İslam
inanç, ibadet ve ahlaka dair esaslardan oluşan bir dini değerler manzumesidir. Tarih
boyunca insanların bütün fikri faaliyetleri ya bir şeyin var oluşunu tespit
etmek ya bir gerçeği araştırmak ya da bir şey hakkında değerlendirme yapmak
şeklinde meydana gelmiştir. Buna bağlı olarak varlık, bilgi ve değer, düşünce
tarihinin en temel üç konusu olagelmiştir. Özellikle bir değer alanı olan
ahlak, varlıklar içinde sadece insana ait olan bir fenomendir ve insanlık
tarihiyle yaşıttır. Bu nedenle her milletin ve her ferdin bir ahlakının olduğu
gerçeğinden hareketle, yaklaşık altı asır dünyaya hükmetmiş Osmanlı’nın baştan
aşağı faziletler ve ahlaki mükemmelliklerle dolu olan İslam ahlakına sahip
olduğu bir gerçektir. Osmanlı’nın ilk dönemlerinde bu ahlakı yaşadığı ve devletin
de aynı şekilde şan ve şerefle yükseldiği görülmektedir. Ancak sonraları ahlak
bozulmaya başlayınca, buna bağlı olarak devlet de sarsılmış, küçülmüş ve
yıkılmaya yüz tutmuştur. Devletin zayıflamasında ahlaki yozlaşmanın büyük rolü
olduğu düşüncesi toplumda genel kabul görmüş ve bu olumsuzluğu ortadan
kaldırmak amacıyla ahlak kitabı yazma ve yazdırma faaliyeti başlamıştır.
Bu sebeple 19. Yüzyılda çok
sayıda ahlak kitabı yazıldığı ve bu kitapların bir kısmının mekteplerde
okutulduğu görülmektedir. Toplumsal kalkınmanın mekteplerde ahlak eğitim ve
öğretiminin ihmal edilmemesi ile gerçekleşeceği inancı okullarda okutulacak ahlak
ders kitaplarının sayısını giderek artırmıştır. Bu eserlerden biri de son dönem
Osmanlı ahlak eğitimcilerinden olan Ali Seydi Bey’in “Terbiye-i Ahlâkiyye ve
Medeniyye” adlı eseridir. Bu çalışmanın amacı, Ali Seydi Bey’in üç kısım olarak
kaleme aldığı bu eserinin birinci kısmının günümüz Türkçesine aktarılarak
tetkik edilmesidir. Yazıldığı dönemin eğitim politikasıyla uyumlu olan eser,
uzunca bir süre okullarda ahlak derslerinde okutulmuştur. Çalışmanın tetkikinde
müellifin görüşlerinin dini ve tarihi kökenlerinin belirlenmesi, günümüz eğitim
düşüncesi ile karşılaştırılması ve yine ahlak eğitimi çalışmalarında
yararlanılabilecek fikirlerin tespit edilmesi yoluna gidilmiştir. Önsöz ve
giriş kısmı hariç temizlik, anne-babaya hürmet, vatan ve ahlak olmak üzere 4 bölümden
oluşan eserin birinci kısmı, öncelikle Allah’a iyi bir kul olmanın yanında iyi
bir vatandaş, mutlu aile fertleri ve mutlu toplum ve ahlaklı bireyler
yetiştirmeyi amaçlayarak yazılmıştır. Osmanlı Türkçesiyle yazılan eserde
konular yer yer şiir ve beyitlerle desteklenmektedir. Müellifin çalışmasında
din eğitiminin en önemli alanlarından biri olan çocuklara ahlak eğitimini
öğretmeyi öngördüğü belirlenmiştir.
Ali Seydi Bey Ahlak Eğitimi Terbiye-i Ahlakiyye ve Medeniyye Son Dönem Osmanlı Eğitimcileri
Islam is a form of religious values
consisting of the principles of faith, worship and morality. All the
intellectual activities of people throughout history have occurred in the form
of either detecting the existence of something or investigating a fact or
making an assessment of something. As a result, existence, knowledge and value
have become the three most fundamental issues in the history of thought.
Morality, which is a field of value in particular, is a phenomenon that belongs
only to man within beings and is of age with human history. Therefore, it is a
fact that the Ottoman Empire, which ruled the world for nearly six centuries,
has an Islamic morality that is full of virtues and moral perfection. It is
seen that the Ottoman Empire experienced this morality in its early periods and
the state rose with glory and honor in the same way. However, when morality
began to deteriorate later, the state was also shaken and shrunk, and the end
was about to collapse. The idea that moral corruption had a major role in the
weakening of the state was generally accepted in society, and in order to
eliminate this negativity, the activity of writing and printing morality books
began.
Therefore, in the 19. century it is seen
that many moral books were written and some of these books were taught in
schools. The belief that social development will take place by not neglecting
moral education and training in schools has gradually increased the number of
moral textbooks to be taught in schools. One of these works is the work of Ali
Seydi Bey, one of the Ottoman moral educators of the last period, called “Terbiye-i
Ahlakiyye ve Medeniyye”. The purpose of this study is to analyze the first part
of Ali Seydi Bey's work, which he wrote as three parts, by transferring it to
modern Turkish. The work, which is in line with the educational policy of the
period in which it was written, was taught in ethics classes in schools for a
long time. The study examined the religious and historical origins of the
opinions of the author, comparing them with today's educational thinking, and
also determined the ideas that can be used in moral education studies. The
first part of the work, which consists of 4 parts including cleanliness, respect
for parents, homeland and morality, except for the preface and the
introduction, was written primarily with the aim of raising a good citizen,
happy family members and happy society and moral individuals besides being a
good servant to Allah. The work, written in Ottoman Turkish, is supported by
poems and couplets. In his study, it was determined that he envisioned teaching
moral education to children, which is one of the most important areas of
religious education.
Ali Seydi Bey Moral Education Terbiye-i Ahlakiyye ve Medeniyye Educators of Ottamans’ Last Period
Primary Language | Turkish |
---|---|
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | December 27, 2019 |
Submission Date | September 4, 2019 |
Published in Issue | Year 2019 Volume: 19 Issue: 2 |