Şâirân-ı Hâssa

Year 2014, Volume: 14 Issue: 1, 169 - 185, 03.03.2014

Hikmet Toker

Abstract

19. yüzyılın ikinci yarısında, Osmanlı hânedânının Dolmabahçe Sarayı’nda ikamet etmeye başlamasının ardından, değişen saray yaşantısı, bu mekândaki mûsikî hayatını da etkilemiştir. Yeni sarayın şartlarına göre sarayda hizmet eden kurumlar da şekil değiştirmiş ve diğer dönemlerden çok farklı bir kurumsal yapı meydana gelmiştir.  Bu yeni sistemde her biri farklı  mûsikî türleri icrâ eden topluluklar kurulmuş ve Mûsikâ-yı Hümâyûn’a bağlı olarak hizmet vermişlerdir. Çalışmamız bu topluluklar arasında yer alan  ve sarayda âşık mûsikîsi icrâ etmekle görevli olan  Şâiran-ı Hâssa hakkında bilgiler vermektedir. Makalemizde bu topluluğun kurumsal yapısı ve mevcûdu hakkında arşiv belgelerine dayalı olarak sunulan bilgiler yer almaktadır. Ayrıca bu çalışmamızla Şâiran-ı Hâssa mensupları ile  alâkalı “Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde” bulunan bazı belgeler gün yüzüne çıkarılmıştır. Son olarak şâiran-ı hâsanın icrâ şekli hakkında elde bulunan mahdût sayıdaki kaynaklardan yararlanılarak bilgiler verilmeye çalışılmıştır.

Keywords

Âşık mûsikîsi, saz şâirleri, Osmanlı sarayı, Türk Halk Müziği, Mûsikâ-yı

Şâirân-ı Hâssa

Abstract

References

• Aksoy, B. (2003). Avrupalı Gezginlerin Gözüyle Osmanlılarda Mûsikî. İstanbul : Pan Yayınları.
• Artun, E. (2001). Aşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı. Ankara : Akçağ yayınları.
• Bayrak, M. (2005). Alevi Bektaşi Edebiyatında Ermeni Aşıkları . İstanbul: Öz- Ge Yayınları.
• Bayrı, M. H. (1972). İstanbul Folkloru . İstanbul : Baha Yayınları .
• Beyânî Mustafa bin Cârullah. (1997). Tezkiretüş'şuara. (İ. Kutluk, Dü.) Ankara : Türk Tarih Kurumu.
• Dağlı, M. Y. (1943). Bektaşi Edebiyatından Tokatlı Gedâyî Hayatı ve Eserleri. İstanbul : Maarif Kütüphanesi .
• Ergun, S. N. (Tarihsiz). On Dokuzuncu Asır Şârlerinden Beşiktaş'lı Gedâyî. Suhulet Kü- tüphânesi.
• Evliya Çelebi, (1999). Seyahatname. İstanbul : Yapı Kredi Yayınları .
• İnalcık, H. ( 2010). Has-bağçede 'Ayş u Tarab. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İnalcık, H. ( 2003). Şâir ve Patron. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Karaismailoğlu, A. (1996). “Selçuklu Sarayında Şiir”. V. Milli Selçuklu Külütür ve Medeniyeti Seminerleri. Konya.
• Kaygılı, O. C. (1937). Semâİ Kahveleri ve Meydan Şâirleri. İstanbul : Burhaneddin Bası- mevi.
• Koz, S. (Dü.). (2009). Ahmet Şükrü Esen'e Armağan. İstanbul: Özal Matbaası.
• Köprülü, M. (1962). Türk Saz-şâirleri III. Ankara : Güven Basımevi. Köprülü, M. F. (1964). Türk Saz-şâirleri ( 19. Yüzyıl Saz Şarileri). Ankara : Milli Kültür Yayınları.
• Köprülüzâde Mehmed Fuad. (1327), Hayat Mecmuası, (Cilt 2, 385). içinde Ankara.
• Köprülüzâde Mehmed Fuad ( 1331) " Türk Edebiyatında Âşık Tarzının Menşe' ve Tekâmü- lü" Milli Tebettualar Mecmuası, (Cilt, 5, 46), içinde İstanbul.
• Latifi. (2000). Tezkiretüş'şuara ve Tabsıratü'n Nüzama. (R. Canım, Dü.) Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
• Şenel, S. (1991). “Âşık Mûsikî'si”. DİA (Cilt 3, s. 553- 556). içinde İstanbul: Türk Diyânet Vakfı.
• Şenel, S. ( 2007). Kastamonu Âşık Fasılları ( Türler/ Çeşitler/ Çeşitlemeler). İstanbul: Kastamonu İl Özel İdâresi Yayınları.
• Toker, H. (2012). Sultan Abdülaziz Döneminde Osmanlı Sarayında Mûsikî. İstanbul : Marmara Ünivesitesi Sosyalbilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1977). “Osmanlılar Zamanında Saraylarda Mûsikî.” Belleten(161), 79- 114.
• Ülkütaşır, M. Ş. (1941 ). “Aşık” . İslam Türk Ansiklopedisi (Cilt 1, s. 591-599). içinde İstanbul.