A GOTHIC NOVEL: BUHRAN GECESİ

Year 2023, , 834 - 846, 21.12.2023

Nesrin Mengi

https://doi.org/10.32321/cutad.1369856

Abstract

Fear, which is considered one of the basic elements of Gothic literature, has been one of the emotions that have kept human beings alive since primitive times. Fear has developed an unlimited imagination against the unknowable realms of existence and created a number of materials, and these materials have found a place in architecture, painting, theater, cinema and literature in different forms. The concept of "gothic", which means "barbarian" in origin and was named after the Goths, a second century society, was influenced by the architectural structures and paintings of the Middle Ages, known as the dark period, and turned into a literary genre in the 18th century.
Gothic literature emerged in order to fill the void left in the human mind by the modern. Another point is that gothic literature contains contradiction, crisis, excess and sometimes uses these as tools to criticize the period. Gothic literature may want to create an atmosphere that drives people to fear and horror, but while doing so, it also criticizes the church in the Middle Ages, rationality in the Age of Enlightenment, and the negative situations created by technology in the modern age through extraordinary situations.
Suat Derviş is among the important representatives of the gothic genre in Turkish literature. In his gothic works, written when Istanbul was under occupation during the collapse of the Ottoman Empire, the author chooses as the setting the neglected, gloomy, yet mysterious mansions in nature, far from the city. So much so that he carries the chaos of Istanbul and the chaos in which Istanbul and its inhabitants live to the mansions that are not used or rarely used away from the city and have lost their majesty. While these old mansions are the center of the author's gothic stories with all their gloom, the nature surrounding them brings the reader together with picturesque aesthetics with all its colors, scents and peaceful effects.
In the article, Suat Derviş's novel Buhran Gecesi is evaluated as a work specific to the gothic genre with the description of the space, the way people are formed, the presence of uncanny elements, the use of many details such as leather-covered objects, swords, dark tapestries, wooden colors, dim environments, pointed domes, large halls, etc., which are used as auxiliary to gothic literature. The study concludes that the novel Buhran Gecesi, which is based on the theme of "curse", which is frequently treated in Gothic literature and expanded by the author with mythological beliefs common in Anatolia, reflects the characteristics of the genre with its uncanny plot caused by extreme emotions such as fear and jealousy.

Keywords

Suat Derviş, Gothic, Buhran Gecesi

BİR GOTİK ROMAN: BUHRAN GECESİ

Abstract

Gotik edebiyatın temel unsurlarından biri olarak kabul edilen korku, ilkel insanlardan bu yana insanoğlunu hayatta tutmaya yarayan duygulardan biri olmuştur. Korku, bilinemeyen varlık âlemlerine karşı sınırsız bir hayal gücü geliştirerek ortaya birtakım malzemeler çıkarmıştır ve bu malzemeler mimaride, resimde, tiyatroda, sinemada ve edebiyatta farklı formlarla kendine yer edinmiştir. Köken itibariyle “barbar” anlamına gelen ve ikinci yüzyıl toplumu olan Gotlardan adını alan “gotik” kavramının karanlık dönem olarak bilinen Orta Çağ’daki mimari yapılardan ve resimlerden etkilenerek bir edebî türe dönüşmesi 18. yüzyılda gerçekleşir.
Gotik edebiyat, modern olanın insan zihninde açtığı boşluğun giderilmesi amacıyla ortaya çıkmıştır. Bir diğer husus da gotik edebiyatın içinde aykırılığı, bunalımı, aşırılığı barındırması ve bunları yer yer dönemin eleştirisi yapmak için araç olarak kullanıyor olmasıdır. Gotik edebiyat, insanı korkuya ve dehşete sürükleyen bir atmosferi yaratmak isteyebilir fakat bunu yaparken olağan dışı durumlar aracılığıyla Orta Çağ’da kilisenin, Aydınlanma Çağı’nda rasyonalitenin, modern çağda ise teknolojinin ortaya koyduğu olumsuz durumların eleştirisini de yapar.
Suat Derviş, Türk edebiyatında gotik türün önemli temsilcileri arasındadır. Yazar, Osmanlı İmparatorluğunun yıkılma döneminde İstanbul işgal altındayken yazdığı gotik eserlerinde mekân olarak doğanın içinde, şehirden uzak, bakımsız, kasvetli, aynı zamanda gizemli köşkleri seçer. Öyle ki, İstanbul’un ve İstanbullunun içinde yaşadığı kaosu kentin uzağında kullanılmayan ya da nadiren kullanılan heybetini kaybetmiş konaklara taşır. Bu eski konaklar tüm kasvetiyle yazarın gotik hikâyelerinin merkezine yerleşirken etraflarını saran doğa tüm renk, koku ve huzur veren etkisiyle okuyucuyu pitoresk estetikle buluşturur.
Makalede, Suat Derviş’in Buhran Gecesi romanı mekânın betimlenmesi, kişilerin oluşturulma biçimi, tekinsizlik unsurlarının bulunması, gotik edebiyata yardımcı olarak kullanılan deri kaplı eşyalar, kılıçlar, koyu renkli duvar halıları, ahşap renkler, loş ortamlar, sivri kubbeler, geniş salonlar vs. gibi pek çok detayın kullanılmasıyla gotik türe özgü bir eser olarak değerlendirilir. Çalışmada, Gotik edebiyatta sıkça işlenen “lanet” teması üzerine kurulan ve yazarın Anadolu’da yaygın mitolojik inançlarla genişlettiği Buhran Gecesi romanının korku, kıskançlık gibi aşırı duyguların neden olduğu tekinsiz olay örgüsüyle de türün özelliğini yansıttığı sonucuna varılır.

Keywords

Suat Derviş, Gotik, Buhran Gecesi

References

• Arargüç, M. F. (2016). Mimari bir tarzdan edebi bir türe: gotik. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 36, 245-257.
• Derviş, S. (2020). Kara Kitap. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Freud, S. (2016). Das Unheimlich. Sanat ve Edebiyat. İstanbul: Payel Yayınları.
• Gürsoy, N. E. (2014). Korku kitabı. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• İlhan, N. (2021). Dehşetin kapısını aralamak: İzzet Yaşar’ın öykülerinde gotik ögeler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2, 616-632.
• Kozan, M. (2014). Gotların anayurdu ve kökeni. Tarih Araştırmaları Dergisi, 33, 71-90.
• Lovecraft, H.P. (2018). Edebiyatta doğaüstü korku. İstanbul: Laputa Kitap.
• Scognamillo, G. (2014). Korkunun ve dehşetin kapıları. İstanbul: Bilge Karınca Yayınları.
• Tunçtan, B. (2018). Suat Derviş’in hayatı, edebi kişiliği ve romanlarında Gotik özellikler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Bitlis.
• Urgan, M. (2003). İngiliz edebiyatı tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yücesoy, Ö.(2007). Korku edebiyatı (Gotik edebiyat) ve Türk romanındaki örnekleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, İstanbul.