The View of the Ahl-i Hadith on Acting Contrary to the Revelation of the Narrator (Example of Abu Dâvûd)

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 1, 296 - 307, 30.06.2022

Bahadır Opus

https://doi.org/10.30627/cuilah.1090219

Öz

At first, the Companions made an effort to transmit and preserve the hadiths in a reliable way. This effort and sensitivity of the Companions was also seen in their students, the tabiîn scholars, and as a result of this effort, some rules emerged. While some of these rules were used jointly by hadith scholars and jurists, others were applied by only one of these two understandings. One of the rules discussed on it is whether the narrator's narration can be considered weak because he acts contrary to his narration. This rule has been tried to be applied especially by Hanafī scholars. However, some hadith scholars also applied this criterion. In this study, it will be tried to reveal that Abu Dāvūd es-Sicistānī (d. 275/889), who is known as Ahl-i hadith, applies the aforementioned rule, by determining and transferring the examples from es-Sünan, who also applies this rule when he deems it necessary. The goal we want to achieve with this is to reveal the contributions of hadith scholars to text criticism.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Sunan, Abu Dāvūd, usul, narrator, opposition

EHL-İ HADİSİN RÂVİNİN RİVÂYETİNE AYKIRI AMEL ETMESİ KONUSUNA BAKIŞI (EBÛ DÂVÛD ÖRNEĞİ)

Öz

Başta sahâbe hadislerin güvenilir bir şekilde aktarılıp muhafaza edilmesine gayret göstermişlerdir. Sahâbenin gösterdiği gayret ve hassasiyet onların öğrencileri olan tâbiûn âlimlerinde de görülmüş ve bu çabanın neticesinde birtakım kaideler ortaya çıkmıştır. Bu kaidelerden bir kısmı hadisçiler ve fakihler tarafından ortak olarak kullanılırken diğer bir kısmı ise bu iki anlayıştan sadece birisi tarafından uygulanmıştır. Üzerinde tartışılan kaidelerden biri de râvinin rivâyetine aykırı amel etmesinden dolayı rivâyetinin zayıf sayılıp sayılamayacağı konusudur. Bu kaide özellikle Hanefî usûlcüler tarafından tatbik edilmeye çalışılmıştır. Bununla birlikte bazı hadisçiler de bu kriteri uygulamışlardır. Bu çalışmada ehl-i hadis kimliği ile bilinen Ebû Dâvûd es-Sicistânî’nin (öl. 275/889) mezkûr kaideyi tatbikine dair örnekler es-Sünen’den tespit edilip aktarılarak onun da gerekli gördüğünde bu kaideyi uyguladığı ortaya konmaya çalışılacaktır. Bununla ulaşmak istediğimiz hedef hadisçilerin metin tenkidine katkılarını ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Sünen, Ebû Dâvûd, Usûl, Râvi, Muhalefet.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. nşr. Şuʿayb el-Arnaût. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Apaydın, Yunus. “Hanefi Hukukçuların Hadis Karşısındaki Tavırlarının Bir Göstergesi Olarak Manevi Inkıta”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/8 (1992), 159-193.
• Aʿzamî, Muhammed Mustafa. Menhecü’n-nakd ʿinde’l-muhaddisîn. Suud: Mektebetü’l-Kevser, 1410/1990.
• Buhârî, Abdülazîz b. Ahmed b. Muhammed. Keşfü’l-esrâr şerhu usûli’l-Bezdevî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, ts.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm. el-Câmiʿu’l-müsnedü’s-sahîhu’l-muhtasar min umûri Resûlillâh sallallāhü ʿaleyhi ve sellem ve sünenihî ve eyyâmih. nşr. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 Cilt. Cidde: Dâru Tavki’n-Necât, 1421/2001.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî. el-Fusûl fi’l-usûl, 4 Cilt. Kuveyt: Vizâretü’l-Evkâfi’l-Kuveytiyye, 1414/1994. Cürcânî, Seyyid Şerîf. Kitâbu’t-Ta‘rîfât. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1403/1983.
• Cüveynî, İmâmü’l- Haremeyn Ebü’l-Meʿâlî Rüknüddîn Abdülmelik b. Abdillâh. el-Burhân fî usûli’l-fıkh, thk. Salah Muhammed b. Uveyde. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1418/1997.
• Debûsî, Ebû Zeyd Abdullâh b. Muhammed b. Ömer b. Îsâ. Takvîmü’l-edille. thk. Halil Muhyiddin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1421/2001.
• Dinçoğlu, Mehmet. Ebû Dâvûd’un Sünen’i. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eşʿas b. İshâk es-Sicistânî. Risâletü Ebî Dâvûd ilâ ehli Mekke. thk. Muhammed Sabbâğ. Beyrut: Dâru’l-ʿArabiyye, 1405/1985.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eşʿas b. İshâk es-Sicistânî. Sünen. thk. Şuʿayb el-Arnaût. 8 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1430/2009.
• Gül, Mutlu. “Hanefi Usûlünde Hadis Tenkidi”. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014. Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit el-Bagdâdî. el-Fakîh ve’l-mütefakkih. thk. Ebû Abdirrahman Adil b. Yusuf. Suud: Dâru İbni’l-Cevzî, 1421/2001.
• Hattâbî, Ebû Süleymân Hamd b. Muhammed b. İbrâhîm. Meʿâlimü’s-sünen. 4 Cilt. Haleb: el-Matbaatü’l-İlmiyye, 1351/1932.
• İbn Cemâʿa, Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed b. İbrâhîm b. Saʿdillâh. el-Menhelü’r-revi fî ʿulûmi’l-hadîsi’n-nebevî. thk. Muhyiddin Abdurrahman Ramadan. Dımaşk: Dâru’l-Fikir, 1406/1986.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullâh b. Muhammed. el-Musannef. thk. Kemâl Yûsuf el-Hût. 7 Cilt. (Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1408/1988.
• İbn Hacer, Ebü’l-Faḍl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Nüzhetü’n-nazar fî tevḍîh nuhbeti’l-fiker. thk. Nureddin Itr. Dımaşk: Dâru’l-Minhâci’l-Kavîm, 1440/2019.
• İbn Kayyim, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb el-Cevziyye. er-Rûh. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• İbn Kayyim, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb el-Cevziyye. İʿlâmü’l-muvakkıʿîn ʿan rabbi’l-ʿâlemîn. thk. Muhammed Abdüsselam İbrahim. 4 Cilt. Beyrut: Dârul’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1991.
• İbn Receb, Ebü’l-Ferec Zeynüddîn Abdurrahmân b. Ahmed b. Abdirrahmân el- Hanbelî. Şerhu ʿileli’t-Tirmizî. thk. Hemmâm Abdürrahim Saîd. 2 Cilt. Ürdün: Mekbetü’l-Menâr, 1407/1987.
• İbnü’l-ʿArabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed. el-Mahsûl fî Usûli’l-fıkh. thk. Hüseyin Ali el-Yedrî- Said Fûde. Amman: Dâru’l-Beyârik, 1420/1999.
• İbnü’s-Salâh, Ebû ʿAmr Takıyyüddîn OSmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş-Şehrazûrî. ʿUlûmi’l-hadîs. thk. Nureddin ʿItr. Suriye: Dâru’l-Fikir, 1406/1986.
• Karâfî, Ebü’l-ʿAbbâs Şihâbüddîn Ahmed b. İdrîs b. Abdirrahmân. Şerhu tenkîhi’l-fusûl, thk. Taha Abdürraûf Sad. Kahire: Şirketü’t-Tıbâa el-Fenniyye, 1393/1973.
• Kelvezânî, Ebü’l-Hattâb Mahfûz b. Ahmed b. el- Hasen. et-Temhîd fî usûli’l-fıkh. thk. Müfid Muhammed. 4 Cilt. Suud: Merkezü’l-Bahsi’l-İlmî, 1406/1985.
• Mustafa, es-Sibâʿî. es-Sünne ve mekânetühâ fi’t-teşrîʿi’l-İslâmî. Beyrut: Dâru’l-Varrâk, ts.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’s-sahîh. 8 Cilt. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 1433/2013.
• Özüdoğru, Bekir. “Sıhhat ve Delâlet Açısından Râvinin Rivâyetine Muhalif Ameli”. Din Bilimleri Dergisi 18/1, (2018), 131-164.
• Polat, Selahattin. Hadis Araştırmaları. İstanbul: İnsan Yayınları, 2014.
• Sehârenfûrî, Halîl Ahmed. Bezlü’l-mechûd. thk. Takiyyüddin en-Nedvî. 14 Cilt. Hindistan: Merkezü’ş-Şeyh Ebi’l-Hasen en-Nedvî, 1427/2006.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl. Usûl. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1431/2010.
• Suiçmez, Yusuf. “Hanefî Fıkıh Usûlü ve Hadis Usûlüne Göre Manevî İnkıtâ‘ ve İttisâl”. Hadis Tetkikleri Dergisi, 14/2 (2016), 77-94.
• Sübkî, Mahmûd Muhammed Hattâb. el-Menhelü’l-ʿazbü’l -mevrûd. thk. Emin Mahmud Muhammed. 10 Cilt. Kahire: Matbaatü’l-İstikâme, 1351/1932.
• Şafiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. ʿAbbâs. el-Ümm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1410/1990.
• Türkmânî, Abdülmecîd. Dirâsât fî usûli’l-hadîs ʿalâ menheci’l-Hanefiyyeti. Pakistan: Medresetü’n-Nuʿmân, 1430/2009.
• Ünal, İsmail Hakkı İmam Ebû Hanîfe’nin Hadis Anlayışı ve Hanefî Mezhebinin Hadis Metodu. Ankara: DİB Yayınları, 2012.
• Vedha, Abdülhâdî Abdürrahman. “Muhâlefetü’r-râvî limâ ravâhu ve eSeruhâ fi’r-rivâye”. Mecelletü’ş-şerîa ve’d-dirâsâti’l-İslâmiyye 116/1 (2019), 201-224.
• Yenice, Mehmet. Klasik ve Çağdaş Dönemlerde Anlam Bileşenleri. Ankara: İlahiyât Yayınları, 2021.
• Yıldırım, Enbiya. Hadiste Metin Tenkidi Tarihi Süreç Yeni Yaklaşımlar. Ankara: OTTO Yayınları, 2015.
• Yücel, Ahmet. Hadis Tarihi. İstanbul: İFAV Yayınları, 2014.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Tezkiretü’l-huffâz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1419/1998.
• Zerkeşî, Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır b. Abdillâh. el-İcâbe li-îrâdi me’stadrekethü Âişe ʿale’s-sahâbe. thk. Said el-Efgânî. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1390/1970.