Kanıt Temelli Tarih Öğretiminde Ahlaki İkilem: Eylem Araştırması

Year 2020, Volume: 18 Issue: 39, 339 - 375, 25.06.2020

Halil Eksi H. Yavuz Yaşar

https://doi.org/10.34234/ded.674957

Abstract

Geçmişte yaşanmış birtakım olayları ve olguları
ele alan tarih dersi muhteviyatında insanlığa ait farklı değer ve yargıları da
barındırmaktadır. Bu tecrübelerin bir bütünü olan tarih dersinin öğrencilerdeki
değer ve yargı çeşitliliğini arttırması beklenmektedir. Tarih derslerindeki
muhtelif değer ve yargıların varlığı Kohlberg’in ahlaki ikilemi ile bazı
benzerlikler göstermektedir. Dolayısıyla Kohlberg’in ahlak gelişimi ile benzer
özellikler taşıyan tarih derslerinin öğrencilerin ahlaki muhakeme becerilerini
nasıl etkilediği, incelemenin esas konusu olmuştur. Çalışma nitel araştırma
yöntemlerinden eylem araştırmasından faydalanılarak yapılmıştır. Bu bağlamda
lise son sınıf ve üniversite hazırlık öğrencilerinden 10 kişiyle kanıt temelli
tarih dersi işlenmiştir. Kardeş katli, Varlık vergisi ve Haçlı seferleri
konuları esas alınarak toplamda 3 tane tarih dersi yapılmıştır. Bu derslerde
öğrencilerin bahsedilen konularla ilişkili tarihsel olaylara dair yorumlarını
şeffaf bir ortamda ifade edebilmelerine olanak tanınmıştır. Böylelikle
etkileşimli ve demokratik bir ortam oluşturulmaya çalışılmıştır. Yapılan kanıt
temelli tarih derslerinde öğrencilerin yorumları, hal ve tavırları kayıt altına
alınmıştır. Elde edilen veriler gözlem ve doküman analizi kullanılarak
yorumlanmıştır. Verilerin değerlendirilmesi sonucunda tarih derslerinin
öğrencilerdeki ahlaki muhakeme becerilerini geliştirebileceğine yönelik olumlu
sonuçlar elde edilmiştir.

Keywords

Tarih öğretimi, Ahlaki ikilem, Kohlberg, Lise öğrencileri, Eylem araştırması

Moral Dilemma in Evidence Based History Teaching: Action Research

Abstract

The
history lesson, which deals with a number of events and facts in the past, also
includes different moral judgments and human values. The history lesson, which
is the accumulation of these experiences, is expected to increase students’ acquisition
of variety of values and judgments. The existence of different values and
judgments in history lessons shows some similarities with Kohlberg's moral
dilemma. Therefore, the main subject of the study is how history lessons with
similar characteristics to Kohlberg's moral development affect students' moral
reasoning skills. The study was carried out using qualitative research methods
and action research. In this context, ten students from senior high school and
university preparatory school students have been taught evidence-based history
lessons. A total of 3 history lessons were conducted based on the Sibling Mass,
Wealth Tax and Crusades. In these lessons, students were given the opportunity
to express their comments on historical events related to the aforementioned topics
in a transparent environment. Thus, an interactive and democratic environment
was tried to be created. Students' comments, manners and behaviors were
recorded through evidence based history lessons. The data obtained were
interpreted using observation and document analysis. As a result of evaluating
the data, positive results were obtained that history lessons could improve
moral reasoning skills in students.

Keywords

History teaching, Moral dilemma, Kohlberg, High school students, Action Research

References

• Althusser, l. (2016). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Balcı, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. Kılıç Çakmak, E. Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş. Demirel F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Collingwood, R. G. (2019). Tarih tasarımı (K. Dinçer, Çev.). İstanbul: Ara Yayıncılık.
• Creswell, J.W. (2013). Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları araştırma deseni (S. B. Demir, Çev.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çiftçi, N. (2003). Kohlberg’in bilişsel ahlak gelişimi teorisi: ahlak ve demokrasi eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 43-77.
• Çinemre, S. (2012). Ahlak eğitimi bağlamında Kohlberg’in ahlak gelişim teorisi ve sorunları (Yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Demircioğlu, İ. H. (2014). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Durkheim, E. (2014). Sosyoloji dersleri (A. Berktay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ekşi, H. ve Katılmış, A. (2016). Uygulama örnekleriyle değerler eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Enright, R. ve Lapsley, D. ve Olson, L. (2011). Moral judgment and the social cognitive developmental research programme. Modgil, M. ve Modgil, C. (Ed.) Consensus and Controversy İçinde (s. 313-325). New York: Routledge.
• Ferrer, F. (2014). Özgür eğitim modern okulun kökenleri (H. Şahin, Çev.). İstanbul: Pales Yayınları.
• Freire, P. (2017). Ezilenlerin pedagojisi (D. Hattatoğlu ve E. Özbek, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giorgetti, F. (2016). Eğitim ritüelleri. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Gündüz, M. (2013). Modern eğitimin doğuşu ve alternatif paradigmalar. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Eğitim Felsefesi Özel Sayı 1, 67-80.
• Heidbrink, H. (2000). Moral judgment competence and political learning. Lind, G. ve Hartmann, H. A. ve Wakenhut, R. (Ed.) Moral Development and the Social Environment Studies in the Philosophy and Psychology of Moral Judgment and Education İçinde (s. 259-271). Precedent Inc. Chicago, Illinois.
• Illich, İ. (2016). Okulsuz Toplum. (M. Özay, Çev.). İstanbul: Şule Yayınları.
• Jodoin, L. M. ve Samson, J. M. (1982). Kohlberg's theory applied to the moral and sexual development of adults. Journal of Moral Education, 11(4), 247-258.
• Kabapınar, Y. (2019). Kimlik belirleyen derslerde kanıt temelli öğrenme. Ankara: Pegem Akademi.
• Kohlberg, L. (1963). Moral development and identification. H. W. Stevenson (Ed.) ve J. Kagan, C. Spiker (Collaborators) ve N. B. Henry, H. G. Richey (Eds.), Child psychology: The sixty second yearbook of the national society for the study of education, Part 1 (s. 277–332). National Society for the Study of Education; University of Chicago Press.
• Kohlberg, L. (1964). Development of moral character and moral ıdeology. M. L. Hoffman ve L. W. Hoffman (Ed.) Review of Child Development Research içinde (s. 383-433). Russell Sage Foundation New York.
• Kohlberg, L. (1973). Continuities in childhood and adult moral development revisited. Erişim adresi: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780120771509500149
• Kohlberg, L. ve Turiel, E. (1971). Morald and moral education. Gerald, S. L. (Ed.) Psychology and Educational Practice İçinde (s. 410-465). Scott, Foresman and Company Publisher.
• Lind, G. (2000). the theory of moral-cognitive development: A socio-psychological assessment. Lind, G. ve Hartmann, H. A. ve Wakenhut, R. (Ed.) Moral Development and the Social Environment Studies in the Philosophy and Psychology of Moral Judgment and Education içinde (s. 21-53). Precedent Inc. Chicago, Illinois.
• MEB (2018). (http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201822142524139-Tarih%20d%C3%B6p.pdf) (Erişim tarihi: 02.06.2020)
• MEB.(http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/34/39/749197/dosyalar/2015_02/09093609_degerleregitimi.pdf) (Erişim tarihi: 02.06.2020)
• Modgil, M. ve Modgil, C. (2011). Consensus and controversy. New York: Routledge.
• Neuman, L. W. (2013). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar (S. Özge, Çev.). Ankara: Yayın Odası.
• Nichol, J. (1991). Tarih öğretimi (M. Safran, Çev.). Ankara: Çağrı Matbaacılık.
• Pamuk, A. (2014). Tarih ve kimlik. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Patton, M. Q. (2104). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Pearson, L. (2011). Social reasoning. Modgil. M. ve Modgil, C. (Ed.) Consensus and Controversy İçinde (s. 325-334). New York: Routledge.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş nitel ve nicel yaklaşımlar (D. Bayrak, H. B. Arslan ve Z. Akyüz, Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Rich, J. M. (2011). Morality, reason and emotions. Modgil, M. ve Modgil, C. (Ed.) Consensus and Controversy içinde (s.209-220). New York: Routledge.
• Rubin, K. H. ve Trotter, K. T. (1977). Kohlberg’s Moral Judgment Scale: Some Methodological Considerations. Development Psychology, 13(5), 535-536.
• Slavin, R. E. (2017). Eğitim psikolojisi kuram ve uygulama (G. Yüksel, Ed.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Stradling, R. (2003). 20. Yüzyılda Avrupa tarihini öğrenmek (A. Ünal, Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Sullivan, E. V. (2011). Kohlberg’s stage theory as a progressive educational form for value development. Modgil, M. ve Modgil, C. (Ed.) Consensus and Controversy içinde (s. 233-243). New York: Routledge.
• Üstel, F. (2004). Makbul vatandaşın peşinde: II. Meşrutiyet’ten bugüne Türkiye’de vatandaş eğitimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Wilson, J. (2011). First steps in moral education: understanding and using reasons. Modgil, M. ve Modgil, C. (Ed.) Consensus and Controversy içinde (s. 223-233). New York: Routledge.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırmalarda yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, O., Bahçekapılı, H. G. ve Sevi, B. (2019). Theory of moral development. T. K. Shackelford, V. ve A. Weekes-Shackelford (Ed.) Encyclopedia of Evolutionary Psychological Science İçinde (s. 93-98). Springer, Cham.