Türkiye’de Eğitim Yönetimi Araştırmalarında Kullanılan Bazı Veri Toplama Araçları İle İlgili Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 18, 08.10.2020

Kürşad Yılmaz

Öz

Bu makalede, Türkiye’de eğitim yönetimi araştırmalarında
kullanılan bazı veri toplama araçlarının kullanımı ile ilgili bir değerlendirme
yapılması amaçlanmıştır. Değerlendirme yapılmasının altında yatan amaç, bu veri
toplama araçlarının kullanımındaki yanlışlıkları ortaya koymak ve bunun diğer çalışmalar
için bir örnek oluşturmasını sağlamaktır. Makalede, Çok Faktörlü Liderlik
Ölçeği, Örgüt İklimi Ölçekleri, Örgüt Kültürü Ölçekleri, Örgütsel Bağlılık
Ölçeği, Maslach Tükenmişlik Ölçeği, İşkoliklik Ölçeği ve Bireysel ve Örgütsel
Değerler Ölçeğinin kullanımı ile ilgili yanlış uygulamalar örnekler ile
açıklanmıştır. Yapılan incelemelere göre anketler ile ölçekler
karıştırılmaktadır. Ayrıca toplam puan alınamayacak ölçeklerden toplam puan
alınmış ve buna bağlı olarak analizler yanlış yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim Yönetimi, Veri Toplama Araçları

Kaynakça

• Akçay, C., Kartal, O. Y., Canbaz, N. ve Savrul, M. (2007). Eğitim bilimleri alanında yapılan yüksek lisans tezlerinin alan, konu, yöntem açısından değerlendirilmesi. III. Lisansüstü Eğitim Sempozyumu 17-20 Ekim 2007. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Akdoğan, E. (2002). Öğretim elemanlarının algıladıkları liderlik sitilleri ile iş doyum düzeyleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Allen, N. J. (2016). Commitment as a multidimensional construct. In J. P. Meyer (Ed.) Handbook of employee commitment (pp. 28-42). Northampton, MA: Edward Elgar Publishing.
• Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63(1), 1-18.
• Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1993). Organizational commitment: Evidence of career stage effects? Journal of Business Research, 26(1), 49-61.
• Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1996). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: An examination of construct validity. Journal of Vocational Behavior, 49(3), 252-276.
• Allen, N. J., & Meyer, J. P. (2000). Construct validation in organizational behavior research: The case of organizational commitment. In R. D. Goffin & E. Helmes (Ed.), Problems and solutions in human assessment (pp. 285-314). Boston, MA: Springer.
• Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2015). Farklı çalışan tipindeki okul yöneticilerinin işkoliklik eğilimleri ve iş doyumları. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(5), 225-236.
• Altun-Dilek, S. ve Yılmaz, K. (2016). Öğretmenlerin işkoliklik eğilimleri ile iş-yaşam dengeleri. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 36-55.
• Arnold, D. R., Capella, L. M., & Sumrall, D. A. (1987). Organization culture and the marketing concept: Diagnostic keys for hospitals. Journal of Health Care Marketing, 7(1), 18-28.
• Ashkanasy, N. M., Broadfoot, L. E., & Faikus, S. (2000). Questionnaire measures of organizational culture. In N. M. Ashkanasy, C. P. M. Wilderom, M. F. Peterson (Ed.). Handbook of organizational culture and climate (pp. 131-146). Thousand Oaks: Sage.
• Avolio, B. J., Bass, B. M., & Jung, D. I. (1999). Re-examining the components of transformational and transactional leadership using the Multifactor Leadership Questionnaire. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 72(4), 441-462.
• Aydın, A. ve Uysal, Ş. (2011). Türkiye’de ve yurt dışında eğitim yönetimi alanında yapılan doktora tezlerinin konu, yöntem ve sonuçlar açısından değerlendirilmesi. Eurasian Journal of Educational Research, 42, 1-14.
• Aydın, A., Erdağ, C. ve Sarıer, Y. (2010). Eğitim yönetimi alanında yayınlanan makalelerin konu, yöntem ve sonuçlar açısından karşılaştırılması. Eurasian Journal of Educational Research, 39, 37-58.
• Aypay, A., Çoruk, A., Yazgan, A. D., Kartal, O. Y., Tunçer, B., Attila, S. M. ve Erman, B. (2010). Eğitim yönetimi araştırmalarının durumu: Eğitim yönetimi dergilerinin analizi 1999-2007. Eurasian Journal of Educational Research, 39, 59-77.
• Balcı, A. (1990). Türkiye’de eğitim araştırmalarının durumu: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi örneği. Eğitim bilimleri birinci ulusal kongresi bildirileri III (ss. 89-120). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayını
• Balcı, A. ve Apaydın, Ç. (2009). Türkiye’de eğitim yönetimi araştırmalarının durumu: Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi dergisi örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 5(59), 325-343.
• Bass, B. M. (1995). Theory of transformational leadership redux. Leadership Quarterly, 6(4), 463-478.
• Bass, B. M., & Riggio, R. E. (2006). Transformational leadership (2nd Edition). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Bass, B. M., & Avolio, B. J. (1990). Manual for the multifactor leadership questionnaire. CA: Mind Garden.
• Bass, B. M., Avolio, B. J., & Goodheim, L. (1987). Biography and the assessment of transformational leadership at the world-class level. Journal of Management, 13(1), 7-19.
• Bilir, F. P. (2005). Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün örgüt iklimi ve çalışanların katılımla ilgili algılamaları (Yayınlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Buelens, M., & Poelmans, S. A. Y. (2004). Enriching the Spence and Robbins’ typology of workaholism demographic, motivational and organizational correlates. Journal of Organizational Change Management, 17(5), 440-458.
• Cameron, K. S. (1985). Cultural congruence, strength, and type: Relationships to effectiveness. Annual Meeting of the Association for the Study of Higher Education. March 15-17, 1985. Chicago, Illinois. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED259627.pdf
• Coşkun-Demirpolat, B. (2016). Türkiye’de eğitim yönetimi disiplininin paradigmatik duruşu. İçinde K. Beycioğlu, N. Özer, D. Koşar, İ. Şahin (Ed.), Eğitim yönetimi araştırmaları (ss. 156-179). Ankara: Pegem Akademi.
• Cooke, R. A., & Lafferty, J. L. (1989). Organizational culture inventory. Plymouth, MI: Human Synergistic. https://pdfs.semanticscholar.org/f4a1/71099e6a16ff1124e6671d617c258a95c2c9.pdf.
• Çelik, M. ve Yılmaz, K. (2015). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile tükenmişlikleri arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 102-131.
• Deal, T. E., & Kennedy, A. A. (1982). Corporate cultures: The rites end rituals of corporate life. Reading, MA: Addison-Wesley.
• Denison, D. (1990). Corporate culture and organizational effectiveness. NY: Wiley.
• Ekşi, A. ve Okutan, M. (2007, Ağustos). 2000-2003 yılları arasında eğitim yönetimi teftişi planlaması ve ekonomisi alanında yapılmış olan yüksek lisans tez özetleri çalışması. 16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 5-7 Eylül 2007, Tokat.
• Erkuş, A. (2010). Psikometrik terimlerin Türkçe karşılıklarının anlamları ile yapılan işlemlerin uyuşmazlığı. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 1(2), 72-77.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn-out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Garaudy, R. (2015). İnsanlığın medeniyet destanı (Çev: C. Aydın). İstanbul: Türk Edebiyat Vakfı.
• Guenon, R. (2012). Niceliğin egemenliği ve çağın alametleri (Çev: M. Kanık). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Halpin, A. W., & Croft, D. B. (1963). The Organizational Climate of Schools. Chicago: Midwest Administration Center, University of Chicago. http://www.donpugh.com/Education/questionnaires/THE%20ORGANIZATIONAL%20CLIMATE%20OF%20SCHOOLS.pdf. Erişim Tarihi: 19.09.2019.
• Handy, C. (1981). Understanding organizations. Harmondsworth: Penguin Books.
• Harpaz, I., & Snir, R. (2003). Workaholism: Its definition and nature. Human Relations, 56(3), 291-319.
• Harrison, R. (1972). Understanding your organization’s character. Harvard Business Review, 50(3), 119-128.
• Hofstede, G. (1991). Cultures and organizations. London: Harper Collins Business.
• Howell, J. M., & Avolio, B. J. (1993). Transformational leadership, transactional leadership, locus of control, and support for innovation: Key predictors of consolidated-business-unit performance. Journal of Applied Psychology, 78(6), 891-902.
• Hoy, W. K., & Tarter, C. J. (1997b). The road to open and healthy schools: A handbook for change, elementary edition. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
• İpek, C. (1999). Resmi liseler ile özel liselerde örgütsel kültür ve öğretmen-öğrenci ilişkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İra, N. ve Şahin, S. (2011). Örgüt kültürü ölçeğinin geçerlik ve güvenirlilik çalışması. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 1-13.
• Jackson, T. A., Meyer, J. P., & Wang, X. H. (2013). Leadership, commitment, and culture: A meta-analysis. Journal of Leadership & Organizational Studies, 20(1), 84-106.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (23. Basım). Ankara: Nobel.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2(2), 99-113.
• Maslach, C., Jackson, S. E., & Leiter, M. P. (1996). Maslach Burnout Inventory Manual (3rd Edition). Mountain View, CA: CPP, Inc.
• Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
• Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1996). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: An examination of construct validity. Journal of Vocational Behavior, 49(3), 252-276.
• Meyer, J. P., & Herscovitch, L. (2001). Commitment in the workplace: toward a general model. Human Resource Management Review, 11(3), 299-326.
• Meyer, J. P., Allen, N. J., & Smith, C. (1993). Commitment to organizations and occupations: Extension and test of a three-component conceptualization. Journal of Applied Psychology, 78(4), 538-551.
• Meyer, J. P., Stanley, L. J., & Parfyonova, N. M. (2012). Employee commitment in context: The nature and implication of commitment profiles. Journal of Vocational Behavior, 80(1), 1-16.
• Mowday, R. T., Steers, R. M., & Porter, L. W. (1979). The measurement of organizational commitment. Journal of Vocational Behavior, 14(2), 224-247.
• Okan, M. ve Yılmaz, K. (2017). Kamu okullarında psikolojik güçlendirme ile öğretmenlerin tükenmişlikleri arasındaki ilişki. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 16-27.
• O'Reilly, C. (1983). Corporations, cults and organizational culture: Lessons from Silicon Valley firms. Annual Meeting of the Academy of Management. Dallas, Texas, 1983.
• O'Reilly, C. A., & Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: The effects of compliance, identification, and internalization on prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, 71(3), 492-499.
• Ouchi, W. G., & Johnson, J. B. (1978). Types of organizational control and their relationship to emotional well being. Administrative Science Quarterly, 23(2), 293-317.
• Peters, T. J., & Waterman, R. H. (1982). In search of excellence: Lessons from America's best-run companies. NY: Harper & Row.
• Pheysey, D. C. (1993). Organizational cultures: Types and transformations. London: Routledge.
• Porter, L. W., Steers, R. M., Mowday, R. T., & Boulian, P. V. (1974). Organizational commitment, job satisfaction, and turnover among psychiatric technicians. Journal of Applied Psychology, 59(5), 603-609.
• Sağlam-Arı, G. ve Çına-Bal, E. (2008). Tükenmişlik kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. Yönetim ve Ekonomi, 15(1), 131-148.
• Sashkin, M., & Rosenbach, W. E. (2013). Organizational culture assessment questionnaire.http://leadingandfollowing.com/documents/OCAQParticipantManual.pdf
• Schein, E. H. (1985). Organization culture and leadership. NY: Jossey Bass.
• Spence, J. T., & Robbins, A. S. (1992). Workaholism: Definition, measurement, and preliminary results. Journal of Personality Assessment, 58(1), 160-178.
• Sporn, B. (1996). Managing university culture: An analysis of the relationship between institutional culture and management approaches. Higher Education, 32(1), 41-61.
• Şişman, M. ve Turan, S. (2004). Eğitim ve okul yönetimi. İçinde Y. Özden (Ed.), Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı (ss. 99-146). Ankara: Pegem.
• Terzi, A. R. (2005). İlköğretim okullarında örgüt kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 11(43), 423-442.
• Turan, S., Karadağ, E., Bektaş, F. ve Yalçın, M. (2014). Türkiye’de eğitim yönetiminde bilgi üretimi: Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi 2003-2013 yayınlarının incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(1), 93-119.
• Turan, S., Bektaş, F., Yalçın, M. ve Armağan, Y. (2016). Eğitim yönetimi alanında bilgi üretim süreci: Eğitim yönetimi kongrelerinin rolü ve serüveni üzerine bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(1), 81-108.
• Yılmaz, K. (2006). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerine göre kamu ilköğretim okullarında bireysel ve örgütsel değerler ve okul yöneticilerinin okullarını bu değerlere göre yönetme durumları (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Yılmaz, K. (2016). Türkiye’deki eğitim liderliği makaleleri ile ilgili bir değerlendirme. İçinde A. Balcı ve İ. Aydın (Ed.), Prof. Dr. Ziya Bursalıoğlu’na armağan (ss. 369-393). Ankara: AÜ EBF Yayını.
• Yılmaz, K. (2018a). Türkiye’de yapılan tükenmişlik makaleleri ile ilgili bir meta değerlendirme çalışması. Uluslararası Bilim ve Eğitim Kongresi. Afyon Kocatepe Üniversitesi. 23-25 Mart 2018. Afyonkarahisar, Türkiye.
• Yılmaz, K. (2018b). Türkiye’deki eğitim yönetimi alanı ile ilgili çalışmalara eleştirel bir bakış. Journal of Human Sciences, 15(1), 123-154.
• Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2013). Örgütsel iklim ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 1-11.
• Yılmaz, K., Altınkurt, Y. ve Kesim, E. (2014). The relationship between school climate and the workaholism tendencies of teachers. The Anthropologist, 18(2), 277-288.
• Yılmaz, K., Dedeoğlu-Orhun, B., Kılıç-Şahin, H. ve Bahar, H. Ö. (2010). Türkiye’de eğitim denetimi alanında bilimsel bilgi üretimi: Eğitim dergileri ve bilimsel toplantılar örneği. İçinde T. Karaköse, K. Yılmaz, Y. Altınkurt (Ed.), II. Uluslararası Katılımlı Eğitim Denetimi Kongresi Bildiri Kitabı (ss. 300-310). Kütahya: DPÜ Eğitim Fakültesi Yayını.