Ahkâm Hadislerinde Psikolojik Etmenler: Regl Dönemindeki Talâk Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 1, 21 - 38, 30.06.2017

Nasi Aslan

https://doi.org/10.30627/cuilah.325993

Cited By: 2

Öz

İslam dini insanları
dünya ve âhiret saadeti için doğru yola ulaştırmak amacıyla Allah tarafından
indirilmiş bir din olup koyduğu hükümlerde hikmeti gözetmiştir. Bu hikmet
gereği insanlara dinî mükellefiyetler yüklenirken, muhatabın maddî-manevî bütün
yönleri göz önünde bulundurulmuştur. İnsanın manevî yönünün başında, hatta
olaylara bakış açısını da şekillendiren en önemli yönü psikolojisidir. Kur’ân,
insan psikolojisini dikkate alarak nâzil olduğu gibi, Hz. Peygamber de
hadislerde bu yönü ihmal etmemiştir. Hz Peygamber, “Hiç bir hâkim öfkeli
haldeyken hüküm veremez/vermesin!” buyurarak hâkimin hüküm vermede uyması
gereken bir ilkeye işaret etmektedir. O ilke, hâkimin sakin ve soğukkanlı
olduğu yani duygusal bazı hislerin tesiri altında olmadığı durumda muhakeme
yapmasıdır. İslâm hukukçuları da zikredilen hadisi delil alarak öfkeli hale
ilaveten hâkimin şiddetli açlık, susuzluk, uykusuzluk, üzüntü ve hastalık
durumlarında da hüküm vermesinin uygun olmayacağını ifade etmişlerdir. Hâkimin
bazı olumsuz psikolojik hallerinin yargı faaliyetine olumsuz yansımaması
noktasında gözetilen makâsıd, psikolojisi bozukken talak tasarrufunda bulunan
kimsenin tasarrufunun geçerli olmaması noktasında da gözetilmiştir. Her ne
kadar regl döneminde vaki olan talakın geçerliliği konusunda ulema ihtilaf etse
de bunun sünnete aykırı bid’at bir uygulama olduğu hususunda görüş birliği
içinde olmaları burada da makâsıdın gözetildiğini göstermektedir. Bu makalede
nasslarda kadınların özel halleri ile ilgili hükümler verilirken, kadınların içinde
bulunduğu ruhsal, psikolojik durumlarının dikkate alındığı örnekler üzerinden
tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ahkâm hadisleri, psikolojik etmen, talak, hayız, regl, iddet, hikmet

Kaynakça

• Acar, H. İbrahim (2000), İslam Hukukunda Evliliğin Sona Ermesi, Erzurum: Ekev.
• Ahmed Abdurrahman (2006) , Kızma, Çev. Seyfullah Erdoğmuş, İstanbul: Polen Yayınları.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî (1995), el-Müsned, XV nşr.: Şuayb el- Arnaût, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• Aslan, Nasi, (2014)İslam Hukukunda Yargılama Etiği İlkeleri, Adana: Karahan Kitabevi.
• Ateş, Süleyman, (1991), Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.
• Aydın, Hayati (1999), Kur’an’da İnsan Psikolojisi, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Bilmen, Ömer Nasuhi (1970), Hukuk-i İslamiye ve Istılah-ı Fıkhiye Kamusu, İstanbul: Bilmen Yayınları.
• ---------, (1985), Kur’ân-ı Kerim’in Türkçe Meâli Âlisi ve Tefsiri, İstanbul: Bilmen Yayınevi.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail (2010), Sahîhu’l-Buhârî, nşr. Halil b. Me’mun Şiha Beyrut: Dâru’l-Marife.
• Dârekutnî, Alî b. Ömer (2004), Sünenü’d-Dârekutnî, thk. Şu‘ayb el-Arnavut ve dğr. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş'as es-Sicistânî (1997), Sünenü Ebî Dâvûd, nşr. İzzet Ubeyd ed-De’as, Muhammed Ali es-Seyyid, Beyrut: Dâru İbn Hazm.
• Ebû Zehrâ, Muhammed (tsz.), el-Ahvâlü’ş-Şahsiyye, Kahire: yy.
• Erturhan, Sabri, (2002), İslâm Hukuku Açısından Öfkeli Şahsın Talakı, Cumhu-riyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, , c. VI, sayı: 2, ss. 207-222
• Halil, Ebû Abdirrahmân b. Ahmed b. Amr b. Temim el-Ferâhidî (el-Fürhûdî), (2000) Kitâbü’l-ayn, thk. Abdulhamîd Hindâvî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye.
• Hattâbî, Ebû Süleyman Hamd b. Muhammed b. İbrâhim (tsz.), Meâlimü’s-Sünen Şerhu Süneni Ebî Dâvûd, nşr. Muhammed Râgıb et-Tabbâh, Haleb: Matbaatü’l-İlmiyye.
• Horney, Karen, (1995), Kadın Psikolojisi, Çev. Selçuk Budak, Ankara: Öteki Yayınevi.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn, (2003), Reddü’l-Muhtâr, Riyad: Dâru Alemi’l-Kütüb.