Okul Öncesi Öğretmenlerinin Veli Kaynaklı Yıldırmaya Maruz Kalma Düzeyleri ve Aile Katılım Stratejileri

Year 2025, Issue: 64, 1701 - 1728, 30.06.2025

Esinnur Dağoğlu , Gülçin Güven

https://doi.org/10.53444/deubefd.1563111

Abstract

Bu araştırma, okul öncesi öğretmenlerinin aileler tarafından uygulanan yıldırma davranışlarına maruz kalma düzeyleri ile kullandıkları aile katılım stratejilerini incelemektedir. Çalışma ilişkisel tarama modeli kapsamında gerçekleştirilmiştir. Araştırma grubunu, 2022-2023 eğitim-öğretim yılı itibarıyla İstanbul'un Avrupa yakasında bulunan özel ve devlet kurumlarında çalışan okul öncesi öğretmenleri (n=258) oluşturmaktadır. Veriler SPSS paket programı ile analiz edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, öğretmenlerin ebeveyn kaynaklı yıldırma davranışlarına maruz kalma düzeyleri ile cinsiyet, yaş, eğitim durumu, mezun olunan bölüm, istihdam türü, okul türü ve mesleki kıdem arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Öğretmenlerin uyguladıkları aile katılım stratejileri ile yaş, istihdam şekli ve mesleki kıdemleri arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmesine karşın cinsiyet, eğitim durumu, mezun olunan bölüm ve görev yapılan okul türü arasında anlamlı bir farklılık gözlenmemiştir. Ayrıca, öğretmenlerin veli kaynaklı yıldırma davranışlarına maruz kalma düzeylerini ölçen anketin "kendini gösterme" alt boyutu ile öğretmenlerin kullandıkları aile katılım stratejilerinden "öğretmen-aile temelli" ve "ev temelli katılım stratejileri" arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Benzer şekilde, yıldırma anketinin "sosyal ilişkiler" alt boyutu ile "ev temelli katılım stratejisi" arasında da negatif yönlü bir ilişki bulunmuştur.

Keywords

okul öncesi eğitim , aile katılım stratejileri , anne baba kaynaklı yıldırma davranışları

Preschool Teachers’ Levels of Exposure to Parent-Based Bullying and Family Involvement Strategies

Abstract

This study examines the levels of bullying behavior experienced by preschool teachers from parents and the family involvement strategies they implement. The research was conducted using a relational screening model. The study group consists of preschool teachers (n=258) working in private and public institutions on the European side of Istanbul during the 2022-2023 academic year. The data were analyzed using the SPSS software package. According to the findings of the study, no significant difference was found between the levels of bullying behavior experienced by teachers from parents and variables such as gender, age, education level, the department graduated from, employment type, school type, and professional seniority. While significant differences were detected between the family involvement strategies employed by teachers and variables such as age, employment type, and professional seniority, no significant differences were observed concerning gender, education level, the department graduated from, and the type of school in which they worked. Additionally, a negative significant relationship was found between the "self-presentation" sub-dimension of the bullying behavior questionnaire and the "teacher-family involvement" and "home-based involvement strategies" sub-dimensions of the family involvement strategies used by teachers. Similarly, a negative correlation was found between the "social relationships" sub-dimension of the bullying behavior questionnaire and the "home-based involvement strategy" sub-dimension.

Keywords

preschool education , family involvement strategies , parental intimidation behaviors

References

• Abbak, B. S. (2008). Okul öncesi eğitim programlarındaki aile katılımı etkinliklerinin anasınıfı öğretmenleri ve ebeveyn görüşleri açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Alkan, E. (2011). Yıldırma (mobbing) davranışlarının beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin tükenmişliği üzerine etkisi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi].Balıkesir Üniversitesi.
• Arslan, Ü., & Nural, E. (2004). Okul öncesi eğitiminde okul-aile iş birliğinin önemi. Milli Eğitim Dergisi, 162(1), 99-108.
• Atakan, H. (2010). Okul öncesi eğitiminde aile katılımı çalışmalarının öğretmen ve ebeveyn görüşlerine göre değerlendirilmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Aygün, H. A. (2012). Psikolojik yıldırma (mobbing) üzerine nitel bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5), 5
• Bayraktar, V., Güven, G., & Temel, Z. F. (2016). Okul öncesi kurumlarda görev yapan öğretmenlerin aile katılım çalışmalarına yönelik tutumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 755-770.
• Berger, E. H., & Riojaz-Cortez, M. (2016). Parents as partners in education families and schools working together. USA: Pearson
• Biber, K., & Ural, O. (2016). Portage erken eğitim programının 5-6 yaş çocuklarının gelişimleri ile aile katılımı düzeyleri üzerindeki etkisi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(6), 1181-1204.
• Bilaloğlu, R. G., & Arnas, Y.A. (2019). Okul öncesi eğitimde aile katılımı engelleri ve süreçte karşılaşılan sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 804-823.
• Brooks, J. E. (2004). Family involvement in early childhood education: A descriptive study of family involvement approaches and strategies in early childhood classrooms. University of South Carolina.
• Bulut, H. U. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinde psikolojik şiddet düzeyi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Niğde Üniversitesi.
• Castro, D. C., Bryant, D. M., Peisner-Feinberg, E. S., & Skinner, M. L. (2004). Parent involvement in Head Start programs: The role of parent, teacher and classroom characteristics. Early Childhood Research Quarterly, 19(3), 413-430.
• Cemaloğlu, N., & Ertürk, A. (2007). Öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemlerinin cinsiyet yönünden incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 345- 362.
• Çakmak, Ö. Ç. (2010). Okul öncesi eğitim kurumlarında aile katılımı. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 1-18.
• Çelebi, N., & Taşçı Kaya, G. (2014). Öğretmenlerin maruz kaldığı mobbing (yıldırma): nitel bir araştırma. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 5(9),43-66.
• Çelenk, S. (2003). Okul aile iş birliği ile okuduğunu anlama başarısı arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 3-39.
• Çomak, E. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin ilköğretim okullarında yaşadıkları yıldırma durumları. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Çomak, E., & Tunç, B. (2012). İlköğretimin ilköğretim okullarında yaşadıkları durumlar şunlardır. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 8 (3), 197-208.
• Demircan, H.Ö. (2018). Okul Öncesi Eğitimde Aile Katılımı Sistemini Genişletmek: Aile “Bağlılığı, Ortaklığı, Katılımı ve Eğitimi. İlköğretim Çevrimiçi, 17 (4), 1-19.
• Dick, R., & Wagner, U. (2001). Stress and strain in teaching: A Structural Equation Approach. British Journal of Educational Psychology, 71, 243-259
• Dinçkal, E. (2018). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin maruz kaldıkları veli kaynaklı yıldırma davranışları ve veli tanımlamaları [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Dinçkal, E., & Başar, M. A. (2019). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin maruz kaldıkları veli kaynaklı yıldırma davranışları. Ibad Sosyal Bilimler Dergisi, (5), 297-316.
• Ekinci, Ö. (2012). Ortaöğretim okulunda yaşamın devam etmesi ile ayrılmaların ayrışmaları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Erdoğan, Ç., & Demirkasımoğlu, N. (2010). Ailelerin eğitim sürecine katılımına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri. Educational Administration: Theory and Practice, 16(3), 399-431
• Ertürk, A. (2011). İlköğretim okullarında görevli öğretmen ve yöneticilere yönelik duygusal yıldırma [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ferlazzo, L. (2011). Involvement or engagement. Educational Leadership, May, 2011.
• Goodall, J. (2012). Parental engagement to support children’s learning: A six point model. School Leadership & Management, 33(2), 133-150.
• Goodall, J., & Ghent, K. (2014). Parental belief and parental engagement in children’s learning. British Journal of Religious Education, 36(3), 332-352.
• Gökçe Toker, A. (2008). Mobbing: İşyerinde yıldırma nedenleri ve başa çıkma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi
• Gökçe, A.T. (2006). İş yerinde yıllardır: Özel ve resmi ilköğretim okulu öğretmeni ve ödemeleri üzerinde yapılan bir araştırma [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Gömleksizoğlu, M.N. & Serhatlıoğlu, B. (2013). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Öz-Yeterlik İnançlarına İlişkin Görüşleri. Turkish Studies. 8(7), 201-221.
• Gül, C., & Gül, İ. (2021). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Öğretmenlik Mesleğine Adanmışlık Düzeyleri ile Uyguladıkları Aile Katılım Stratejileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (54), 788-806.
• Gündüz, H. B., & Yılmaz, Ö. (2008). Ortaöğretim kurumlarında mobbing (yıldırma) davranışlarına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri (Düzce il örneği). Milli Eğitim, 37(179), 269-282.
• Gürşimşek, I., Girgen, G., Harmanlı, Z., & Ekinci, D. (2002). Çocuğun eğitiminde aile katılımının önemi (Bir pilot çalışma). Erken Çocukluk Gelişimi ve Eğitimi Sempozyumu (s. 262-274). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Gürşimşek, I., Girgin, G., & Ekinci-Vural, D. (2006). 5–6 yaş çocukları ile annelerine verilen destekleyici eğitimin çocukların gelişimine etkisinin incelenmesi. Eurasian Journal of Educational Research, 25, 109-118.
• Hoover-Dempsey, K. V., & Walker, J. (2002). Family-school communication. Vanderbilt Universityhttp. Hornby, G. (2000). Improving parentalin volvement. London: Cassel Wellington House.
• İpek, C. (2011). Velilerin okul tutumu ve eğitime katılım düzeyleri ile aileye bağlı bazı faktörlerin ilköğretim öğrencilerinin seviye belirleme sınavları (SBS) üzerindeki etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(2), 69-79.
• Jennings, P. A., & Greenberg, M. T. (2009). The prosocial classroom: teacher social and emotional competence in relation to student and classroom outcomes. Review of Educational Research, 79(1), 491–525.
• Karakuş, M., ve Çankaya, İ. (2012). Öğretmenlerin maruz kaldıkları psikolojik şiddete ilişkin bir modelin sınanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(42), 225-237
• Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi (9. b.). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Karcıoğlu, F., & Çelik, H.Ü. (2012). Mobbing (yıldırma) ve örgütsel bağlılığa etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 59-75.
• Keleş, O., & Sığırtmaç, A. D. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin uyguladıkları aile katılım stratejilerini belirleme ölçeği geçerlik güvenirlik çalışması. Eurasian Education & Literature Journal, 49-58.
• Kotaman, H. (2008). Türk ana babalarının çocuklarının eğitim öğretimlerine katılım düzeyleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 135-149.
• Kurtuldu, B., S. (2010). Okul öncesi eğitim,nde okul aile ilişkilerinde yaşanan sorunların öğretmen ve veli görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• La-Paro, K. M, Kraft-Sayre, M., & Pianta, R. C. (2003). Preschool to kindergarten transition activities: ınvolvement and satisfaction of families and teachers. Journal of Research in Childhood Education, 17(2), 147-158
• McWayne, C., Hampton, V., Fantuzzo, J., Cohen, H. L., & Sekino, Y. (2004). A multivariate examination of parent involvement and the social and academic competencies of urban kindergarten children. Psychology in the Schools, 41(3), 363- 377.
• Mikkelsen, E. G., & Einarsen, S. (2002), Relationships between exposure to bullying at work and psychological and psychosomatic health complaints: The role of state negative affectivity and generalized self-efficacy. Scandinavian journal of psychology, 43, 397-405.
• Mo, Y., & Singh, K. (2008). Parents relationships and involvement: Effects on students school engagement and performance. RMLE Online, 31(10), 1-11.
• Ocak, S. (2008). Öğretmenlerin duygusal taciz (mobbing)’e ilişkin algıları (Edirne ili örneği) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Özel, E., & Zelyurt, H. (2016). Anne baba eğitiminin aile çocuk ilişkilerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 36, 9-34.
• Pehlivan, İ. (1997). Okula Aile Katılımı, Yasadıkça Eğitim Dergisi, 53, 4-7.
• Sevinç, M., & Evirgen, Ş. (2003). Küçükçekmece okul öncesi eğitim merkezinde verilen okul destekli anne eğitim programının anneler üzerindeki etkileri. Omep Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı Bildiri Kitabı, 2.
• Şahin, F., Güven, İ., & Yurdatapan, M. (2011). Proje tabanlı eğitim uygulamalarının okul öncesi çocuklarında bilimsel süreç becerilerinin gelişimine etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 33(33), 157-176.
• Şıvgın, N. (2005). Okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanan eğitim programına ilişkin öğretmen görüşleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Tezel Şahin, F., & Özyürek, A. (2010). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden altı yaş çocuklarının ahlaki ve sosyal kural bilgilerinin incelenmesi. II. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, 869-882.
• Tezel Şahin, F., & Ünver, N. (2005). Okul öncesi eğitim programlarına aile katılımı. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi,, 13(1), 23-30.
• Tınaz, P., Ergin, H., & Bayram, F. (2008). Çalışma psikolojisi ve hukuki boyutları ile işyerinde psikolojik taciz. İstanbul: Beta Yayınları.
• Tigrel, E. Y., & Kokalan, O. (2009). Academic mobbing in Turkey. International journal of Behavioral, Cognitive, Educational and Psychological Sciences, 1(2), 91-99.
• Turan, F. (2006). İşyerlerinde psikolojik yıldırma olgusu ve konuya ilişkin bir araştırma [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Türk, H., ve Kırkoğlu, K. (2018). Ailelerin sınıf öğretmenlerine uyguladığı mobbing davranışları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2357- 2389.
• Vural, D. E., & Kocabaş, A. (2016). Okul öncesi eğitim ve aile katılımı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1174-1185.
• Yavuz, H. (2007). Çalışanlarda mobbing (psikolojik şiddet) algısını etkileyen faktörler: SDÜ Tıp Fakültesi üzerine bir araştırma [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Yıldırım, F., & Eken, M. (2014). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerine yönelik yıldırma davranışlarının incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 13-31.
• Yılmaz, A., Özler, D. E., & Mercan, N. (2008). Mobbing ve örgüt iklimi ile ilişkisine yönelik ampirik bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 334-357.