ALTYAZI ÇEVİRİSİNDE TOPLUMSAL CİNSİYET ELEŞTİRİSİNİ YENİDEN ÜRETMEK: JE NE SUIS PAS UN HOMME FACILE FİLMİNİN TÜRKÇE ALTYAZILARINDA CİNSİYETLİ/CİNSİYETÇİ DİL YAPILARININ AKTARIMI

Year 2019, Volume: 6 Issue: 1, 121 - 148, 09.05.2019

Şule Demirkol Ertürk

Abstract

Bu makale kapsamında, 2018 yılı nisan ayında Netfllix üzerinde yayımlanmaya başlayan Fransız yapımı Je ne suis pas un homme facilebaşlıklı filmin Türkçe altyazıları, altyazı çevirisinin teknik kısıtlamaları, Fransızca ve Türkçenin farklı dilbilgisi yapıları ve feminist edebiyat çevirisi alanında uygulanmış olan yöntem ve yaklaşımlar dikkate alınarak incelenmektedir. Film içinde kurgulanan kadın egemen toplumun dile yansıyan yönlerinin Türkçe altyazıda nasıl karşılandığı, dilin cinsiyetli ve cinsiyetçi yapılarının aktarımına odaklanan örnekler çerçevesinde araştırılmaktadır. İncelenen örnekler üzerinden yapılan betimleyici ve eleştirel inceleme sonucunda, kaynak metindeki cinsiyetli ve cinsiyetçi ifadelerin Türkçeye aktarılması konusunda tüm örneklere uygulanabilecek genel bir yöntem olmadığı görülmüştür. Çevirmenin, Fransızcadaki dişil yapıları Türkçeye aktarmak için kimi zaman sözcük ekleme yoluna gittiği gözlemlenmiş, bu çözümün birçok örnekte başarılı sonuçlar verse de her bağlama uygun olmadığı anlaşılmıştır. Bununla birlikte, Türkçede dilbilgisel cins ayrımı olmasa da diğer dillerden yapılan alıntılar yoluyla Türkçeye giren sözcük çiftlerinin, cinsiyet ifade eden yapıların aktarımında kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Çeviribilim, Altyazı çevirisi, Toplumsal cinsiyet, Dilbilgisel cinsiyet, Cinsiyetçi dil

References

• Alpay, N. (2018). “Dilin Cinsiyeti” Üzerine. Dil Meseleleri. Uygulama Üzerine Yazılar II içinde 28-31. İstanbul: Metis Yayınları.
• Cerquiglini, B. (Der.) (1999). Femme, j’écris ton nom… Guide d’aide à la féminisation des noms de métiers, titres, grades et fonctions. (Araştırma komitesi üyeleri: Anne-Marie Becquer, Nicole Cholewka, Martine Coutier, Marie-Josèphe Mathieu). Paris: CNRS-InaLF.
• Çubukçu, H., Eşme, M. & İlerten, F. (2010). Türkçe'nin söz varlığı cinsiyetçi midir? TDK Türkçe Sözlük üzerine. 23. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildiri Kitapçığı. https://www.academia.edu/3223618/Türkçenin_söz_varlığı_cinsiyetçi_midir_TDK_Türkçe_Sözlük_üzerine Erişim tarihi: 8 Ocak 2019.
• De Beauvoir, S. (1950). Le deuxième sexe, l'expérience vécue. Paris: Gallimard.
• Díaz Cintas, J. (2005). Back to the future in subtitling. Heidrun Gerzymisch-Arbogast ve Sandra Nauert (Der.), MuTra 2005 – Challenges of Multidimensional Translation: Conference Proceedings, (ss. 1-17). www.euroconferences.info/proceedings/2005_Proceedings/2005_DiazCintas_Jorge.pdf Erişim tarihi: 7 Ocak 2019.
• Díaz Cintas, J. (2009). Introduction – Audiovisual Translation: An Overview of its Potential. Díaz Cintas, J. (Der.), New Trends in Audiovisual Translation içinde 1-18. NY: Multilingual Matters.
• Díaz Cintas, J. (2010). Subtitling. Y. Gambier ve L. van Doorslaer (Der.), Handbook of Translation Studies 1 içinde 344–349. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
• Evain, A. (2008). Histoire d’autrice, de l’époque latine à nos jours. Sêméion: travaux de sémiologie 6. Femmes et langues. http://www.elianeviennot.fr/Langue/Evain-Autrice.pdf Erişim tarihi: 18 Aralık 2018.
• Giden, M. P. (2006). Dilde Cinsiyet Ayrımcılığı: Türkçe’nin İçerdiği Eril ve Dişil İfadeler Bakımından İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı, İstanbul.
• HCEfh. Haut Conseil à l’Egalité entre les Femmes et les Hommes. (2015). Guide pratique pour une communication publique sans stereotype de sexe. Paris: DSAF.
• Kerimoğlu, C & Doğan, G. (2015). Türkçede Cinsiyet Görünümleri ve Çağrışımsal Cinsiyet. TÜBAR 38: 143-178.
• Okyayuz, A. Ş. & Kaya, M. (2016). Altyazı Çevirisi Eğitimi İçin Bir Model Önerisi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 4 (2), 257-275.
• Simon, S. (1996). Gender in Translation: Cultural Identity and the Politics Of Transmission. London: Routledge.
• Simon, S. (2000). Gender in Translation. P. France (Der.), The Oxford Guide to Literature in English Translation içinde 26-33. Oxford ve New York: Oxford University Press.
• Viennot, E. (2014). Non, le masculin ne l’emporte pas sur le féminin! Petite histoire des résistances de la langue française. Donnemarie- Dontilly: Éditions iXe.
• Viennot, E. (2018). Pourquoi choisir «autrice» plutôt qu'«auteure»? http://www.elianeviennot.fr/Langue-mots.html Erişim tarihi: 18 Aralık 2018.
• Von Flotow, L. (1997). Translation and Gender: Translating in the 'Era of Feminism'. Ottawa: University of Ottawa Press.