KURUMSAL YÖNETİŞİMDE DENETİM KOMİTESİ ROLÜNÜN TÜRK KAMU YÖNETİMİNDE İÇ DENETİM TARAFINDAN KARŞILANABİLİRLİĞİ

Yıl 2022, Sayı: 24, 41 - 58, 30.01.2022

Paşa Bozkurt

Öz

Kurumsal yönetişim yaklaşımında denetim komitesinin özel bir önemi vardır. Çünkü kuruluşların, faaliyetlerinde tüm paydaşların menfaatlerini koruyarak hareket etmeleri gerekir. Bu durumu sağlamak için ise etkili bir denetim komitesinin varlığı aranmaktadır. Tüm paydaşların menfaatlerinin korunabilmesi için denetim komitesinin taşıması gereken bazı özellikler bulunmaktadır. Bu konuda ülkeler bazında bazı düzenleyici işlemler yapılmıştır. Ancak bütün bu çalışmaların dayandığı temel, büyük ölçüde Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’nın (OECD) kurumsal yönetişim ile ilgili çalışmalarıdır. Türkiye’de ise bu konuda özel sektör için Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) düzenlemeleri önem arz etmektedir. Ancak Türk kamu yönetiminde denetim komitesi ve benzeri bir yapılanma yoktur. Bununla birlikte iç denetim Türk kamu yönetiminde denetim komitesinin rolünü karşılayabilir. Fakat bunun için iç denetim ve İç Denetim Koordinasyon Kurulu’nun Türk kamu yönetimindeki konumu yeniden düzenlenmelidir. Bu açıdan iç denetçilerin fonksiyonel bağımsızlığı ve tarafsızlığı çok önemlidir. İç denetçilerin bağımsızlığını ve tarafsızlığını daha güçlü bir biçimde güvence altına alacak bir yasal düzenleme gerekmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Kurumsal Yönetişim, Denetim Komitesi, İç Denetim, Türk Kamu Yönetimi

Destekleyen Kurum

Giresun Üniveritesi

APPLICABILITY OF IN CORPORATE GOVERNANCE THE AUDIT COMMITTEE ROLE THROUGH THE INTERNAL AUDIT IN TURKISH PUBLIC ADMINISTRATION

Öz

The audit committee has a special importance in the corporate governance approach. Because organizations need to act by protecting the interests of all stakeholders in their activities. In order to ensure this situation, the existence of an effective audit committee is sought. In order to protect the interests of all stakeholders, there are some characteristics that the audit committee should have. Some regulatory actions have been taken on the basis of countries in this regard. However, the basis on which all these studies are based is largely the work of the Organization for Economic Co-operation and Development (OECD) on corporate governance. In Turkey, the regulations of the Capital Markets Board of Turkey (CMB) are important for the private sector in this regard. But, there is no audit committee or similar structure in Turkish public administration. However, the internal audit can meet the role of the audit committee in Turkish public administration. However, for this, the position of the internal audit and Internal Audit Coordination Board in Turkish public administration should be rearranged. In this respect, the functional independence and impartiality of the internal auditors is very important. There is a need for legislation that will more strongly ensure the independence and impartiality of the internal auditors.

Anahtar Kelimeler

Corporate Governance, Audit Committee, Internal Audit, Turkish Public Administration

Kaynakça

• Acar, İ. A. (2014). Kamu kurumlarında kurumsal yönetişim ve iç denetim fonksiyonu. (Halis Kıral, Ed.) İç denetim “yönetime değer katmak içinde (307-316). Ankara: İç Denetim Koordinasyon Kurulu Yayınları, Yayın No: 1.
• Adiloğlu, B. (2011). İç denetim süreci ve kontrol prosedürleri. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Akçay, G. (2011). Kurumsal risk yönetiminde iç denetimin rolü ve kamu idarelerinde yaşanan gelişmeler. Denetişim Dergisi, (7), 25-46. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/denetisim/issue/22497/240537, (Erişim Tarihi, 05.10.2021).
• Akçay, S. (2014). Kamu iç denetiminin organizasyon ve mevzuat perspektifinde değerlendirilmesi üzerine bir çalışma. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 1-23. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaksosbil/issue/21639/232571, (Erişim Tarihi, 08.09.2021).
• Alp, A. & Kılıç, S. (2014). Kurumsal yönetim nasıl yönetilmeli?, İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık.
• Atağan, G. (2018). Kurumsal yönetişimde şeffaflık ve entegre raporlama. (T. Uçma Uysal & G. Kurt, Ed.) Disiplinler arası bakış açısı ile yönetişim içinde (131-153). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Balkan, B. & Bozkuş Kahyaoğlu, S. (2018). Kurumsal yönetim kapsamında vizyon, misyon ve değerler: Türk bankacılık sektörü üzerine bir değerlendirme. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Nisan 2018, (Özel Sayı), 485-507. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/muvu/issue/36666/394151, (Erişim Tarihi, 29.09.2021).
• Bayansar, R. (2019). Yönetim ve kamu yönetimi. (M. A. Özer, Ed.) Yönetim ve.. içinde (295-320). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Bozkurt, P. (2018). Türk kamu yönetiminde iç denetim sistemi: Stratejik yönetim perspektifinden bir değerlendirme. Sayıştay Dergisi, (109), 9-25. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sayistay/issue/61565/919228, (Erişim Tarihi, 13.09.2021).
• Bozkurt, P. (2019). Yönetişim ekseninde iç denetim ve kamu iç denetim standartları çerçevesinde gelişime açık yönleri. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Çevik, S. (2002). Türk bütçe sisteminde denetim: geleneksel denetimden performans denetimine. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(1-2), 104-129. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/suhfd/issue/26629/280711, (Erişim Tarihi, 19.10.2021).
• Erkan, M., Özdemir, S. & Karakoç, M. (2010). Avrupa Birliği sürecinde kamuda iç denetim: Pamukkale Üniversitesi örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 12(1), 85-109. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/akuiibfd/issue/1625/20363, (Erişim Tarihi, 19.10.2021).
• Ersen, H. (2014). Kurumsal yönetimin yol haritası. İstanbul: Yolda Kitap Yayınları.
• Fayol, H. (1954). General and industrial management. (Constance Storrs, Çev.). London: Sir Isaac Pitman and Sons.
• G20/OECD. (2016). G20/OECD principles of corporate governance (Turkish version). Paris: OECD Publishing. Retrieved from http://dx.doi.org/10.1787/9789264257443-tr, https://www.oecd-ilibrary.org/governance/g20-oecd-principles-of-corporate-governance_9789264257443-tr, (Erişim Tarihi, 05.10.2021).
• George, N. (2005). The role of audit committees in the public sector. The CPA Journal, 75(8), 42-43.
• Gerekan, B. & Pehlivan, A. (2009). Kamu kurumlarında denetim komitelerinin kompozisyonu ve çalışma biçimi üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 11(1), 331-353. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/akuiibfd/issue/1627/20394, (Erişim Tarihi, 13.09.2021).
• Gulick, L. (1937). Notes on the theory of organization. (L. Gulick & L. Urwick, Ed.) Papers on the science of administration içinde (1-45). New York: Institute of Public Administration, Columbia University.
• Hasanoğlu, M. (2018). Kamu yönetiminde denetim ve ombudsman. (M. A. Özer & U. Ayhan, Ed.) Kamu yönetimi tartışmaları içinde (389-418). Ankara: Gazi Kitabevi.
• İDKK. (2013). Kamu iç denetim rehberi. Ankara: İç Denetim Koordinasyon Kurulu Yayını, Versiyon 1.0.
• Johnstone, K. M., Gramling, A. A. & Rittenberg, L. E. (2014). Auditing: A risk-based aproach to conducting a quality audit. (9th Edition). International Edition. USA, South-Western: Cengage Learning.
• Kamu İç Denetim Standartları. (2017). https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/kamu_ic_denetim_standartlari.pdf, (Erişim Tarihi, 12.11.2021).
• Kardeş Selimoğlu, S. & Yazıcı, R. (2021). Türkiye’de kurumsal yönetişim ve sürdürülebilirlik. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ağustos 2021, (Özel Sayı), 113-136. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/mufad/issue/64484/982425, (Erişim Tarihi, 16.01.2022).
• Karpuzoğlu Özelmas, E. (2010). Kurumsal yönetişimde yönetim kurulu. İstanbul: Hayat Yayınları (İstanbul Ticaret Odası’nın katkılarıyla).
• Kılıç, S. & Türedi, H. (2020). Denetim komitesi faaliyetlerinin kurumsal yönetimdeki rolü. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (110), 435-459. Retrieved from https://asosjournal.com/?mod=tammetin&makaleadi=&key=46785, (Erişim Tarihi, 05.12.2021).
• Kutlu, Ö., Örselli, E. & Kahraman, S. (2019). Kamu yönetiminde denetim, ombudsmanlık ve e-yönetişim. (B. Parlak & K. C. Doğan, Ed.) E-yönetişim kavramsal/kuramsal çerçeve, ülke incelemeleri ve Türkiye’ye yansımaları içinde (115-148). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• OECD. (1999). Principles of corporate governance. Paris: OECD Publications. Retrieved from https://www.oecd-ilibrary.org/search? value1=oecd+principles+of+corporate+governance&option1=quicksearch&facetOptions=51&facetNames=pub_igoId_facet&operator51=AND&option51=pub_igoId_facet&value51=%27igo%2Foecd%27&publisherId=%2Fcontent%2Figo%2Foecd&searchType=quick, (Erişim Tarihi, 05.10.2021).
• OECD. (2004). Principles of corporate governance. Paris: OECD Publications. Retrieved from https://www.oecd-ilibrary.org/search?value1=oecd+principles+of+corporate+governance+2004&option1=quicksearch&facetOptions=51&facetNames=pub_igoId_facet&operator51=AND&option51=pub_igoId_facet&value51=%27igo%2Foecd%27&publisherId=%2Fcontent%2Figo%2Foecd&searchType=quick, (Erişim Tarihi, 05.10.2021).
• OECD. (2006). OECD kamu işletmeleri için kurumsal yönetim rehberi. İstanbul: TÜSİAD Yay. Retrieved from https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/3609-oecd-kamu-isletmeleri-icin-kurumsal-yonetim-rehberi, (Erişim Tarihi, 06.11.2021).
• OECD. (2015). OECD guidelines on corporate governance of state-owned enterprises. 2015 Edition, Paris: OECD Publishing. Retrieved from http://dx.doi.org/10.1787/9789264244160-en, https://www.oecd-ilibrary.org/governance/oecd-guidelines-on-corporate-governance-of-state-owned-enterprises-2015_9789264244160-en, (Erişim Tarihi, 05.10.2021).
• Örenay, H. (2009). Kamu iç mali kontrol sisteminde merkezi uyumlaştırma birimi ile denetim komitesinin/kurulunun rolü. Denetişim Dergisi, (1), 28-34. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/denetisim/issue/22499/240559, (Erişim Tarihi, 02.10.2021).
• Parlak, B. & Doğan, K. C. (2016). Kamu yönetimi kamu yönetimi disiplininin gelişmesinde rol oynayan kuramsal yönler üzerine bir giriş. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• SPK. (2014). Kurumsal Yönetim Tebliği (II-17.1). blob:https://mevzuat.spk.gov.tr/ec4bfb26-0a42-43c0-b747-c8054011424e, (Erişim Tarihi, 04.12.2021).
• Şahin, Y. (2018). Yönetim bilimi ve Türk kamu yönetimi. 8. Baskı. Bursa: Ekin Yayınevi.
• TKYD & Deloitte. (2006). Nedir bu kurumsal yönetim?. İstanbul: Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği ve Deloitte ortak yayını. Retrieved from https://www.tkyd.org/files/downloads/faaliyet_alanlari/yayinlarimiz/tkyd_yayinlari/nedir_bu_kurumsal_yonetim.pdf, (Erişim Tarihi, 23.10.2021).
• TKYD. (2014). Kurumsal yönetim ilkeleri ışığında sivil toplum kuruluşları yönetim rehberi. İstanbul: Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği Yayınları. Retrieved from https://www.tkyd.org/files/downloads/faaliyet_alanlari/yayinlarimiz/tkyd_yayinlari/stk_yonetim_rehberi.pdf, (Erişim Tarihi, 23.10.2021).
• TKYD. (2021). Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği. Retrieved from http://www.tkyd.org/files/downloads/hakkimizda/TKYD%20Kurumsal%20Yonetim%20Nedir%202017.pdf, (Erişim Tarihi, 03.11.2021).
• Tutar, H. & Altınöz, M. (2017). Hesap verebilirlik bağlamında iç denetim ve sorun alanları: Eleştirel bir analiz. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 8(15), 225-248. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/bartiniibf/issue/30498/329746, (Erişim Tarihi, 12.10.2021).
• Tüm, K. & Reyhanoğlu, M. (2015). İç kontrol sisteminin örgüt kültürünü belirlemesindeki rolü. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(31), 395-422. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/19577/208963, (Erişim Tarihi, 25.09.2021).
• Türedi, H., Karakaya, G. & İldem, M. (2015). Kurumsal yönetim ve iç denetim ilişkisi. Sayıştay Dergisi, (96), 55-74. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sayistay/issue/61551/919178, (Erişim Tarihi, 05.11.2021).
• Uzun, A. K. (2009). Kamu yönetiminde iç kontrol ve iç denetim yaklaşımı. Denetişim Dergisi, (3), 59-65. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/denetisim/issue/22498/240545, (Erişim Tarihi, 16.09.2021).
• Yıldırım, S. & Özyiğit, H. (2019). Kamu sektörü yönetiminde iç denetimin rolü. EBYU İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (1), 1-11. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ebyuiibfdergi/issue/46597/579281, (Erişim Tarihi, 26.09.2021).
• 5 sayılı Devlet Denetleme Kurulu Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. (2018). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/19.5.5.pdf, (Erişim Tarihi, 02.11.2021).
• 1982 Anayasası. (1982). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf, (Erişim Tarihi, 12.10.2021).
• 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu. (2003). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5018.pdf, (Erişim Tarihi, 03.10.2021).