OVERCOMING CIRCULARITY: ANNA WIERZBICKA AND HER SEMANTIC APPROACH

Year 2024, Volume: 9 Issue: 2, 946 - 965, 26.12.2024

Selim Güngör

https://doi.org/10.32321/cutad.1532957

Abstract

The most basic question of semantic studies is what meaning is. One of the biggest problematics encountered in defining the meaning of words is circularity. Because circularity is the definition of any meaning through another word that is synonymous or near-synonymous. Accordingly, circular definitions are essentially a process of displacement; this leads to a vicious cycle in the definition of word meanings. Therefore, circular definitions of meaning not only do not provide any explanation of meaning, but also fail to provide information about the difference between synonyms and near-synonyms. From a lexicographic perspective, however, circularity is considered a method of definition that can be supplemented with additional explanations. Moreover, it is stated that avoiding circularity in the lexicography is not possible. Nevertheless, defining a meaning through substitution is criticized by semanticists. Several prominent semanticists have raised criticisms in blind alley of circularity in relation to the issue of word meaning: Wierzbicka, Apresyan, for example. For Wierzbicka, circular definition contain a major issue of word meaning. Wierzbicka, who believes that definitions in circularity are nothing more than a deception. Avoiding circularity can be overcome through an paraphrase based on semantic primes. A paraphrase based on semantic principles that cannot be further reduced or indefiniable semantically is carried out with a finite number of vocabulary units at the simpler meanings. This paraphrase is known in her semantic approach as Natural Semantic Metalanguage. Wierzbicka's approach of reductional decomposition, complex meanings to simpler meanings is quite successful in demonstrate possible ways to avoid circularity. In this regard, the article is organized around the concepts of circularity, criticisms of circularity, and the introduction of Wierzbicka’s theory, focusing on the presence of circularity in Turkish dictionaries and ways to overcome it.

Keywords

Circularity, Definition, Meaning, Lexicography, Semantik Primes, Natural Semantic Metalanguage, Wierzbicka

DÖNGÜSEL ANLAM TANIMLAMASININ AŞILMASI: ANNA WİERZBİCKA VE SEMANTİK YAKLAŞIMI

Abstract

Semantik araştırmaların en temel sorusu anlamın ne olduğudur. Sözcük anlamının tanımlanması sırasında karşılaşılan en büyük sorunsallardan biri ise döngüsellik veya dögüsel anlam tanımlamalarıdır. Çünkü döngüsellik herhangi bir anlamın, eş-yakın anlamlılık içeren başka bir sözcük aracılığıyla tanımlanmasıdır. Buna göre, döngüsel anlam tanımlamaları aslında bir yer değiştirme işlemidir; bu da sözcük anlamlarının tanımlanmasında bir kısırdöngüye neden olur. Dolayısıyla döngüsel anlam tanımlamaları anlama dair hiçbir açıklama içermemekle kalmaz; aynı zamanda eş-yakın anlamlı sözcükler arasındaki farka ilişkin bilgi sunmakta da yetersiz kalır. Sözlükçülük açısından ise döngüsellik, yapılacak ek açıklamalarla bir tanımlama yöntemi sayılır. Üstelik, sözlükçülük alanında döngüsellikten kaçınmanın mümkün olmadığı da belirtilir. Yine de yerine ikâme yoluyla bir anlamın tanımlanması, semantikçilerce eleştirilmektedir. Anlam sorununa bağlı olarak döngüsellik çıkmazlarına eleştiri getiren birkaç saygın semantikçi sayılabilir: Wierzbicka, Apresyan. Wierzbicka için döngüsel anlam tanımlamaları büyük bir anlam sorunu barındırır. Döngüsellik içeren tanımlarda, tanımlamaların bir aldatmacadan ibaret olduğunu söyleyen Wierzbicka, kısırdöngüden kurtulmanın yolunu semantik ilkler temelinde yapılacak bir yorumlamada bulur. Anlamsal olarak daha alt bir ayrıştırmaya indirgenemeyen ve tanımlanamayan semantik ilkler temelinde yapılacak bir yorumlama-açımlama, anlamsal olarak en basit düzeydeki sınırlı sayılı sözvarlığı birimleri ile gerçekleştirilir. Gerçekleştirilen açımlama işlemi, Doğal Semantik Üstdil terimiyle adlandırılır. Wierzbicka’nın karmaşık anlamları daha basit anlama indirgeyici yaklaşımı, döngüsellikten kaçınmanın olası yollarını göstermekte oldukça başarılıdır. Bu doğrultuda makale, döngüsellik, döngüselliğe getirilen eleştiri ve Wierzbicka’nın kuramının tanıtılmasıyla Türkçe sözlüklerde görülen döngüsellik ve döngüselliğin aşılması çerçevesinde kurgulanmıştır.

Keywords

Döngüsellik, Tanımlama, Anlam, Sözlükçülük, Semantik İlkler, Doğal Semantik Üstdil, Wierzbicka

References

• Apresyan, J. (2000). Systematic lexicography. Oxford, Oxford University Press.
• ATS (2004), Arkadaş Türkçe sözlük. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Ayverdi, İ. (2010), Kubbealtı lugatı misalli büyük Türkçe sözlük. İstanbul: Kubbealtı.
• Burkhanov, İ. (1998). Lexicography: a dictionary of basic terminology. Rzeszow: Wyzsza Szkola Pedagogiczna.
• Coleman, J., Kay, C. J. (2000). Lexicology. Semantics and Lexicography Selected Papers From The Fourth G. L. Brook Symposium. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Çağbayır, Y. (2007). Ötüken Türkçe sözlük. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• DD (2005). Türkçe sözlük. Ankara: Dil Derneği Yayınları.
• Demiray, K. (1988). Temel Türkçe sözlük. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Elyıldırım, S. (2017). Üretici sözlük kuramının anlambilimdeki yeri. Avrasya Terim Dergisi, 5(2), 1-13.
• Fellbaum, C. (1998). A semantic network of English verbs. Wordnet: An Electronic Lexical Database (Editör: Christiane Fellbaum), Cambridge MIT Press. s. 69-104.
• Fellbaum, C. (1998). Wordnet: an electronic lexical database. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.
• Geeraerts, D. (1997). Diachronic prototype semantics: a contribution to historical lexicology. Oxford: Clarendon Press.
• Geeraerts, D. (2010). Theories of lexical semantics. Oxford, Oxford University Press.
• Goddard, C. (1998). Semantic analysis: A Practical Introduction. Oxford: Oxford University Press.
• Goddard, C. (2002). The search for the shared semantic core of all langugaes. meaning and universal grammar (Cliff Goddard, Anna Wierzbicka, Eds.). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Goddard, C., Wierzbicka, A. (2002). Meaning and universal grammar. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Goddard, C., Wierzbicka, A. (2014). Semantic fieldwork and lexical universals. Studies in Language. 38(1), s. 80-127.
• Gökter Gençer, B. (2018). Tek dilli genel sözlüklerde tanım. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gökter Gençer, B., Yavuzarslan, P. (2020). Genel sözlüklerde tanım ve tanımlama yöntemleri. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 17(3), 392-411.
• Güngör, S. (2021). Çuvaş Türkçesinde söyleme fiilleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Jackson, H., Zé Amvela, E. (2007). Words, meaning and vocabulary: an ıntroduction to modern English lexicology (2nd edition). London: Continuum.
• Katz, Jerrold J. (1970). The semantic component of a linguistic description. Theory of Meaning (Adrienne Lehrer ve Keith Lehrer, Eds.) (pp. 176-198). New Jersey: Prentice-Hall.
• Kay, Christian J. (2000). Historical semantics and historical lexicography: will the twain ever meet?. Lexicology, Semantics and Lexicography Selected Papers From The Fourth G. L. Brook Symposium, Coleman, J., Kay, Christian J., Amsterdam/Philadelphia, John Benjamins Publishing Company (pp. 53-68).
• Kay, P. (2003). NSM and the meaning of color words, Theoretical Linguistics. 29(3), 237-245.
• Landau, S. I. (2001). Dictionaries the art and craft of lexicography (2nd Edition). Cambridge: Cambridge University Press.
• Lehrer A., Lehrer, K. (1970). Theory of meaning. New Jersey: Prentice Hall.
• Lyons, J. (1977). Semantics volume I.. Cambridge: Cambridge University Press.
• MEB (2018). Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı. Ankara.
• MEB (2019). Türkçe öğretim programı. Ankara.
• MEB (2024). Türk dili ve edebiyatı dersi öğretim programı. Ankara.
• Pustejovskiy, J. (1995). The generative lexicon. Cambridge: The MIT Press.
• Sesli, H. (1968). Dil alanı üzerine. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.
• Sweetser, E. (1990). From etymology to pragmatics: metaphorical and cultural aspects of semantic structure. Cambridge: Cambridge University Press.
• TDK (2005). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Traugott, Elizabeth C., Dasher Richard B. (2004). Regularity in semantic change. Cambridge: Cambridge University Press.
• Tuğlacı, P. (1985). Okyanus ansiklopedik sözlük. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Wierzbicka, A. (1991). Semantic complexity: conceptual primitives and the principle of substitutability. Theoretical Linguistics, 17(1-3), 79-98.
• Wierzbicka, A. (1996). Semantic primes and universals. Oxford: Oxford University Press.
• Wierzbicka, A. (2001). What did Jesus mean?. Oxford: Oxford University Press.
• Wierzbicka, A. (2007). Bodies and their parts: an NSM approach to semantic typology. Language Sciences, 29(1), 14-65.
• Zgusta, L. (1971). Manual of lexicography. The Hauge, Mouton.