Investigation of the Development of Science Teachers Participating in the Inquiry-Based Professional Development Program

Year 2025, Issue: 65, 3102 - 3126, 30.09.2025

Feride Eda Öztürk , Zeki Bayram

https://doi.org/10.53444/deubefd.1609670

Abstract

The use of the inquiry approach has been included in Science Curriculums since 2013. It is desirable for teachers to teach science using this approach. In this study, the development of inquiry understanding of teachers who participated in the professional development program for teaching this approach was examined. In the program called Inquiry-Based Professional Development Program (IB-PDP), the understanding of inquiry refers to teachers' knowledge of the inquiry approach and their ability to apply it. The IB-PDP was developed by researchers based on the principles of the Flexible Inquiry Based Teaching (FIBT) Model. The study was conducted with the science department of a school and was designed as a qualitative case study. Qualitative data consisting of semi-structured and conversational interviews with teachers were subjected to descriptive analysis. According to the findings; before IB-PDP teachers did not have an understanding of the inquiry approach. After the IB-PDP, teachers differ from each other in terms of adapting the FIBT Model to their teaching, use of task-responsibility alternatives and flexible inquiry stages, cooperative teaching, skill teaching and assessment-evaluation practices. As a result, the teachers have developed various levels of understanding of the inquiry approach. Several suggestions were made on how teachers can be supported to increase the possibility of carrying out inquiry practices.

Keywords

In-service teacher training , inquiry approach , understanding of inquiry , inquiry-based professional development program , flexible inquiry-based teaching model.

Soruşturma Temelli Mesleki Gelişim Programına Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Soruşturma Anlayışlarındaki Gelişimin İncelenmesi

Abstract

Soruşturma (araştırma-sorgulama) yaklaşımının kullanımı 2013’ten bu yana Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programlarında yer bulmaktadır. Öğretmenlerin bu yaklaşımı kullanarak fen öğretimi gerçekleştirmesi istenen bir durumdur. Bu araştırmada bu yaklaşımın öğretimine yönelik mesleki gelişim programına katılan öğretmenlerin soruşturma anlayışlarındaki gelişimleri incelenmiştir. Soruşturma Temelli Mesleki Gelişim Programı (ST-MGP) adını alan programda soruşturma anlayışı, öğretmenlerin soruşturma yaklaşımını bilmesi ve bunu uygulayabilme becerisini ifade etmektedir. ST-MGP, Esnek Soruşturma Temelli Öğretim (ESTÖ) Modeli’nin ilkeleri dikkate alınarak araştırmacılar tarafından geliştirilmiştir. Çalışma, bir okulun fen bilimleri zümresi ile yürütülmüş ve nitel bir durum çalışması olarak tasarlanmıştır. Öğretmenlerle yapılan yarı yapılandırılmış ve sohbet tarzı görüşmelerden oluşan nitel veriler betimsel olarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; ST-MGP öncesi öğretmenlerin soruşturma yaklaşımına dayalı bir anlayışa sahip olmadıkları tespit edilmiştir. ST-MGP sonrası öğretmenlerin; ESTÖ Modeli’ni öğretimlerine uyarlama, görev-sorumluluk alternatiflerini ve Esnek Soruşturma Aşamalarını (ESA) kullanma, iş birlikli öğretim, beceri öğretimi ve ölçme değerlendirme uygulamaları bakımından farklılaştıkları anlaşılmıştır. Öğretmenlerin çeşitli düzeylerde soruşturma anlayışı geliştirdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin soruşturma uygulamalarını gerçekleştirme olasılıklarını artırmak için nasıl desteklenebileceklerine ilişkin çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Hizmet içi öğretmen eğitimi , soruşturma yaklaşımı , soruşturma anlayışı , soruşturma temelli mesleki gelişim programı , esnek soruşturma temelli öğretim modeli.

Ethical Statement

Çalışma için Hacettepe Üniversitesi Etik Kurul Komisyonu ve MEB’den gerekli izinler alınmıştır.

References

• Aktamış, H. (2007). Fen eğitiminde bilimsel süreç becerilerinin bilimsel yaratıcılığa etkisi: İlköğretim 7. sınıf fizik ünitesi örneği. [Doktora Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Alqahtani W. (2023). Science teachers’ views of inquiry-based teaching and critical thinking skills in Saudi middle schools. [Doctoral Dissertation]. Kansas University.
• Arabacıoğlu, S. (2019). Öğretmenlerin sorgulama temelli fen bilimleri uygulamalarının değerlendirilmesi ve geliştirilmesi. [Doktora tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Atun, T. (2016). Sorgulamaya dayalı fen öğretiminin 5. sınıf öğrencilerinde öğrenmeye yönelik öz düzenleme becerileri gelişimine etkisi. [Yüksek Lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Aydemir, S. (2016). Fen bilimleri öğretmen ve öğretmen adaylarının bilimin doğası ve bilimsel araştırmaya ilişkin görüşleri ve sınıf içi uygulamaları. [Doktora tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Bayır, E. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin bilimin doğasına ilişkin görüşleri: Bilişsel harita örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1419-1436.
• Bayram, Z. (2019). İlkokulda esnek soruşturma temelli fen öğretimi (ESTFÖ) uygulamaları. C. Aydoğdu ve S. Kıngır (Ed.), Fen Öğretimi içinde. Nobel Yayınevi.
• Bayram, Z. (2020). Esnek Soruşturma Temelli Öğretim (ESTÖ) Tasarım ve Uygulamalar (1.baskı). Pegem Akademi.
• Bell, R. L., Smetana, L., and Binns, I. (2005). Simplifying inquiry instruction. The Science Teacher, 72(7), 30-33.
• Blumenfeld, P. C., Kempler, T. M., & Krajcik, J. S. (2006). Motivation and cognitive engagement in learning environments. R.K. Sawyer (Ed.), In The Cambridge Handbook of the Learning Sciences (pp. 475-488). Cambridge University Press: New York. https://doi.org/10.1017/CBO9780511816833.029.
• Brousseau G. (1984). Le rôle central du contrat didactique dans l’analyse et la construction des situations d’enseignement et d’apprentissage, Actes du colloque de la troisième Université d’été de didactique des mathématiques d’Olivet.
• Bybee, R.W., Taylor, J.A., Gardner, A., Scotter, P. V., Powell, J.C., Westbrook, A., & Landes N. (2006). The BSCS 5E instructional model: Origins and effectiveness, and Applications, Office of Science Education National Institutes of Health, 1-80. Colorada Springs.
• Can, K. (2020). İlkokul fen bilimleri öğretim programı, ders kitabı ve öğrenci kazanımlarının bilimsel süreç becerileri bakımından değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans tezi]. Amasya Üniversitesi.
• Colburn, A. (2000). An inquiry primer. Science Scope, 23(6), 42-44.
• Crawford, B. A. (1999). Is it realistic to expect a preservice teacher to create an inquiry-based classroom. Journal of Science Teacher Education, 10(3), 175-194. https://doi.org/10.1023/A:1009990411812.
• Crawford, B. (2000). Embracing the essence of inquiry: New roles for science teachers. Journal of Research in Science Teaching, 37(9), 916–937. https://doi.org/10.1002/1098-2736.
• Çalım, Ö. B., ve Bayram, Z. (2020, 4-5 Temmuz). Esnek soruşturma temelli fen öğretimine (ESTFÖ) ilişkin örnek bir uygulama: Maddenin ısı ile etkileşimi. [Konferans sunumu]. Ulusal Çevrimiçi Disiplinlerarası Fen Eğitimi Öğretmenler Konferansı. Ankara. https://www.difeok.org/difeok-2020.html
• Çalım, Ö. B., ve Bayram, Z. (2024, 6-7 Temmuz). İki fen bilimleri öğretmeninin esnek soruşturma temelli öğretim çerçevesindeki uygulamalarının karşılaştırılması. [Konferans sunumu]. 5. Uluslararası Öğretmenler Konferansı. İbn Haldun Üniversitesi, İstanbul. https://www.stempd.net/
• Çetin, O., ve Günay, Y. (2010). The effect of constructivist theory on students’ achievement and their way of constructing knowledge in science education. Education and Science, 32(146). https://educationandscience.ted.org.tr/article/view/745
• Dian, J. J. G. (2024). Teachers’ perceptions of the efficacy of Inquiry-Based Learning (IBL) to ıncrease engagement and academic achievement in middle school science classrooms: a phenomenological study. [Doctoral Dissertation]. National University.
• Durak, B. (2024). Exploring middle school science teachers’ professional development on socioscientific issue and model-based learning: A multiple-case study [Doktora tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Durando, M., Sjøberg, S., Gras-Velazquez, A., Leontaraki, I., Martin Santolaya, E. & Tasiopoulou, E. (2019). Teacher Training and IBSE Practice in Europe – A European Schoolnet overview. European Schoolnet, 33.
• Douglas L. (2011). Differentiated Science Inquiry. Thousand Oaks, California: Corwin. https://research.ebsco.com/linkprocessor/plink?id=33db35e8-c2d0-372c-98b6 e2659a377c0f.
• Eisenkraft, A. (2003). Expanding the 5E model: A proposed 7E model emphasizes “transfer of learning” and the importance of eliciting prior understanding. The Science Teacher, 70(6), 56–59. http://www.jstor.org/stable/24156091.
• Fraenkel, J., Wallen, N., and Hyun, H. (2011). How to Design and Evaluate Research in Education (8th ed.) McGraw-Hill Education.
• Gürdal, B. (2021). 2018 Yılında güncellenen 6. sınıf fen bilimleri öğretim programı ve uygulamaları hakkındaki öğretmen görüşleri. [Yüksek Lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Harris, C. J., and Rooks, D. L. (2010). Managing inquiry-based science: Challenges in enacting complex science instruction in elementary and middle school classrooms. Journal of Science Teacher Education, 21(2), 227-240. https://doi.org/10.1007/s10972-009-9172-5.
• Johnson, C. C. (2006). Effective professional development and change in practice: Barriers science teachers encounter and implications for reform. School Science and Mathematics, 106(3), 150-161. https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.2006.tb18172.x.
• Kanlı, U., ve Yağbasan, R. (2008). 7E modeli merkezli laboratuvar yaklaşımının öğrencilerin bilimsel süreç becerilerini geliştirmedeki yeterliliği. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 91-125.
• Karademir, E., Sarıkahya, E., ve Altunsoy, K. (2017). Fen bilimleri öğretmenlerinin beceri kavramına yönelik algıları: Bir olgubilim çalışması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 53-71. https://doi.org/10.17494/ogusbd.330740.
• Karadeniz, Y., ve Doymuş, K. (2015). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin işbirlikli öğrenme modeli sınıfta uygulamaları ve elde edilen sonuçların değerlendirilmesi: Iğdır il örneği. e-Kafkas Journal of Educational Research, 2(1), 1-12.
• Kartal, E., Öztürk, F. E., ve Akdoğan, E. (2024). Fen bilimleri öğretmenlerinin soruşturma yaklaşımı hakkındaki görüşleri. S. Özdemir, S. Öcal, M. Naillioğlu Kaymak, U. Alper, F. Göregen, ve M. Koçyiğit Gürbüz (Ed.), II. Ankara Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı içinde (pp. 364-367). Ankara.
• Kocagül, M. (2013). Sorgulamaya dayalı mesleki gelişim etkinliklerinin ilköğretim fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilimsel süreç becerilerine, öz-yeterlik ve sorgulamaya dayalı öğretime ilişkin inançlarına etkisi. [Yüksek Lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Kubat, U. (2018). Fen bilimleri öğretim programına yönelik öğretmenlere verilen hizmet içi eğitimin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 1-8.
• Lawrence Neuman, W. (2014). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches. (7. baskı). Pearson.
• Li, X., Zhang, Y., Yu, F., Zhang, X., Zhao, X., and Pi, Z. (2024). Do science teachers’ believes related to inquiry-based teaching affect students’ science process skills? Evidence from a multilevel model analysis. Disciplinary and Interdisciplinary Science Education Research, 6(1), 1. https://doi.org/10.1186/s43031-023-00089-y.
• Lunetta, V. N. ve Tamir, P. (1979). Matching lab activities with teaching goals. The Science Teacher, 46(5), 22-24.
• Martins-Loução, M. A., Gaio-Oliveira, G., Barata, R., and Carvalho, N. (2019). Inquiry-based science learning in the context of a continuing professional development programme for biology teachers. Journal of Biological Education, 54(5), 497–513. https://doi.org/10.1080/00219266.2019.1609566.
• Merriam, S. B., and Tisdell, E. J. (2015). Qualitative research: A guide to design and implementation. John Wiley & Sons.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) öğretim programı. https://ridvansoydemir.wordpress.com/2013-fen-bilimleri-ogretim-programi/
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı. (İlkokul ve Ortaokullar 3, 4, 5, 6, 7 ve 8). https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=325
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024a). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli. https://mufredat.meb.gov.tr/
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024b). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli fen bilimleri dersi (3,4,5,6,7 ve 8. Sınıflar) öğretim programı.. https://mufredat.meb.gov.tr/
• National Research Council. (2000). Inquiry and the national science education standards: A guide for teaching and learning. The National Academies Press. https://doi.org/10.17226/9596.
• OECD. (2019). TALIS 2018 results (volume I): Teachers and school leaders as lifelong learners, TALIS, OECD Publishing, https://dx.doi.org/10.1787/1d0bc92a-en.
• OECD. (2020). PISA 2018 results (volume V): Effective policies, successful schools, PISA, OECD Publishing, https://doi.org/10.1787/ca768d40-en.
• Öztürk, E. (2024). Exploring the change in preschool teachers’ views about and practices of integration of visual art into science activities: A case study. [Doktora tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Öztürk, F. E., ve Bayram, Z. (2020). Esnek soruşturma temelli fen öğretimi: Elektrik modülüne ilişkin etkinlik tasarı ve uygulamaları, Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi, 10 (1), 45-60.
• Pedaste, M., Mäeots, M., Siiman, L. A., De Jong, T., Van Riesen, S. A., Kamp, E. T., ... and Tsourlidaki, E. (2015). Phases of inquiry-based learning: Definitions and the inquiry cycle. Educational Research Review, 14, 47-61. http://dx.doi.org/10.1016/j.edurev.2015.02.003.
• Reuter Yves (éd.) (2007). Dictionnaire des concepts fondamentaux des didactiques. Bruxelles : De Boeck.
• Sarı, K., ve Şaşmaz Ören, F. (2020). The effect of the inquiry-based learning strategy on academic achievements of the students: A study of meta-analysis. Hacettepe University Journal of Education, 35(3), 540-555. https://doi.org/10.16986/HUJE.2019052510.
• Saka, T. (2018). 5. sınıf fizik konularının öğretimine yönelik rehberli araştırma sorgulamaya dayalı öğretmen kılavuz materyali geliştirilmesi ve değerlendirilmesi. [Doktora tezi]. Trabzon Üniversitesi.
• Saka, T., Sungur Alhan, S., ve Göksu, V. (2025). Fen Bilimleri Öğretmen ve Öğretmen Adaylarının Sorgulamaya Dayalı Öğretime Yönelik İnançlarının Belirlenmesi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 13(1), 64-96. https://doi.org/10.56423/fbod.1433996.
• Shivolo, T. (2024). The paradigm shift in science education: Namibian science teachers’ perceptions and experiences with inquiry-based instruction. Journal of Mathematics and Science Teacher, 4(3), em069. https://doi.org/10.29333/mathsciteacher/14792.
• Şahingöz, S., ve Cobern, W. (2018). Uygulamalı bilim eğitimi kursuna katılan fen bilimleri öğretmenlerinin araştırma-sorgulamaya dayalı öğretime göre öğretim tercihlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(4), 1371-1382. https://doi.org/10.24106/kefdergi.413586.
• Şahintepe, S. (2018). Sorgulamaya dayalı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin üstbiliş farkındalıklarına ve bilimsel süreç becerilerine etkisi. [Yüksek Lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Şensoy, A., and Güneş, M. H. (2023). Guided inquiry-based learning practices. Bartın University Journal of Faculty of Education, 12(3), 471-487. https://doi.org/10.14686/buefad.795391.
• Tan, M., ve Temiz, B. K. (2003). Fen öğretiminde bilimsel süreç becerilerinin yeri ve önemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 89-101.
• Turgut, H. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel bilgi ve yöntem algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 165-184.
• Turhan, E. (2025). Soruşturma temelli öğretim uygulanan sınıflardaki öğrencilerin bilimsel davranışlarının incelenmesi. [Yüksek Lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi. Üniversitesi.
• Türkmen, H., ve Kandemir, E. M. (2018). Öğretmenlerin bilimsel süreç becerileri öğrenme alanı algıları üzerine bir durum çalışması. Journal of European Education, 1(1), 15-24.
• Vorholzer, A., ve Von Aufschnaiter, C. (2019). Guidance in inquiry-based instruction–an attempt to disentangle a manifold construct. International Journal of Science Education, 41(11), 1562-1577. https://doi.org/10.1080/09500693.2019.1616124.
• Wilson, B. G. (1996). Constructivist learning environments: Case studies in instructional design. New Jersey: Educational Technology Publications, Inc.
• Yangın, S., ve Karasu, M. S. (2016) Fen ve teknoloji öğretmenlerinin yapılandırmacı öğrenme uygulamaları. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (3), 73-97.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Seçkin yayıncılık. Yıldız, V. (1999). İşbirlikli öğrenme ile geleneksel öğrenme grupları arasındaki farklar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(17), 155-163.
• Yurtkulu, T. (2024). Altıncı sınıf fen eğitiminde araştırma sorgulama temelli öğrenme yaklaşımının akademik başarı, bilimsel süreç becerileri, bilimsel yaratıcılık, fen öz yeterlik inancına etkisi. [Doktora tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.