Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu (FFFK) madde 19/2'nin, bütünleyici parçaların üzerinde asli şeyden bağımsız ayrı bir ayni hak tesis edilemez ilkesine getirdiği istisna, yabancılık unsuru içeren hukuki işlemler ekseninde ele alınmıştır. Söz konusu istisnai hüküm, asıl şeyle birleşmiş olsa bile asli niteliğini kaybetmeyen bütünleyici parçaların bağımsız eşya statüsünü koruyarak finansal kiralama sözleşmelerine konu olabilmelerini mümkün kılmaktadır. Çalışmada, asli niteliğini koruyan parçaların vasıflandırılmasına lex fori mi yoksa MÖHUK m. 21 ve 22 uyarınca ayni hak statüsü mü uygulanmalıdır sorusuna cevap aranmış ve FFFK m. 19/2 hükmünün "doğrudan uygulanan kural" niteliği taşıyıp taşımadığı tartışılmıştır.

Keywords

Bütünleyici Parça , Vasıflandırma , Doğrudan Uygulanan Kurallar , Finansal Kiralama Sözleşmesi , Asli Nitelik

References

• ACUN-MEKENGEÇ, M. (2014). Milletlerarası Özel Hukukta Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmeleri (1. b.). İstanbul.
• ACUN-MEKENGEÇ, M. (2016). Ayni Haklardan Doğan Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk ve Yetkili Mahkeme (1. b.). İstanbul.
• AKÇURA-KARMAN, T. A. (2019). Taşınır İpoteği, Gemi ve Hava Aracı İpoteği ve Motorlu Taşıt Rehni (Taşınır İpoteği) (1. b.). İstanbul.
• AKİPEK, J., AKINTÜRK, T., ATEŞ, D. (2018). Eşya Hukuku (2. b.). İstanbul.
• AKINCI, Z. (2020). Milletlerarası Özel Hukuk (1. b.). İstanbul.
• AKSOY-DURSUN, S. (2012). Eşya Kavramı (1. b.). İstanbul.
• ANTALYA, O. G., TOPUZ, M. (2015). Medeni Hukuk (1. b.). İstanbul.
• ANTALYA, O. G., TOPUZ, M. (2021). Marmara Yorumu-Eşya Hukuku (4. b.). İstanbul (Marmara Yorumu).
• ATAMER, K. (1997). Gemilerin İhtiyati Haczinde, Seferden Men Önleminin Uygulanması İİK m. 23 f. 4 ve m. 92’nin Tarihsel Kökenleriyle Deniz Takip Hukuku’ndaki Anlamları Üstüne. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 55(3), 279-340 (Haciz).
• ATAMER, K. (2011). MÖHUK Reformu Hakkında. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 23(1–2), 89-114 (Reform).
• ATAMER, K. (2017). Deniz Ticareti Hukuku Cilt II (Gemilerin Eşya Hukuku) (1. b.). İstanbul (Gemi).
• BELEN, H. (2014). Medeni Hukukun Bazı Temel Kavramları. İstanbul Barosu Dergisi, 88(1), 89–112.
• COLLIER, J. G. (2001). Conflict of Laws (3. b.). Cambridge.
• ÇAĞA, T., KENDER, R. (2010). Deniz Ticareti Hukuku I: Giriş, Gemi, Donatan ve Kaptan (Gemi) (16. b.). İstanbul.
• ÇELİKEL, A., ERDEM, B. (2017). Milletlerarası Özel Hukuk (15. b.). İstanbul.
• DEMİR-GÖKYAYLA, C. (2021). Milletlerarası Tahkimde Delillerin Toplanmasına Uygulanacak Hukuk. Tahkim ve Uygulanacak Hukuk. (Z. AKINCI, B. DEMİRKOL, Düzenleyenler). 403-428, İstanbul.
• DEMİRKOL, B. (2014). Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 24. Maddesi Çerçevesinde Sözleşmeye Uygulanacak Hukuk (2. b.). İstanbul.
• DOĞAN, V. (1998). Milletlerarası Özel Hukukta İspata Uygulanacak Hukukun Tespiti. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(1-2) (Prof. Dr. Süleyman ARSLAN’a Armağan), 787-819.
• DESPAGNET, F. (1898). Des Conflits de Lois Relatifs à la Qualification Des Rapports Juridiques. Journal du Droit International Privé, 25(3), 253-276.
• EHRENZWEIG, A. A. (1960). The Lex Fori-Basic Rule in the Conflict of Laws. Michigan Law Review, 58(5), 637-688.
• EKŞİ, N. (2000). Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi (2. b.). İstanbul.
• ERGÜNE, M. S. (2017). Taşınır Mülkiyeti (1. b.). İstanbul.
• EREN, F. (2016). Mülkiyet Hukuku (4. b.). Ankara.
• EREN, S. (2017). Roma Hukukunda Köle Mülkiyetinin Sınırları. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 23(3), 283-322 (Köle).
• FAWCETT, J. J., CARRUTHERS, J. M. (2008). Cheshire, North & Fawcett: Private international law (14. b.). Oxford.
• GOODE, R. (2013). Official Commentary (3. b.). Roma.
• GÖĞER, E. (1969). Deniz Ticaret Hukukundan Doğan Kanunlar İhtilafı (1. b.). Ankara.
• GUTMANN, D. (2007). Droit International Privé (5. b.). Paris.
• GÜVEN, K. (2016). Lex Mercatoria ve Milletlerarası Tahkim. Public and Private International Law Bulletin, 34(29), 1-57.
• KARAHAN, M. (2019). Finansal Kiralama İşlemlerinin Vergi Usul Kanunu ile Büyük ve Orta Boy İşletmeler (BOBİ) Açısından Karşılaştırılması Üzerine Bir Değerlendirme. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 19(13), 2259 - 2285.
• KOCASAKAL, H. (2021). Doğrudan Uygulanan Kuralların Milletlerarası Tahkimde Esasa Uygulanacak Hukuk Üzerindeki Etkileri. Tahkim ve Uygulanacak Hukuk. (Z. AKINCI, B. DEMİRKOL, Düzenleyenler). İstanbul (Tahkim).
• KOCASAKAL, H. (2001). Doğrudan Uygulanan Kurallar ve Sözleşmeler Üzerindeki Etkileri (1. b.). İstanbul (Kurallar).
• KOYUNCUOĞLU, H. (2015). Finansal Kiralama Sözleşmesine İlişkin Uygulamadan Kaynaklanan Sorunların Değerlendirilmesi (1. b.). İstanbul.
• KUNTALP, E., PEKGÜÇLÜ, G. (2000). Finansal Kiralama Kanunu’nun Uygulamasında Ortaya Çıkan Bazı Önemli Sorunlar. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, XX(4), 5-23.
• KUNTALP, E. (2013). Karışık Muhtevalı Akit (2. b.). Ankara.
• MERKT, O. (1993). Les Mesures Provisoires en Droit International Privé (1. b.). Zürih.
• NAMLI, M. (2019). Taşınmazların İcra Hukukunda Taşınmaz Malların Haczi ve Paraya Çevrilmesi (1. b.). İstanbul.
• NOMER, E. N. (2021). Devletler Hususi Hukuku (23. b.). İstanbul.
• OĞUZMAN, K., BARLAS, N. (2014). Medeni Hukuk (20. b.). İstanbul.
• OĞUZMAN, K., SELİÇİ, Ö., OKTAY-ÖZDEMİR, S. (2024). Eşya Hukuku (26. b.). İstanbul.
• OKAY, S. (1970). Deniz Ticaret Hukuku I (3. b.). İstanbul.
• ÖMEROĞLU, E. (2017). Ayni Haklara Uygulanacak Hukukun ve Yetkili Yargı Merciinin Tayininde İrade Serbestisi Prensibi (1. b.). Ankara.
• ÖZEL, S. (2022). Milletlerarası Özel Hukukta Uygulanacak Hukukun Lex Fori Esasına Göre Belirlenmesi. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 28(2), 962–978.
• ÖZEL, S., ÇINAR, K. (2017). Taşınmazlara İlişkin Sözleşmelerin Esasına Uygulanacak Hukuka Dair MÖHUK m. 25’in Kapsamı. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 23(1), 325–344.
• READY, N. P. (1994). Ship Registration (2. b.). Londra.
• SARGIN, F. (2001). Karakteristik Edim Teorisine Eleştirel Bir Yaklaşım. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 50(2), 37-95.
• SCHMITTHOFF, C. M. (1987). International Trade Usages. Institute of International Business Law and Practice Newsletter, 4(1), 440-515.
• SİRMEN, L. (1992). Türk Özel Hukukunda Şart (1. b.). Ankara.
• SÖZER, B. (2010). Geminin Mütemmim Cüzleri ve Teferruatı (1. b.). İstanbul.
• STEINAUER, P.-H. (1997). Les Droits Réels, Tome I (3. b.). Bern.
• SÜZEL, C. (2010). Türk Mevzuatında Gemi Tanımı. Prof. Rona Serozan’a Armağan (Cilt II). (B. İ. ENGİN, B. BAYSAL, T. A. ÜNVER, C. PEKMEZ, Düzenleyenler). 1615–1644, İstanbul.
• SÜZEN, B. (2020). Milletlerarası Özel Hukukta Hukuki İşlemlerin Şekline Uygulanacak Hukuk (1. b.). İstanbul.
• ŞANLI, C., ESEN, E., ATAMAN-FİGANMEŞE, İ. (2021). Milletlerarası Özel Hukuk (3. b.). İstanbul.
• TEKİNALP, G. (2020). Milletlerarası Özel Hukukta Bağlama Kuralları (13. b.). İstanbul.
• TEKİNAY, S. S., AKMAN, S., BURCUOĞLU, H., ALTOP, A. (1989). Eşya Hukuku (Cilt I, 5. b.). İstanbul.
• TOLOFARI, S. R. (1989). Open Registry Shipping: A Comparative Study of Cost and Freight Rates. (1. b.). Leicestershire.
• TOPUZ, M. (2023). Finansal Kiralama (3. b.). Ankara.
• YAZICIOĞLU, E. (2020). Kender-Çetingil Deniz Ticareti Hukuku (1. b.). İstanbul.
• YEŞİLBAĞ, L. (1999). Elverişli Bayrak Uygulamalarının Dünya Deniz Ulaştırma Piyasasına Etkisi. Gemi İnşaatı ve Deniz Teknolojisi Teknik Kongresi 99. Bildiri Kitabı. (A. İ. ALDOĞAN, Y. ÜNSAN, E. BAYRAKTARKATA, Düzenleyenler). 319-344, İstanbul.
• YETİŞ ŞAMLI, K. (2021). Gemi Mülkiyetinin Hukuki İşlem Yoluyla Kazanılması (1. b.). İstanbul.
• YUSUFOĞLU, F. (2014). Patent Verilebilirlik Şartları (1. b.). İstanbul.