Opinions of Primary School Teachers on Values Education in Life Science Course

Year 2025, Issue: 63, 578 - 594, 27.03.2025

Caner Özdemir

https://doi.org/10.53444/deubefd.1543681

Abstract

The study aims to determine the opinions of classroom teachers regarding the values education provided in the Life Sciences course. Designed in accordance with the qualitative research approach, this study was conducted in a case study design. The study group consists of 12 classroom teachers working in the 3rd grade of primary schools in the Altınordu district of Ordu province. Data were collected in the study using a semi-structured interview form developed by the researcher. The interviews lasted an average of 20-25 minutes. The data obtained from the interviews were analyzed by descriptive analysis. The study concluded that the Life Sciences course is a suitable course for values education. The reasons for this can be given as; the existence of values in life with the Life Sciences course, their existence as a whole, the Life Sciences course being seen as fun and loved by the students, the Life Sciences course being comprehensive and complementing each other with values. In addition, it was determined in the study that class teachers encountered various problems while providing values education in the Life Sciences course. These problems vary depending on the curriculum, family, teacher and student. At the end of the research, various suggestions were presented that emphasized the necessity of creating and maintaining a spiral and continuous structure in value education in the Life Sciences course.

Keywords

Life science, values education, classroom teacher

Sınıf Öğretmenlerinin Hayat Bilgisi Dersinde Gerçekleştirilen Değerler Eğitimine İlişkin Görüşleri

Abstract

Bu araştırmada, sınıf öğretmenlerinin Hayat Bilgisi dersinde gerçekleştirilen değerler eğitimine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yaklaşımına uygun olarak tasarlanan bu araştırma, durum çalışması deseninde yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, Ordu ili Altınordu ilçesinde bulunan devlet okullarının ilkokul 3. sınıflarında görev yapmakta olan 12 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığı ile toplanmıştır. Görüşmeler ortalama 20-25 dakika sürmüştür. Görüşmelerden elde edilen veriler betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Araştırmada Hayat Bilgisi dersinin değerler eğitimi için uygun bir ders olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bunun nedeni olarak; Hayat Bilgisi dersi ile değerlerin hayatın içinde var olmaları, bir bütün halinde varlığını sürdürmeleri, öğrenciler tarafından Hayat Bilgisi dersinin eğlenceli olarak görülmesi ve sevilmesi, Hayat Bilgisi dersinin kapsamlı olması ve değerlerle birbirini tamamlaması gibi nedenler gösterilebilir. Ayrıca araştırmada, sınıf öğretmenlerinin Hayat Bilgisi dersinde değer eğitimi gerçekleştirirken çeşitli sorunlarla karşılaştıkları tespit edilmiştir. Bu sorunlar; öğretim programı, aile, öğretmen ve öğrenci kaynaklı olarak çeşitlilik göstermektedir. Araştırmanın sonunda, Hayat Bilgisi dersinde gerçekleştirilen değer eğitiminde sarmal ve devamlı bir yapının oluşturulması ve korunmasının gerekliliğine vurgu yapan çeşitli öneriler sunulmuştur.

Keywords

Hayat bilgisi, değerler eğitimi, sınıf öğretmeni

References

• Aladağ, S. (2016). Hayat Bilgisi: Tanımı, amacı ve doğası. S. Güven ve S. Kaymakçı (Ed.) Hayat Bilgisi öğretimi içinde (s. 2-23). Pegem Akademi.
• Altan, M. Z. (2011). Çoklu zekâ kuramı ve değerler eğitimi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(4), 53-57.
• Arslan, Z. Ş., & Yaşar, F. T. (2014). Yükselen değer kavramı üzerine eleştirel bir yaklaşım. Y. S. Zavalsız (Ed.). Değerler eğitimi içinde (s. 7-13). Ensar Yayıncılık.
• Aydın, M. Z., & Akyol-Gürler, Ş. (2012). Okulda değerler eğitimi yöntemler etkinlikler kaynaklar. Nobel Yayın Dağıtım.
• Aydın, Y. (2024). Hayat bilgisi dersinde değerler eğitimi bağlamında yapılan araştırmalara yönelik bir meta-sentez çalışması. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(26), 96-120.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Baydar, P. (2009). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler programında belirlenen değerlerin kazanım düzeyleri ve bu süreçte yaşanılan soruların değerlendirilmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Baysal, Z. N. (2006). Hayat Bilgisi: Toplumsal ve doğal yaşama bütüncül bir bakış. C. Öztürk (Ed.). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 2-17). Pegem Akademi.
• Bektaş, M. (2009). Hayat ve hayat bilgisi dersi. S. Öğülmüş (Ed.), İlköğretim hayat bilgisi öğretimi ve öğretmen el kitabı içinde (ss. 13-29). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Berkowitz, M. W. (2002). Bringing in a new era in character education. W. Damon (Ed.). The science of character education içinde (ss.43-63). Hoover Institution Press.
• Bilgin, N. (1995). Sosyal psikolojide yöntem ve pratik çalışmalar. Sistem Yayıncılık.
• Cevizci, A. (2006). Felsefe ansiklopedisi. Ebabil Yayıncılık.
• Coombs-Richardson, R., & Homer T. (2005). A Comparison of values rankings for selected American and Australian teachers. Journal of Research in International Education, 4(3), 263- 277.
• Çelik, Ö. (2021). Hayat bilgisi dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi (BEST Dergi) [Science, Education, Art and Technology Journal (SEAT Journal)], 5(2), 117-137.
• Çelikkaya, T., & Kürümlüoğlu, M. (2018). Yeni sosyal bilgiler programında 4. ve 5. sınıfta kazandırılması hedeflenen değerlere ilişkin kazanımların içeriğe yansıması. Değerler Eğitimi Dergisi, 16(36), 7-38.
• Çetin, M., & Çetin, G. (2021). 21. yüzyıl becerileri açısından MEB okul öncesi eğitim programına eleştirel bir bakış. Yaşadıkça Eğitim, 35(1), 235-255.
• Demirel Balık, Z. (2016). Hayat bilgisi öğretim programındaki değerler bağlamında hayat bilgisi ders kitapları ile yüz temel eser listesindeki ulusal masalların karşılaştırılması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Deveci, H. (2008). Hayat Bilgisi dersinin tanımı, kapsamı ve ilköğretim programındaki yeri. Ş. Yaşar (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 1-19). Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Doğanay, A. (2007). Değerler eğitimi. C. Öztürk (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi yapılandırmacı bir yaklaşım içinde. (s. 255-286). Pegem Akademi.
• Erbaş, A. A. (2020). Sınıf öğretmenlerinin hayat bilgisi derslerinde kullandıkları değerler eğitimi yaklaşımları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 926-941.
• Erbaş, A. A., & Başkurt, İ. (2020). Sınıf öğretmenlerinin hayat bilgisi derslerinde kullandıkları değerler eğitimi yaklaşımları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 926-941.
• Erbaş, A. A., & Başkurt, İ. (2022). Hayat bilgisi derslerindeki değerler eğitimine ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 159-185.
• Fichter, J. (2002). Sosyoloji nedir? (çev. N. Çelebi). Anı Yayıncılık.
• Glesne, C. (2015). Nitel araştırmaya giriş. (Çeviri Editörleri Ali, Aksoy, Pelin Yalçınoğlu). (5. Baskı). Nobel Yayıncılık.
• Güleryüz, H. (2008). Hayat bilgisi öğretimi ve programı. Pegem Akademi.
• Güzel Candan, D., & Ergen, G. (2014). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 134-161.
• Gündüz, M. (2014). İlköğretim 3. sınıf hayat bilgisi dersinde “sorumluluk” değerinin proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile öğretiminin akademik başarı ve tutuma etkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Güven, S., & Ayyayla-Püsküllü, M. (2017). Hayat bilgisi ders kitapları ile ilgili yapılan çalışmaların içerik analizi. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 3(2), 75-86.
• Halstead, J. M., & Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: a review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202.
• Harris, E. L. (1991). Identifying ıntegrated values education approaches in secondary schools. Submitted to the office of graduate studies of Texas A&M university in partial fulfillment of the requirements for the degree of doctor of philosophy.
• Hatay-Uçar, F., & Çetinkaya S. (2021). İlkokul hayat bilgisi ders kitaplarında değerler eğitimi. Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 275-291.
• Kabapınar, Y. (2014). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi. Pegem Akademi.
• Karagöz, B. (2009). Yapılandırmacı yaklaşıma göre ilköğretim 6 ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki değerlerin incelenmesi (Muğla ili örneği) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Muğla Üniversitesi.
• Katılmış, A. (2010). Sosyal bilgiler derslerindeki bazı değerlerin kazandırılmasına yönelik bir karakter eğitimi programının geliştirilmesi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Mavuru, L. (2024). Teaching life sciences while integrating teachers’ and learners’ cultural belief systems. EURASIA Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 20(1), 1-11.
• MEB (2018). İlkokul 1, 2 ve 3. sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018122171428547-HAYAT%20B%C4%B0LG%C4%B0S%C4%B0%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI.pdf adresinden 08.06.2024 tarihinde erişilmiştir.
• MEB (2024). https://tymm.meb.gov.tr/ogretim-programlari/hayat-bilgisi-dersi adresinden 04.02.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Özçelik, T., & Şahin, M. K. (2023). Erken çocukluk dönemi toplumsal cinsiyet rollerinin şekillenmesinde aile tipi, kardeş ve arkadaşların rolü. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 10(2), 57-67.
• Özdemir, C. (2021). Hayat bilgisi dersinde yer alan sorumluluk değeri ve iş birliği becerisinin kazandırılmasında uzman mantosu yaklaşımının etkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Trabzon Üniversitesi.
• Özkalp, E. (2003). Kültür. Özkalp, E. (Ed). Davranış bilimlerine giriş içinde. (s. 57-73). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Öztürk, C. (2006). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Pegem Akademi.
• Öztürk, T., & Özkan, Z. S. (2018). Hayat bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 172-204.
• Patton, M. Q. (2002). Variety in qualitative inquiry: theoretical orientations. In C. D. Laughton, V. Novak, D. E. Axelsen, K. Journey, & K. Peterson (Eds.), Qualitative research & evaluation methods. Thousands Oaks, Sage Publications.
• Sönmez, V. (2010). Hayat bilgisi öğretimi ve öğretmen kılavuzu. Anı Yayıncılık.
• Superka, D. P., Ahrens, C., Hedstrom, J. E., Ford, L. J. & Johnson, P. L. (1976). Values education sourcebook: Conceptual approaches, material analyses and an annotated bibliography. Colorado: Social Science Education Consortium, ERIC Clearinghouse for Social Studies/ Social Science Education.
• Tahiroğlu, M. (2011). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde doğa sevgisi, temizlik ve sağlıklı olma değerlerinin öğretimi ve değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının belirlenmesi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Tahiroğlu, M., Yıldırım, T., & Çetin, T. (2010). Değer eğitimi yöntemlerine uygun geliştirilen çevre eğitimi etkinliğinin, ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 231-248.
• Tay, B., & Baş, M. (2015). 2009 ve 2015 yılı hayat bilgisi dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 341-374.
• Yarar Kaptan, S. (2015). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde hoşgörü değerinin karma yaklaşıma dayalı bilgisayar destekli etkinliklerle öğretimi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Yardımcıel, F., & Bulu M., (2024). Hayat bilgisi dersi üzerine yayınlanmış yüksek öğretim tezleri: bir bibliyometrik analiz. Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 6(2), 26-34.
• Yaşaroğlu, C. (2013). Hayat bilgisi dersi kazanımlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Turkish Studies, 8(7), 849-858.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, G. (2021). Sınıf öğretmeni adaylarının Hayat Bilgisi dersine yönelik görüşleri: Gazi Üniversitesi örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(1), 568-589.