Challenges of Being a Female Principal in Schools and Ways of Coping

Year 2025, Issue: 64, 1882 - 1908, 30.06.2025

Ayça İnce , Emine Önder , Hatice Petek

https://doi.org/10.53444/deubefd.1590680

Abstract

The presence of women in business life, especially in managerial positions, has always been very low compared to men, and women in managerial positions have been forced to deal with different problems in working life throughout history. The purpose of this study is to examine the challenges faced by female school principals due to their gender, the reasons for these challenges and their coping strategies. The research is a qualitative study involving school principals, assistant principals, teachers and branch managers in Isparta and Burdur in the 2023-2024 academic year. The case study design was used in the study and the experiences of female school principals were tried to be understood in depth. In total, seven female school principals, six assistant principals, eight teachers and six branch managers were included in the study group. The data collection process was carried out through a semi-structured interview form and codes, sub-themes and themes were created using content analysis method. The results of the study revealed that female school principals often face challenges due to their gender, such as not being taken seriously, being underestimated, not being supported and being ignored during managerial decisions. It was found that female school principals faced these challenges mostly due to the perception that women cannot be principals and poor emotion management. Among the strategies to cope with these challenges, methods such as taking an upright stance, effective communication and collaboration stand out. Female school administrators also overcome the challenges by receiving support from their colleagues and superiors and trying to improve themselves. As a result, the challenges faced by female school administrators, the reasons for these challenges, and the ways in which female administrators cope with these challenges were found to be consistent. Therefore, it is thought that when improvements are made or solutions are produced for the causes of the difficulties faced by women school administrators, at least they will not face some of the difficulties encountered and women administrators can contribute to coping with these difficulties.

Keywords

women principals , school , gender roles

Okullarda Kadın Müdür Olmanın Getirdiği Zorluklar ve Baş Etme Yolları

Abstract

Kadınların yöneticilik pozisyonundaki mevcudiyeti erkeklere göre hep çok az olmuştur ve yönetici pozisyonundaki kadınlar tarih boyunca çalışma hayatında farklı farklı sorunlarla baş etmek zorunda bırakılmıştır. Bu çalışmanın amacı, kadın okul müdürlerinin cinsiyetlerinden kaynaklı karşılaştıkları zorlukları, bu zorlukların sebeplerini ve bu zorluklarla başa çıkma stratejilerini incelemektir. Araştırma, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Isparta ve Burdur'daki okul müdürleri, müdür yardımcıları, öğretmenler ve şube müdürlerini kapsayan nitel bir çalışmadır. Araştırmada durum çalışması deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunda toplamda yedi kadın okul müdürü, altı müdür yardımcısı, sekiz öğretmen ve altı şube müdürü yer almıştır. Veri toplama süreci, yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla gerçekleştirilmiş ve içerik analizi yöntemi kullanılarak kod, alt tema ve temalar oluşturulmuştur. Araştırmanın sonuçlarından, kadın okul müdürlerinin cinsiyetlerinden kaynaklı olarak genellikle ciddiye alınmamak, küçümsenmek, destek görmemek ve yönetsel kararlar sırasında göz ardı edilmek gibi zorluklarla yüzleştikleri anlaşılmıştır. Kadın okul yöneticilerinin bu zorluklar ile daha çok kadından yönetici olmaz algısı ve zayıf duygu yönetimi sebebiyle karşı karşıya kaldığı tespit edilmiştir. Bu zorluklarla başa çıkma stratejileri arasında ise dik duruş sergileme, etkili iletişim ve iş birliği kurma gibi yöntemler öne çıkmaktadır. Kadın okul yöneticileri ayrıca, meslektaşları ve üstlerinden destek alarak ve kendilerini geliştirmeye çalışarak zorlukların üstesinden gelmektedirler. Sonuç olarak araştırmada kadın yöneticilerin karşılaştıkları zorluklar, bu zorlukların nedenleri ve kadın yöneticilerin bu zorluklar ile baş etme yollarının tutarlı olduğu görülmüştür.

Keywords

kadın yönetici , okul , toplumsal cinsiyet rolleri

References

• Airin, R. (2010). Influencing factors of female underrepresentation as school principals in Indonesia. Online Submission, 1-15.
• Akbaş, N. ve Taner, B. (2017). Yönetim ve cinsiyet: Cam sınırının ötesi. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 193-214.
• Akkaya, S., Cingöz, O. ve Manolova Yalçın, O. (2023). Okul yönetiminde kadın yöneticilerin karşılaştığı sorunlar. H. Kaur, & S. Rahımova (Eds.), World Women Conference-VI (s. 381-382). IKSAD.
• Aktaş, N. (2007). Kadın okul yöneticilerinin karşılaştıkları sorunlar (Kayseri ili örneği). [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Ankara Üniversitesi Açık Arşiv. https://dspace.ankara.edu.tr/items/a5c8161d-9dad-498d-9f14-bff55ec5f245/full
• Alhas, F. (2021). Geçmişten günümüze kadar kadın yöneticilere konulan kariyer engelleri. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 62-77. doi:https://doi.org/10.30803/adusobed.954697
• Alves, L. (2022). Challenges and opportunities of female leadership in education. The Lancet Child & Adolescent Health, 6(10), 675-676. doi:https://doi.org/10.1016/S2352-4642(22)00217-6
• Anıl, İ. A. (2010). İşletmelerde iletişim olgusu ve iletişim sürecinde dönüşüm [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. Sakarya Üniversitesi Açık Erişim. https://acikerisim.sakarya.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12619/93089/T04842.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Aracı, H. ve Mizrahi, R. (2010). Kadın yöneticiler ve cam tavan sendromu üzerine bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 149-156.
• Aslan, Z. ve Gülcan Gürkan, M. (2018). Kadın yöneticilerin kariyer engelleri ve cam tavan sendromuna yönelik okul yönetici görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Hakemli Ekonomi Yönetimi Araştırmaları Dergisi, 1(15). doi: https://doi.org/10.17373/UHEYAD.2018.1.3
• Aybar, Y., Güneş, Ö., Taş, D. ve Taşdelen, M. (2023). Okul öncesi eğitim kurumlarında kadın yönetici olmak: Güçlü ve zayıf yönler, avantajlar ve dezavantajlar. Uluslararası Eğitime Özgün Bakış Dergisi, 1(1), 193-216. doi: https://doi.org/10.5281/zenodo.7694980
• Ayoğul, H. ve Baraz, A. B. (2020). Kadın çalışanların kariyer engelleri: Eskişehir’de bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 44, 13-27.
• Bakır Ağıroğlu, A., Köybaşı, F., Özyazıcı, K. ve Uğurlu Teyyar, C. (2017). Kadın okul yöneticileri üzerine nitel bir araştırma. Current Research in Education, 3(1), 1-14.
• Bayır Öztekin, Ö. ve Dönmez, A. (2020). Türkiye’de kadın okul müdürü olmak. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 26(1), 163-202. doi: https://doi.org/10.14527/kuey.2020.004
• Berberoğlu, G. (1989). Kadın yöneticiler: İş hayatındaki yeri ve sorunları. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 287-305.
• Bir, Y., Koc, M. ve Isler, T. (24-25 Mayıs 2018). Analyzing woman executives’ political skills according to the age factor [Konferans Sunumu]. In 4th Global Business Research Congress (GBRC-2018), İstanbul, Türkiye. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/533680
• Black, K. A. (2000). Gender differences in adolescents’ behavior during conflict resolution tasks with best friends. Adolescence, 35(139), 499-512.
• Bulut, S. ve Çelikten, M. (2021). Türk Eğitim Sisteminde kadın okul yöneticiliği. Journal Of Social, Humanities and Administrative Sciences, 7(40), 886-894.
• Connell, R. (2012). Gender, health and theory: conceptualizing the issue, in local and world perspective. Social science & medicine, 74(11), 1675-1683. doi: https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2011.06.006
• Çakır, Ö. (2008). Türkiye’de kadının çalışma yaşamından dışlanması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31, 25-47.
• Çelikten, M.(2004). Okul müdürü koltuğundaki kadınlar: Kayseri ili örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 91-118.
• Çoğaltay, N. ve Erbek, D. (2022). Öğretmenlerin toplumsal cinsiyet algıları ve kadın yöneticilere karşı tutumları arasındaki ilişki. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(45), 1257-1283. doi: https://doi.org/10.46928/iticusbe.1121285
• Eagly, A. H. & Karau, S. J. (2002). Role congruity theory of prejudice toward female leaders. Psychological review, 109(3), 573. doi: https://doi.org/10.1037//0033-295X.109.3.573
• Ekmekçi, R., Onay, M. ve Sertkaya, O. (2013). Spor örgütlerinde kadın yöneticilere yönelik tutumların belirlenmesi. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 4(4), 1-13.
• Elçi Ata, A. (2022). Okul yöneticileri ve öğretmenlerin kadın yöneticilere karşı tutumları [Tezsiz yüksek lisans projesi, Pamukkale Üniversitesi]. Pamukkale GCRIS Veritabanı. https://gcris.pau.edu.tr/handle/11499/45561
• Ergun, A. ve Güvenel Karaduman, C. (2018). Erkek egemen iş ortamlarında kadın yöneticilerin deneyimleri ve stratejileri. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 21(2), 114-143. doi: https://doi.org/10.18490/sosars.476038
• Goleman, D. (2007). Duygusal Zeka. (Çev. B. S. Yüksel). Varlık Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 1995).
• Gonaim, A. F. (2018). Female school prıncıpals: Challenges and copıng strategıes. Journal of Educational Studies, Trends & Practices, 8(2), 223-238. doi: https://doi.org/10.52634/mier/2018/v8/i2/1398
• Göçen, A. ve Müjdeci, N. (25-28 Kasım, 2019). Okullarda kadın yöneticiler: Zorluklar, fırsatlar ve çözümler [Konferans Sunumu]. 28. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi, Ankara, Türkiye.https://www.researchgate.net/publication/358692367_Okullarda_Kadin_Yoneticiler_Zorluklar_Firsatlar_ve_Cozumler/link/620f3d224be28e145c9d6a7a/download?_tp=eyJjb250ZXh0Ijp7ImZpcnN0UGFnZSI6InB1YmxpY2F0aW9uIiwicGFnZSI6InB1YmxpY2F0aW9uIn19
• Gökalp, E. İ. (2008). Türkiye’de kadın girişimciler ve kadın yöneticiler [Yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi]. Kırıkkale Üniversitesi Açık Erişim Sistemi. https://acikerisim.kku.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12587/15337/226667.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Gökkaya Bilican, V. (2014). Cam tavan, kadın ve ekonomik şiddet. The Journal of Academic Social Science Studies, 26(2), 371-383. doi: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2385
• Güçlü, M ve Yiğit, B. (2018, Haziran 28-1 Temmuz). Eğitim kurumlarında görülen toplumsal cinsiyet konusunun farklı kuramlar açısından değerlendirilmesi [Konferans sunum özeti]. International Congresses on Education, İstanbul, Türkiye. https://www.erpacongress.com/upload/dosya/erpa-2018-book-of- abstracts_15b327b302ba8a.pdf
• Güldibi, M., Koç, B. ve Kula, S. (2014). Bir Yöneticilik Becerisi Olarak Duygu Yönetimi. Harmancı, F. M., Gözübenli, M. ve Alaç, A.E. (Ed.), Güvenlik sektöründe insan ilişkileri içinde (s. 159-176). Nobel Yayınevi.
• Güldü, Ö. ve Kart, M. E. (2009). Toplumsal cinsiyet rolleri ve siyasal tutumlar: Sosyal psikolojik bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64(03), 97-116. doi: https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002114
• Güneş, A. (2019). Kadın yöneticilerin liderlik uygulamalarının keşfedilmesi [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. Gazi Üniversitesi Akademik Veri Yönetim Sistemi. https://avesis.gazi.edu.tr/yonetilen-tez/6c114d70-ea44-4dac-90a9-f0feca0e12e1/kadin-yoneticilerin-liderlik-uygulamalarinin-kesfedilmesi
• Helterbran Valerie, R. & Rieg Sue, A. (2004). Women as school principals: What is the challenge?. Journal of Women in Educational Leadership, 107.
• İnce, S. ve Köse, A. (2022). Kadın yönetici ve öğretmenlerin kariyer engelleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 1717-1755. doi: https://doi.org/10.17679/inuefd.1141438
• Kalafatoğlu, Y. ve Torun, A. (2022). Kadın yöneticilerin karşılaştıkları fırsatlar ve engeller: Nitel bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 40(3), 633-658. doi: https://doi.org/10.17065/huniibf.1002991
• Kaplan, A. E. (2023). Kadın okul yöneticilerinin sorunlarını inceleyen 2016-2021 yılları arasındaki araştırmaların meta sentezi. Socıal Mentalıty And Researcher Thınkers Journal, 8(66), 2309-2323. doi: https://doi.org/10.29228/smryj.66392
• Karakaya, Ş. ve Reyhanoğlu, M. (2020). Erkek egemen dünyada kadın yönetici olmak: Kadın yöneticinin üzerinde bir araştırma. Siyaset Ekonomi ve Yönetim Dergisi, 3(1), 47-74.
• Kasımoğlu, A. (2016). Milliyetçiliğe dair çözümlemelerde toplumsal cinsiyet olgusu. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 5(10), 241-273. doi: https://doi.org/10.17828/yasbed.73593
• Kaşdarma, E. (2018). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği: Sosyo-psikolojik unsurlar ve Sistemi Meşrulaştırma Kuramı ekseninde bir analiz. OPUS International Journal of Society Researches, 9(16), 2438-2460. doi: https://doi.org/10.26466/opus.466438
• Keskin, F. ve Ulusan, A. (2016). Kadının toplumsal inşasına yönelik kuramsal yaklaşımlara dair bir değerlendirme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (26), 47-68.
• Khan, A. R. & Rahman, M. (2018). Challenges and coping strategies of women leaders at the local level in Bangladesh. Italian Sociological Review, 8(1), 43-63. doi: https://doi.org/10.13136/isr.v8i1.155
• Kısa, M. C. ve Şahin, D. (2022). Otel işletmelerinde kadın yönetici olmak: Ordu ili örneği. ODÜSOBİAD, 12(2), 1061-1088. doi: https://doi.org/10.48146/odusobiad.1102336
• Korkmaz, M. (2005). Duyguların ve liderlik stillerinin öğretmenlerin performansı üzerinde etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 43(43), 401-422.
• Korkut, F. (1996c). Lise öğrencilerinin bazı değişkenler açısından iletişim becerilerini değerlendirmeler [Konferans Sunumu]. 3. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Adana, Türkiye.
• Korkut, F. (1997). Üniversite öğrencilerinin iletişim becerilerini değerlendirmeleri [Konferans Sunumu]. IV Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Eskişehir, Türkiye. KSGM (2021). Türkiye’de kadın. https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/bitstream/handle/1/1278/turkiyede-kadin-20-02-2021.pdf?sequence=4&isAllowed=y
• Linehan, M. & Walsh, J. S. (2000). Work–family conflict and the senior female international manager. British Journal of Management, 11, 49-58. doi: https://doi.org/10.1111/1467-8551.11.s1.5
• Makura, A. H. (2009). The challenges faced by female primary school heads: The Zimbabwean experience. Review of Educational Research, 52(3), 309-339.
• Mbepera, G. J. (2021). Women leaders in community secondary schools in rural Tanzania: Challenges and coping strategies. Journal of Educational Leadership, Policy and Practice, 36(1), 59-77. doi: https://doi.org/10.2478/jelpp-2021-0004
• Mert, P. ve Topçu, F. (2021). Kadın yöneticilerin kariyer engelleri hakkında bir doküman analizi. Akademik Platform Eğitim ve Değişim Dergisi, 4(2), 285-304.
• Metin, O. ve Ünal, Ş. (2022). İçerik analizi tekniği: İletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. [Özel Sayı 2]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 273-294. doi: https://doi.org/10.18037/ausbd.1227356
• Miles, M, B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks.
• Mpofu, M., Shava, G. N. & Tlou, N. F. (2019). Challenges facing women in school leadership positions: Experiences from a district in Zimbabwe. Journal of Education and Practice, 10(14). doi: https://doi.org/10.7176/JEP
• Msila, V. (2013). Obstacles and opportunities in women school leadership: A literature study. International Journal of Educational Sciences, 5(4), 463-470.
• Negiz, N. ve Yemen, A. (2011). Kamu örgütlerinde kadın yöneticiler: Yönetici ve çalışan açısından yönetimde kadın sorunsalı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 195-214.
• Oakley, G. J. (2000). Gender-based barriers to senior management positions: Understanding the scarcity of female Ceos. Journal of Business Ethics, 27, 321-334. doi: https://doi.org/10.1023/A:1006226129868
• Oğuzer, A. Y. ve Özkan, P. (2022). Milli Eğitime bağlı ortaöğretim kurumlarında kadın yöneticilerin karşılaştıkları mobbing unsurları. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(27), 156-182.
• Okumuş, K. ve Subaşı, M. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• Özçatal, E. Ö. (2011). Ataerkillik, toplumsal cinsiyet ve kadının çalışma yaşamına katılımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 21-39.
• Özkanlı, Ö. (2010). Türkiye’de üniversitelerde üst düzey kadın yöneticilerin karşılaştıkları kültürel ve yapısal engeller. Mülkiye Dergisi, 34(268), 265-279.
• Reed, A. V., McLeod, K. & McAllister, L. (1999). Importance of selected communication skills for talking with peers and teachers: Adolescents’ opinions. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 30(1), 32-49. doi: https://doi.org/10.1044/0161-1461.3001.32
• Sefer, R. S. (2006) Üsküdar ilçesindeki okullarda çalışan bazı kadın yöneticilerin mesleklerine ilişkin beklenti ve sorunları [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. Sakarya Üniversitesi Açık Erişim. https://acikerisim.sakarya.edu.tr/handle/20.500.12619/92736
• Sofuoğlu, S. (2010). Butler’i Schutz ile okumak: Toplumsal cinsiyet kavramı ve cinsiyet ayrımcılığının bazı göstergeleri üzerine bir değerlendirme. Toplum Bilimleri Dergisi, 4(8), 83-93.
• Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (11. Baskı). Seçkin Yayıncılık. Taştan, K. ve Taştan, N. S. (2022). Yetkinliğe dayalı insan kaynakları yönetimi ve üniversite genel sekreterleri [Konferans Sunumu]. 2.Ahi Evran International Conference on Scientific Research, Kırşehir, Türkiye.
• Tok, T. N. Ve Yalçın, N. (2017). Okul yöneticileri gözünden kadın okul yöneticileri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 353-366. doi: https://doi.org/10.5505/pausbed.2017.36025
• Toprakcı, E. ve Yetim, G. (2020). Problems faced by new school heads and suggestions for solutions. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 21(1), 13-32. doi: https://doi.org/10.17679/inuefd.538914
• Tutar, H. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik: Bir model önerisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 117-140. doi: https://doi.org/10.18037/ausbd.1227323
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). İşgücü İstatistikleri, 2022. (Yayın No. 53521). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-2023-53521
• Yaşar, M. (2018). Nitel araştırmalarda nitelik sorunu. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 55-73. doi: https://doi.org/10.21666/muefd.426318
• Yatkın, A. (2009). Örgütsel yöneti (ileti) şim. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 7(2), 47-55. Yılmaz, S. (2016). Okul yöneticileri ve öğretmenlerin toplumsal cinsiyetçiliğe ve kadın yöneticilerin liderlik becerilerine yönelik görüşleri. [Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Zinyemba, A. (2013). Leadership challenges for women managers in the hospitality and financial services in Zimbabwe. International Journal of Advanced Research in Management and Social Sciences, 2(4), 50-57.