YÖKAK KALİTE YÖNETİMİ SÜRECİNİN UYGULANMASI: KATILIMCI DENEYİMLERİ VE ÖNERİLER

Year 2025, Issue: 33, 85 - 107, 03.09.2025

Suzan Yıldırım , Beyza Kırdı , Ali Aksu

Abstract

Bu araştırmanın amacı YÖKAK Kalite Yönetimi Süreci kapsamında İzmir Katip Çelebi Üniversitesi’nde yürütülen Kurumsal Akreditasyon Programını (KAP) süreçte görev alan personelin görüşlerine göre bazı değişkenler yönünden incelemektir. Çalışmanın evrenini 2023 yılında KAP sürecine katılan ve deneyim sahibi personel, örneklemini ise bu personel içinden amaçlı örnekleme yöntemiyle ölçüt örnekleme ilkesine göre belirlenen 15 akademik ve 5 idari personel oluşturmuştur. Araştırmaya dahil edilenlerin 4’ü kadın, 16’sı erkektir. Veriler araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formuyla elde edilmiştir. Görüşme formunda yer alan sorulara katılımcıların yanıtları derinlemesine analiz yöntemiyle çözümlenmiş, görüşler önceden belirlenen ana temalara ve alt temalara ayrılarak yorumlanmıştır. Araştırmaya katılanlar kalite kültürünün kurumsal düzeye çıkabilmesi için, oryantasyon programlarının genişletilmesi ve değerlendirme süreçlerinin daha şeffaf ve objektif bir biçimde yürütülmesi gerektiği, bağımsız değerlendirici kuruluşların sürece dahil edilmesinin akreditasyon süreçlerinin iyileştirilmesine önemli derecede katkı sunacağı yönünde görüş belirtmişlerdir. Sonuç olarak, çalışma üniversitenin akreditasyona ilişkin yerleşik ve sürdürülebilir bir kültüre yeterince sahip olmadığı, bu durumun ise akreditasyon çalışmalarının istenilen düzeyde sürdürülmesine engel teşkil ettiğini göstermektedir. Yapılması gereken akreditasyon etkinliklerine yönelik her düzeyde personel eğitimine ağırlığın verilmesidir.

Keywords

YÖKAK , Kurumsal Akreditasyon Programı (KAP) , Kalite Yönetimi Süreci

IMPLEMENTATION OF THE YÖKAK QUALITY MANAGEMENT PROCESS: PARTICIPANTS' EXPERIENCES AND RECOMMENDATIONS

Abstract

The purpose of this research is to examine the Institutional Accreditation Program (IAP) conducted at İzmir Katip Çelebi University within the scope of the YÖKAK Quality Management Process, based on the perspectives of the personnel involved in the accreditation program, with respect to certain variables. The population of the study consists of personnel who participated in the IAP process in 2023 and have relevant experience, while the sample comprises 15 academic and 5 administrative staff selected from this population through purposive sampling based on the principle of criterion sampling. Among the participants included in the study, 4 are female and 16 are male. The data were collected using a semi-structured interview form prepared by the researchers. The responses of the participants to the questions in the interview form were analyzed using in-depth analysis methods, and their opinions were categorized into predetermined main themes and subsequently into sub-themes for interpretation. The participants expressed that, in order to elevate the quality culture to an institutional level, orientation programs should be expanded, and evaluation processes should be conducted in a more transparent and objective manner. They also emphasized that the inclusion of independent evaluator organizations would significantly contribute to the improvement of accreditation processes. In conclusion, the study indicates that the university lacks a well-established and sustainable culture regarding accreditation, which hinders the maintenance of accreditation efforts at the desired level. It is recommended that greater emphasis be placed on training personnel at all levels for accreditation-related activities.

Keywords

Turkish Higher Education Quality Council (THEQC) , Institutional Accreditation Program (IAP) , Quality Management Process

References

• Aktan, C. C., & Gencel, U. (2010). Yükseköğretimde akreditasyon. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 137–155. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/333097
• ASQ. (n.d.). Kalite tanımı. https://asq.org/quality-resources/quality-glossary
• Atatekin, E., & Dulupçu, M. A. (2018). Kalitede Yeni Bir Sayfa mı Yoksa Eskilerin Tekrarı mı? Bazı Devlet Üniversitelerinin Kurumsal İç Değerlendirme Raporlarının Eğitim Perspektifi. Journal of University Research, 1(1), 14-24. https://doi.org/10.32329/uad.394020
• Bakioğlu, A., & Baltacı, R. (2000). Üniversitede akreditasyon ve düşünceler. Öneri Dergisi, 3(13), 39–47. https://doi.org/10.14783/maruoneri.732273
• Balyer, A., & Hesapçıoğlu, M. (2008). Sanayileşmiş bazı ülkelerle karşılaştırmalı olarak Türkiye’de üniversite açma politikaları: Teori ve uygulama. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27(27), 53–78. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruaebd/issue/365/2170#article_cite
• Başar, E. (1997). Türk yükseköğretim sisteminin dünü, bugünü, yarını (Üniversitelerin ileriye dönük gelişmeleri üzerine görüş ve öneriler). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 17–51. https://dergipark.org.tr/tr/pub/omuefd/issue/20258/215205
• Bergen Bildirgesi. (2005). Bergen Communiqué. https://www.ehea.info/Upload/document/ministerial_declarations/2005_Bergen_Communique_english_580520.pdf
• Berlin Bildirgesi. (2003). Berlin Communiqué. https://www.ehea.info/Upload/document/ministerial_declarations/2003_Berlin_Communique_English_577284.pdf
• Bıyıklı, F., & Fidan, M. (2023). Değişime direncin akreditasyon algısına etkisinde örgütsel iletişimin ılımlaştırıcı rolü. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 22(Cumhuriyet’in 100. Yılı), 412–433. https://doi.org/10.21547/jss.1348418
• Bologna Bildirgesi. (1999). The Bologna Declaration of 19 June 1999. https://www.ehea.info/media.ehea.info/file/Ministerial_conferences/02/8/1999_Bologna_Declaration_English_553028.pdf
• Bryant, M. (2013). International accreditations as drivers of business school quality improvement. Journal of Teaching in International Business, 24(3–4), 155–167. https://doi.org/10.1080/08975930.2013.860345
• CHEA. (2020). Regional accrediting organizations. https://www.chea.org/regionalaccrediting-organizations
• Cheng, M. (2007). The perceived impacts of quality audit on the work of academics: A case study of a research-intensive pre-1992 university in England. Paper presented at the INQAAHE Conference on Quality Assurance: Coming of Age, Lessons from the Past and Strategies for the Future, Toronto, Canada.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2021). Eğitimde araştırma yöntemleri (E. Dinç & K. Kıroğlu, Çev.). Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (H. Ekşi, Çev.). Edam.
• Crosby, P. B. (1989). Quality is free: The art of making quality certain. McGraw-Hill.
• Eker, B., & Eker Akdoğan, A. (2023). Quality criteria in universities. Journal of Innovations in Business and Industry, 1(02), 65–70. https://doi.org/10.61552/JIBI.2023.02.002
• Emekçi, M. (2018). Türkiye üniversitelerinin kalite güvence sistemi açısından iç değerlendirme sonuçlarının karşılaştırmalı analizi. In M. Koçali (Ed.), 9. Uluslararası Eğitim Yönetimi Forumu (s. 1860). Eğitim Yöneticileri ve Uzmanları Derneği.
• ENQA. (2005). Standards and guidelines for quality assurance in the European higher education area. http://www.eqar.eu/fileadmin/documents/e4/050221_ENQA_report.pdf
• ENQA. (2007). Standards and guidelines for quality assurance in the European higher education area. ENQA.
• ENQA. (2008). Quality procedures in the European higher education area and beyond: Second ENQA survey. ENQA. https://www.enqa.eu/wp-content/uploads/ENQA-Occasional-papers-14.pdf
• Fidan, M., Bıyıklı, F., & Özkara, B. (2022). Akademisyenler için akreditasyon ne anlama geliyor? Yükseköğretimde kalite üzerine nitel bir araştırma. Sosyal Mucit Academic Review, 3(2), 213–236. https://doi.org/10.54733/smar.1166028
• Fidan, T., & Öztürk, İ. (2015). Sendika üyesi olan ve sendika üyesi olmayan öğretmenlerin eğitim sendikalarına bakışı ve beklentileri. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(2), 191–220. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ebader/issue/44709/555516
• Gül, S. S., & Gül, H. (2014). Türkiye’de yükseköğretimin gelişimi, güncel durumu ve eleştirisi. Toplum ve Demokrasi, 8(17–18), 51–66. https://dergipark.org.tr/tr/pub/toplumdd/issue/22714/242429
• Harvey, L., Green, D., & Burrows, A. (1993). Assessing quality in higher education: A transbinary research project. Assessment & Evaluation in Higher Education, 18(2), 143–148. https://doi.org/10.1080/0260293930180206
• Hatipoğlu, F. (2022). An overview of quality studies in higher education. Journal of Inclusive Educational Research, 2(2).
• Ishikawa, K. (1997). Toplam kalite kontrol. Kalder Yayınları.
• ISO. (2013). ISO 9000 quality management. http://www.iso.org/iso/home/standards/management-standards/iso_9000.htm
• Jones, D. P. (2002). Different perspectives on information about educational quality: Implications for the role of accreditation. Council for Higher Education Accreditation (CHEA).
• Juran, J. M. (1995). The history of managing for quality in the United States. ASQ Quality Press. Koçel, T. (2014). İşletme yöneticiliği (Genişletilmiş 15. baskı). Beta.
• Londra Bildirgesi. (2007). London Communiqué. https://www.ehea.info/Upload/document/ministerial_declarations/2007_London_Communique_English_588697.pdf
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev., 3. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Mertens, D. M. (2012). Research and evaluation in education and psychology: Integrating diversity with quantitative, qualitative, and mixed methods (4th ed.). SAGE Publications.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi: Genişletilmiş bir kaynak kitap (S. Akbaba Altun & A. Ersoy, Çev.). Pagem Akademi.
• Nicholson, K. (2011). Quality assurance in higher education: A review of the literature. McMaster University, Hamilton, Canada.
• Ortaç, F. R., Kurt, A., & Kılınç, M. (2021). Öğretim elemanlarının kalite güvencesi algısının ölçümlenmesi: Bir vakıf üniversitesi örneği. Anasay, 15, 73–89. https://doi.org/10.33404/anasay.859151
• Özer, M., Gür, B., & Küçükcan, T. (2010). Yükseköğretimde kalite güvencesi. Seta Yayınları.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd ed.). Sage Publications. Prag Bildirgesi. (2001). Prague Communiqué. https://www.ehea.info/Upload/document/ministerial_declarations/2001_Prague_Communique_English_553442.pdf
• Sanyal, B. C., & Martin, M. (2007). Quality assurance and the role of accreditation: An overview. Palgrave MacMillan. http://hdl.handle.net/2099/8095
• Semerci, Ç., Semerci, N., Ünal, F., Yılmaz, E., Kaygın, H., Ulus, İ. Ç., & Yılmaz, Ö. (2021). Akademisyenlerin akreditasyon algılarının incelenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 9(1), 1–14. https://doi.org/10.47215/aji.823723
• Skolnik, M. L. (2010). Quality assurance in higher education as a political process. Higher Education Management and Policy, 22(1), 1–20. https://doi.org/10.1787/hemp-22-5kmlh5gs3zr0
• Songür, N., & Akkuş, A. (2023). Üniversitelerde kalite yönetimi sürecinin çalışanların bakış açısıyla değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 58(2), 1178–1209.https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.05.2131
• Sorbonne Bildirgesi. (1998). Sorbonne joint declaration. https://www.ehea.info/media.ehea.info/file/1998_Sorbonne/61/2/1998_Sorbonne_Declaration_English_552612.pdf
• Taşçı, D., & Lapçın, H. T. (2023). Yükseköğretimde kalite güvencesi sistemi: Kurumsal akreditasyon raporları üzerinden bir değerlendirme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 1–16. https://doi.org/10.17494/ogusbd.1185953
• Uludağ, G., Bora, M., & Çatal, S. (2021). Türk yükseköğretiminde kalite güvencesi sistemi ve öğrenci katılımının önemi. Trakya Üniversitesi Kalite ve Strateji Yönetimi Dergisi, 1(1), 91–111. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ksydergi/issue/64787/990883
• Ülker, N., & Bakioglu, A. (2019). An international research on the influence of accreditation on academic quality. Studies in Higher Education, 44(9), 1507–1518. https://doi.org/10.1080/03075079.2018.1445986
• Vaira, M. (2004). Globalization and higher education organizational change: A framework for analysis. Higher Education, 48(4), 483–510. https://doi.org/10.1023/B:HIGH.0000046711.31908.e5
• Wergin, J. F. (2005). Taking responsibility for student learning: The role of accreditation. Change: The Magazine of Higher Learning, 37(1), 30–33. https://doi.org/10.3200/CHNG.37.1.30-33
• Yetişen, S., & Ünlü, H. G. (2019). Yükseköğretimde kalite perspektifi: 2007 yılında kurulan devlet üniversitelerinin kurum iç değerlendirme raporlarının karşılaştırmalı analizi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 72–89. https://doi.org/10.33692/avrasyad.543723
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.
• Yıldırım, K., & Aslan, A. (2021). Türk yükseköğretiminin öğretimin kalitesinin dış değerlendirme raporlarına göre çoklu bakış açısıyla incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 25, 106–129. https://doi.org/10.14689/enad.25.5
• YÖDEK. (2007). Yükseköğretim kurumlarında akademik değerlendirme ve kalite geliştirme rehberi (Sürüm 1.1). http://www.yodek.org.tr/yodek/files/7aa12f8d2582deb44d4249c7aa4a2020.pdf
• YÖK. (1999). Türkiye’de öğretmen eğitiminde standartlar ve akreditasyon. YÖK/Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/turkiyede_ogretmen_egitiminde_standartlar_ve_akreditasyon.pdf
• YÖK. (2006). Türkiye’nin yükseköğretim stratejisi (Taslak Rapor). YÖK.
• YÖK. (2018). Yükseköğretim politikalarında Yeni YÖK 2014’ten sonrası. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/Yuksekogretim_politikalarinda_yeni_yok.pdf
• YÖKAK. (2022). Yükseköğretim Kalite Kurulu. https://yokak.gov.tr/
• YÖKAK. (2023). 2019–2023 Stratejik Planı. https://yokak.gov.tr/Common/Docs/sp/Yokak_2019_2023_Stratejik_Plan.pdf
• YÖKAK. (2023). Yetkilendirilen akreditasyon kuruluşları. https://yokak.gov.tr/akreditasyon-kuruluslari/tescil-suresi-devam-edenler
• YÖKAK (2023a). Kurumsal Akreditasyon Programı Değerlendirme Ölçütleri ve Kılavuz. Yükseköğretim Kalite Kurulu Yayınları. https://www.yokak.gov.tr
• YÖKAK. (2023b). Kurumsal dış değerlendirme ve akreditasyon kılavuzu (Sürüm 3.1.1). https://yokak.gov.tr/Common/Docs/KidrKlavuz1.4/YOKAK_Degerlendirme_Kilavuzu_3.1.1.pdf
• YÖKAK. (2024). Kurumsal akreditasyon programı nedir? https://yokak.gov.tr/degerlendirme-sureci/kurumsal-akreditasyon-programi-nedir