General Average in Maritime Trade

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 44 - 64, 28.06.2025

Ahmet Said Ber , Altuğ Yenginar

https://doi.org/10.54410/denlojad.1684613

Öz

In our article, along with the definition of general average, the history of general average is briefly mentioned. In the following sections, the provisions applicable to general average and the necessary elements for the occurrence of a general average situation are discussed, together with the provisions of the Turkish Commercial Code and the 2016 York-Antwerp Rules. Although the Turkish Commercial Code does not explicitly cover general average situations, it references the York-Antwerp Rules, and the general average situations accepted in our article will be outlined. The concept of substitute costs is an issue that should be addressed in the article. Subsequently, the despatch provisions, which are the process of sharing the damages and expenses incurred in the event of general average, will be discussed. The prepared dispatch report is important as it serves as the basis for the allocation of the general average. Finally, the role and importance of the concept of general average in maritime business is evaluated and the key points to be considered regarding the legal liabilities that maritime businesses may encounter have been emphasized.

Anahtar Kelimeler

General Average , Turkish Commercial Code No. 6102 , 2016 York-Antwerp Rules , Maritime Business , Maritime Accidents

Deniz Ticaretinde Müşterek Avarya

Öz

Ortak bir deniz sergüzeştinde gemiyi, yükü ve navlunu tehdit eden bir tehlikeden korunma amacıyla, makul bir şekilde kasten yapılan olağanüstü fedakârlık veya olağanüstü masraflara taraflarca müştereken katlanılması müşterek avarya olarak adlandırılmaktadır. Çalışmamızda müşterek avarya tanımı ile birlikte, kısaca müşterek avaryanın tarihçesine değinilmiştir. Devamında müşterek avaryaya uygulanacak hükümler ve müşterek avarya halinin gerçekleşebilmesi için gerekli olan unsurlar, Türk Ticaret Kanunu hükümleri ve 2016 York Anvers (York Antwerp) Kuralları ile birlikte ele alınmıştır. Türk Ticaret Kanunu’nda müşterek avarya hallerine yer verilmemekle birlikte York Anvers Kuralları’na atıf yapılmış ve çalışmamızda da kabul gören müşterek avarya hallerine yer verilmiştir. Burada ikame masrafları kavramı değinilmesi gereken bir husustur. Akabinde müşterek avarya durumunda ortaya çıkan zararların ve yapılan masrafların paylaştırılması işlemi olan dispeç hükümlerine değinilecektir. Hazırlanan dispeç raporu, müşterek avaryanın paylaştırılmasında esas teşkil etmesi bakımından önem arz etmektedir. Son olarak da müşterek avarya kavramının deniz işletmelerindeki yeri ve önemi üzerine değerlendirmelere yer verilmiş ve deniz işletmeleri açısından karşılaşabilecekleri hukuki sorumluluklar adına dikkat edilmesi gereken noktalar vurgulanmıştır. Çalışmanın nihayetinde, zamanaşımı başta olmak üzere, müşterek avarya ile ilgili bazı önemli hukuki sorunlara ve denizcilik alanında faaliyet gösteren işletmeler adına finansal sürdürülebilirlik kapsamında müşterek avarya kavramının önemine ilişkin değerlendirmeye yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Müşterek Avarya , 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu , 2016 York Anvers Kuralları , Deniz İşletmeciliği , Deniz Kazaları

Kaynakça

• Algantürk Light, D. (2004). York-Anvers Kuralları 2004 Hakkında Genel Bir İnceleme. AÜEHFD, VIII(3-4), 419-437.
• Algantürk Light, D. (2006a). TTK Tasarısı’nın Deniz Ticareti Başlıklı Beşinci Kitabı ile Getirilen Düzenlemeler ve Değerlendirmeler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(10), 123-146.
• Algantürk Light, D. (2006b). York-Anvers Kuralları 2004 Müşterek Avarya (Tarihi Düzenlemeler ile Karşılaştırmalı Olarak). İstanbul: Arıkan Basım Yayım Dağıtım.
• Algantürk Light, D. (2015). How Have General Average Concepts Developed Across Maritime Countries and Jurisdictions?. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(28), 1-12.
• Algantürk Light, D. (2016a). York Anvers Kuralları 2016 (Çeviri). Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(2), 205-245.
• Algantürk Light, D. (2016b). York-Anvers Kuralları 2016, Revizyon Çalışmalarına İlişkin Değerlendirmeler. Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(3),191-201.
• Arsenev, H. (1961). Müşterek Avaryalar Umumi Prensipler ve Münferit Müşterek Avarya Halleri. İstanbul: Menteş Kitabevi.
• Aybay, G. (2000). Deniz Ticaret Hukuku ile İlgili -notlandırılmış- Yargıtay Kararları. İstanbul: Aybay Yayınları.
• Bilgel, S.B. (2010). Müşterek Avaryanın York Anvers Kuralları ile Birlikte İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Bozkurt, T. (2016). Themis Serisi, Ticaret Hukuku - Cilt V. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Civir Engin, M. (2012). 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ve Müşterek Avarya. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 18(2), 507-514.
• Çiçek Süzen, A. (2021). Müşterek Avarya. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul.
• Çetingil, E., Kender, R., Ünan, S. (2011). Müşterek Avarya Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Chircop, A., Moreira, W., Kindred, H., and Gold, E. (2016). Canadian Maritime Law. Toronto: Irwin Law.
• Kender, R. (1979). Deniz Ticareti Hukuku Dersleri-Müşterek Avarya-Çatma- Kurtarma-Yardım. İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• Kender, R., Çetingil, E., Yazıcıoğlu, E. (2016). Deniz Ticareti Hukuku - Temel Bilgiler (Cilt I). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Keskinkılıç, E.V. (2020). 1864 Ticaret-i Bahriye Kanunnamesi’nden Günümüze Müşterek Avarya. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Kruit, J. (2017). General Average Legal Basis and Applicable Law The Overrated Significance of The York-Antwerp Rules. Netherlands: Paris Legal Publishers.
• Kula, N. (2019). Türk Ticaret Kanunu ile York Anvers 2016 Kuralları Uyarınca Müşterek Avaryaya Uygulanacak Hükümlerin Değerlendirilmesi ve Özellikle “Zamanaşımı” Hususu. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 27(3), 727-748.
• Kurt, M.M. (2019). Müşterek Avaryada Dispeç. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul. Lowndes, R., Rudolf, G.R. (1964). The Law of General Average. London: Stevens&Sons.
• Mandaraka-Sheppard, A. (2008). Modern Maritime Law and Risk Management. New York: Informa Law from Routledge.
• Marinex (2023). Understanding Significance of General Average in Maritime Trade, Law & Insurance. Erişim Tarihi: 25.04.2025 https://www.marinex.org/understanding-significance-of-general-average-in-maritime-trade-law-insurance.
• Okay, S. (1959). Müşterek Avarya Hukukunun Kısa Bir Tarihçesi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 24(1-4), 289-308.
• Sözer, B. (1971). Barınma Müşterek Avaryası. Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, 5(8), 93-133.
• Sözer, B. (2016). Deniz Ticareti Hukuku - II (Müşterek Avaryalar - Çatmalar - Kurtarma - Gemi Alacaklısı Hakkı). İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Szymankiewicz, D. (2019). General Average in Polish Maritime Law. Journal of Maritime Law and Commerce, 50(2), 211-227.
• Şengün, S.M. (2017). Müşterek Avarya ve 2016 York&Anvers Kuralları. Reasürör Dergisi, 106, 4-17. TDK, https://sozluk.gov.tr/
• TTK, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, Resmî Gazete 27846, 14.02.2011.
• Tekil, F. (1965). Türk Hukukunda Müşterek Avarya: Deniz Nakliyatı ve Sigorta Hukuku ve İhtilafları. İstanbul: Kurtulmuş Matbaası.
• Temuçin, G.C. (2007). Müşterek Avaryalar. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Ünan, M. (1991). Roma Hukukunda Lez Rhodia de Jactu Çerçevesinde Müşterek Avarya Kurumu. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul. YAK, York Anvers Kuralları, 2016.
• Yorulmaz, M., Sezen, K. (2023). Denizcilik Alanında Kullanılan Rizk Analizi Yöntemleri ve Fine Kinney Yöntemiyle Bir Uygulama. Afet ve Risk Dergisi, 6(3), 622-637.