Hafızlık Eğitimi Alan Bireylerin Tutum ve Sosyal Kaygı Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 2, 639 - 667, 30.09.2024

Hüseyin Algur , Cemil Osmanoğlu , Ferda Aslan

https://doi.org/10.33415/daad.1479927

Öz

Bu araştırmanın amacı 10-18 yaş grubu hafızlık öğrencilerinin hafızlık eğitimine yönelik tutumları ile sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Tarama modelinin esas alındığı araştırmada veri toplamak üzere kişisel bilgi formu, Ergenler İçin Sosyal Kaygı Ölçeği (ESKÖ), Hafızlık Eğitimi Tutum Ölçeği (HEAS) kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Kayseri il merkezindeki Kur’an kurslarında hafızlık eğitimine devam eden 659 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada ulaşılan verilerin analizi SPSS 27 programı ile gerçekleştirilmiştir. ESKÖ ve HEAS ölçekleri ile alt boyutlarının normallik varsayımını karşıladığından parametrik testlerden “Bağımsız Gruplar t-Testi” ile “One Way ANOVA” kullanılmıştır. Ölçekler arasındaki ilişkiye “Pearson Korelasyon Analizi” ile bakılmıştır. Araştırma sonucunda katılımcıların hafızlık eğitimine yönelik yüksek oranda olumlu tutum geliştirdikleri, sosyal kaygılarının orta düzeyde olduğu görülmüştür. Araştırmada tutum ve sosyal kaygı düzeylerinin yaş, cinsiyet, hafızlık eğitim süresi, yatılılık, sosyal yaşantılardan yoksun olma düşüncesi ile çeşitli ilişkileri olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Hafızlık, Sosyal Kaygı, Tutum

A Study on Attitudes and Social Anxiety Levels of Individuals Receiving Hifz Education

Öz

The aim of this study is to examine the attitudes of hafiz students aged 10-18 towards hifz education and their social anxiety levels. Personal information form, Social Anxiety Scale for Adolescents (SSAS) and Hifz Education Attitude Scale (HEAS) were used to collect data in the study based on the survey model. The sample of the study consists of 659 students who continue their hifz education in Qur'an courses in Kayseri city center. The analysis of the data obtained in the study was carried out with SPSS 27 program. Since the SSAS and HEAS scales and sub-dimensions met the normality assumption, “Independent Groups t-Test” and “One Way ANOVA” were used as parametric tests. The relationship between the scales was examined with “Pearson Correlation Analysis”. As a result of the research, it was seen that the participants developed a highly positive attitude towards hifz education and their social anxiety was at a moderate level. In the study, it was seen that attitude and social anxiety levels had various relationships with age, gender, duration of hifz education, boarding, and the thought of being deprived of social life.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Hifz, Social Anxiety, Attitude

Kaynakça

• Abdullah, Nik Md Saiful Azizi Nik vd. “Tahfiz Students’ Experiences in Memorizing the Qur’an: Unveiling Their Motivating Factors and Challenges”. IIUM Journal of Edu-catıonal Studies 9/2 (2021), 42-63.
• Abidi, Ahmad Fathan vd. “The Relationship Between Self-Concept and Memory Motivation with Memory Procrastination on Students at Nurus Shofa Student Islamic Boar-ding School Malang”. Jurnal Manajemen dan Ilmu Pendidikan 4/1 (2022), 31-40.
• Aksoğan, Mustafa - Özdemir, Oğuzhan. “Tutum ve Motivasyonun Akademik Başarı Üzerin-deki Etkilerinin Yapısal Eşitlik Modellemesi ile İncelenmesi”. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi 12/1 (2022), 207-222.
• Alaydrus, Ragwan. “Adolescent Metacognitive Knowledge during the Quran Memorization Process”. Journal of Islamıc Studıes And Culture 7/7 (2019), 12-25. https://doi.org/10.15640/jisc.v7n2a3
• Algur, Hüseyin. Hafızlık Eğitimi Alan Bireylerin Motivasyon ve Psiko-Sosyal Durumları. İstanbul: Dem Yayınları, 2019.
• Algur, Hüseyin. “Hafızlık Eğitiminin Bireyin Kişilik Özellikleri Üzerindeki Etkisi”. Der-giabant 9/2 (2021), 623-647.
• Aydın, Arzu - Tekinsav Sütçü, Serap. “Ergenler İçin Sosyal Kaygı Ölçeğinin (ESKÖ) Geçerli-lik ve Güvenirliliğinin İncelenmesi”. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 14/2 (2007), 79-89.
• Bakaç, Zeynep - Ulu, Mustafa. “Hafızlık Eğitiminin Bireyin Duygu Durumuna Etkisi”. Erci-yes Akademi 37/4 (2023), 1703-1724.
• Başaran, İbrahim Ethem. Eğitim Psikolojisi Gelişim, Öğrenme ve Ortam. Ankara: Nobel, 6. Basım, 2005.
• Büyüköztürk, Şener vd. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi, 22. Basım, 2016.
• Che Wan Mohd Rozali, Wan Nor Atikah vd. “The Impact of Listening to, Reciting, or Memo-rizing the Quran on Physical and Mental Health of Muslims: Evidence From Sys-tematic Review”. International Journal of Public Health 67 (2022), 1-10. https://doi.org/10.3389/ijph.2022.1604998
• Çoban, Yasemin. Kur’an Kursu Öğrencilerinde Öznel İyi Olma ve Kaygı (anksiyete) Duru-mu Üzerine Bir Araştırma. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Demir, Kevser. “Hafızlık Eğitimi Almış Bireylerin Benlik Saygısı Üzerine Nitel Bir Çalışma”. İZÜ Eğitim Dergisi 1/2 (2019), 285-319.
• DeVellis, Robert F. Scale Development: Theory and Applications. California: Sage Publica-tions, 4. Basım, 2016.
• Di Blasi, Maria vd. “The Relationship between Self-Image and Social Anxiety in Adolescen-ce”. Child and Adolescent Mental Health 20/2 (2015), 74-80.
• DİB. "İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflamasına Göre Kur'an Kursu, Kursiyer ve Bitiren Kursiyer Sayısı. Erişim 9 Ağustos 2024. "https://stratejigelistirme.diyanet.gov.tr/Documents/3_3_istatistiki_bolge_birimle- ri_siniflamasina_gore_Kuran_kursu_kursiyer_ve_bitiren_kursiyer_sayisi_2023.xlsx.
• Doğan, İrem - Osmanoğlu, Cemil. “Türkiye’de Hafızlık Eğitiminin Problemleri Üzerine Bir İnceleme”. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 16 (2023), 149-174. https://doi.org/10.53112/tudear.1359005
• Durak Batıgün, Ayşegül. “Kaygı Bozuklukları”. Sosyal Bilimler Ansiklopedisi. thk. M. A. Yekta Saraç. C. 2. Ankara: TÜBİTAK, 2022.
• Erkan, Zülal vd. “Ergenlerin Sosyal Kaygı Düzeylerinin Ana Baba Tutumları ve Cinsiyet Açısından İncelenmesi”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10/10 (2002), 64-75.
• Faiza, Zahid Mahmood - Butt, Mirrat Gul. “Attachment Styles, Self-Esteem, Internalizing And Externalizing Problems Among Hafiz And Non-Hafiz Adolescents”. Journal of Positive School Psychology 6/11 (2022), 1641- 1650.
• Fan, Weihua - Williams, Cathy M. “The effects of parental involvement on students’ acade-mic self-efficacy, engagement and intrinsic motivation”. Educational Psychology 30/1 (2010), 53-74. https://doi.org/10.1080/01443410903353302
• Güneş, Adem - Avcılar, Sümeyye. “Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık Eğitimi Alan Öğrencile-rin Psiko-Sosyal Durumlarının İncelenmesi”. International Social Sciences Studies Journal 7/91 (ts.), 5102-5118.
• Güngör, Öznur. Klasik ve Modern Sistemde Hafızlık Yapan Bireylerde Öznel Iyi Oluş ve Sosyal Kaygı Ilişkisi Üzerine Bir Çalışma. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Hanafi, Muchtar vd. “Quran Memorization and Early Childhood Development: A Case-Control with Neuroscience Approach”. Bali Medical Journal 10/2 (2021), 697-700. https://doi.org/10.15562/bmj.v10i2.2265
• Hasanah, Mizanül. “The Role Of Parents In Chıldren Memorızıng The Qur’an in Mıddle School Based On The Amanatul Ummah Islamıc Boardıng School”. Tafkir: Inter-disciplinary Journal of Islamic Education 2/2 (2021), 139-156.
• Hasbi, Aurana Zahro El vd. “The Role of Optimism on Self-Efficacy in Memorizing the Qur’an of Elementary School Students”. Journal An-Nafs: Kajian Penelitian Psiko-logi 7/2 (2022), 283-298. https://doi.org/10.33367/psi.v7i2.2736
• Ishak, Ismarulyusda vd. “The Impact of Quran Memorization on Psychological and Health Well-Being”. Review of International Geographical Education Online 11 (2021), 337-344. https://doi.org/10.48047/rigeo.11.08.33
• Johnson, Burke - Christensen, Larry. Educational Research Quantitative, Qualitative and Mixed Approaches. California: Sage Publication, 5. Basım, 2014.
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem. Günümüzde İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Yayınları, 11. Basım, 2008.
• Kalaycı, Şerif. Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın, 2014.
• Karagöz, Sema. “Hafızlık Deneyiminin Psikolojik Yaklaşımla İncelenmesi”. Bilimname 49 (2023), 31-75. https://doi.org/10.28949/bilimname.1229746
• Kayri, Murat. “Araştırmalarda Gruplar Arası Farkın Belirlenmesine Yönelik Çoklu Karşı-laştırma (Post-Hoc) Teknikleri”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19/1 (2009), 51-64.
• Kochel, Karen P. vd. “Do Positive Peer Relations Mitigate Transactions Between Depressi-ve Symptoms and Peer Victimization in Adolescence?” Journal of Applied Deve-lopmental Psychology 51 (2017), 44-54. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2017.04.003
• Kurniawati, Lilis vd. “Self Efficacy: Form of Self-Confidence of Madrasah Aliyah Students in Dealing Anxiety in Memorizing Surah Al-Qur’an”. Educational Psychology Journal 12/1 (2023), 43-50.
• Kutlu, Necip vd. “Hafızlık ve Beyin”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17/3 (2019), 355-364.
• Mustaqimah, Roisatul. “The Influence of Intelligence Quotient (IQ), Self-Efficacy and Self-Regulated Learning on the Ability to Memorize Al-Qur’an”. Didaktika Religia 7/2 (2019), 395-423. https://doi.org/10.30762/didaktika.v7i2.1552
• Nath, Meghali vd. “Factors Affecting Attitude of University Students towards Gender Roles- A Study of Punjab, India”. Journal of Agricultural Development and Policy 33/1 (2023), 109-116.
• Nazıroğlu, Bayramali - Vahapoğlu, Vahap. “Halkın Kur’an Kursların Yönelik Tutumları Üzerine Betimsel Bir Araştırma: Of Bölgesi Örneği”. Recep Tayyip Erdoğan Üni-versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/7 (2015), 103- 140.
• NIH. Social Anxiety Disorder: More Than Just Shyness. Bethesda: National Institute of Mental Health, 2022.
• Osmanoğlu, Cemil. “Hafızlık Eğitiminde Bilişsel Hazırbulunuşluk”. Erciyes Akademi 36/4 (2022), 2065-2085.
• Osmanoğlu, Cemil - Algur, Hüseyin. “Hafızlık Eğitimi Tutum Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Bilimname 49 (2023), 1-30.
• Osmanoğlu, Cemil - Göksun, Ayşe Nur. “Hafızlık Eğitiminde Başarı ve Motivasyon”. Hafız-lık Eğitimi Üzerine Araştırmalar. ed. Cemil Osmanoğlu - Ömer Özbek. 117-201. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2019.
• Özdikmenli Demir, Gözde. “Sosyal Fobinin Etiyolojisinin İncelenmesi Amacıyla Gerçekleş-tirilen Araştırmalara Genel Bir Bakış”. Akademik İncelemeler 4/1 (2009), 101-123.
• Öztürk, Abdülkadir. “Sorumluluk Tutumu ve Aileden Algılanan Sosyal Desteğin Sosyal Kaygıyı Yordamadaki Rolü ve Etkisi”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 29/3 (2017), 137-152.
• Peleg, Ora. “Social Anxiety Among Arab Adolescents With And Without Learning Disabili-ties in Various Educational Frameworks”. British Journal of Guidance & Counsel-ling 39/2 (2011), 161-177.
• Quadri, Syed Hamza Rasool. God Keeps His Promise: A Narrative Study of the Psychoso-cial and Spiritual Development of Memorizers of the Qur’an from an Islamic Her-meneutical Framework. Chicago: Chicago School of Professional Psychology, Dok-tora Tezi, 2021.
• Robert, Sergeev vd. “The Role Of Parents In Children’s Independence When Memorizing The Al-Quran Online”. Journal Neosantara Hybrid Learning 1/1 (2023), 54-66. https://doi.org/10.55849/jnhl.v1i1.84
• Sukmawati, Shinta - Husna, Sabiqotul. “The Impact of Religiosity and Social Support on Psychological Well- Being among Tahfidz Students”. Journal An-Nafs: Kajian Pene-litian Psikologi 8/2 (2023), 213-231. https://doi.org/10.33367/psi.v8i2.3907
• Şekerci̇, Abdulkadir - Çakmak, Ahmet. “Hafızlık Eğitiminde Kur’an Kursu Terki”. Hitit İlahiyat Dergisi 22/1 (2023), 359-392.
• Şen, H. Şenay. “The attitudes of university students towards learning”. Procedia - Social and Behavioral Sciences 83 (2013), 947-953.
• Şenat, Fatma Asiye. “Hafızlık Sorumlulukları Açısından Hafız Adaylarının Özyeterlilik Durumları”. Akif 52/2 (2022), 16-39.
• Tekinsav Sütcü, Serap - Aydın, Arzu. “Ergenler İçin Sosyal Kaygı Ölçeğinin (ESKÖ) Geçerlik ve Güvenirliğin İncelenmesi”. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 14/2 (2007), 79-89.
• Toker, İhsan. Hâfızlık Anlam ve Deneyim. Ankara: Fecr Yayınları, 2016.
• Türkçapar, M. Hakan. “Sosyal Fobinin Psikolojik Kuramı”. Klinik Psikiyatri 2 (1999), 247-253.
• Utama, Prasetya Ajie - Fakhri, M. “The Effect of Intensity of Memorize the Qur’an on the Level of Academic Stress and Academic Achievement at Qur’an Memorizers of the Qur’an”. International Journal for Innovative Research in Multidisciplinary Field 5/7 (2019), 206-213.
• Vukman, Karin Bakracevic vd. “Perceived Self-Efficacy And Social Anxiety Changes In High School Students With Learning Disabilities (LD) During First Year Of Secondary Vocational Education”. European Journal of Special Needs Education 33/4 (2018), 584-594.
• Yıldız, Fikret. Hafızlık Eğitiminde Ergenlik Dönemine Bağlı Yaşanılan Problemler (Eskişe-hir İli Örneği). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Yundianto, Devie vd. “Memorizing the Quran: Exploring Academic Hardiness, Self-Efficacy, and Perceived Social Support in Islamic Schools”. International Journal of Islamic Educational Psychology 4/2 (2023), 225- 243. https://doi.org/10.18196/ijiep.v4i2.19812