GENEL İŞ KOŞULLARI VE GENEL İŞ KOŞULLARININ DENETLENMESİ

Yıl 2013, Cilt: 15 Özel Sayı, 81 - 118, 01.07.2013

Şükran Ertürk

Öz

Günümüze birçok alan ve sektörde, tarafların serbest iradeleri ile
kurulan sözleşmeler yapmak yerine, taraflardan birisinin önceden tek taraflı
olarak belirleyip hazırladığı sözleşme koşullarını karşı tarafa sunmak
suretiyle hukuki ilişki kurulması tercih edilmektedir. Bu tip sözleşme
koşullarının sadece kurulacak bir sözleşme bakımından değil, pek çok
sayıdaki aynı tip sözleşme bakımından geçerli olması amaçlanmaktadır.
Önceden hazırlanıp karşı tarafa sunulmuş olmaları nedeni ile bu sözleşmelere de “tip sözleşmeler” ya da “formüler sözleşme” denilmektedir. Bu
tip sözleşmelerin temel özelliği hazırlayan tarafın çıkarını ve hukuki
menfaatini gözeterek hazırlanmış olmalarıdır. Temel amaç da karşı tarafın
bunları tartışmadan, olduğu hali ile kabul etmesidir. Dolayısı ile sözleşmenin
karşı tarafı, oluşturanların önünde bu sözleşmeyi imzalayıp imzalamama
yönünde bir tercihte bulunmak durumunda kalmaktadır. Bu nedenle, bu tip
sözleşmeleri imzalamak zorunda kalanların korunması özel bir önem kazanmaktadır. Özellikle sözleşmenin karşı tarafını oluşturan ekonomik açıdan
zayıf ve işverene bağımlı olan işçi ise bu koruma kendisini daha çok hissettirmektedir.

Kaynakça

• Akı, E./Altıntaş, O. A./Bahçivancılar, İ., Uygulamada İş Güvencesi, İstanbul 2005.
• Aktay, A. N./Arıcı, K./Kaplan, E. T., İş Hukuku, B.3, Ankara 2009. Akyiğit, E., İş Kanunu Şerhi, I, Ankara 2006.
• Alp, M., İş Sözleşmesinin Değiştirilmesi, Ankara 2005.
• Alpagut, G., “İş Sözleşmesinin Esaslı Şartlarında Değişiklik ve Yargıtay’ın Konuya İlişkin Bir Kararının Düşündürdükleri”, Çimento İşveren, C.18, S.5, Eylül 2004, (Şartlarda Değişiklik).
• Alpagut, G., “Toplu İş Hukukunda Yararlılık İlkesi ve Esneklik Çerçevesinde Yeni Eğilimler”, Prof. Dr. Nuri Çelik’e Armağan II, İstanbul 2001.
• Atamer, Y. M., Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandırılması Sorunu Çerçevesinde Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi, İstanbul 1999.
• Aydoğdu, M., “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununda Düzenlenen Genel İşlem Koşullarının Konu Bakımından Uygulama Alanı”, DEÜHFD, Cilt:13, Sayı:2, Yıl:2011, İzmir 2013.
• Baycık, G., İş Hukukunda Yenilik Doğuran Haklar, Ankara, 2011.
• Çankaya, O. G./Günay, İ. G./Göktaş, S., Türk İş Hukukunda İşe İade Davaları, Ankara 2005.
• Çelik, N., İş Hukuku Dersleri, B.23, İstanbul 2010.
• Çenberci, M., İş Kanunu Şerhi, B .6, Ankara 1986.
• Ekonomi, M., Ferdi İş İlişkisinin Kurulması ve Sona Ermesi, Yargıtay’ın İş Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 1984, İstanbul 1986.
• Ekonomi, M., Yarg. 9 HD 21.10.1983, 6227/8440 İncelemesi, İHU, İş K.m.16, No.6.
• Engin, M., “Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik ve Yeni İş Kanunu Tasarısı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt:61, Sayı:1-2, Yıl:2013.
• Eren, F., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B.8, İstanbul 2003. Esener, İş Hukuku, B.3, Ankara 1978.
• Eyrenci, Ö., Yarg. 9 HD 18.02.1977, 1660/3029 İncelemesi, İHU, TSGLK, 3, No.6.
• Eyrenci, Ö./Taşkent, S./Ulucan, D., Bireysel İş Hukuku, B.3, İstanbul 2006.
• Gotthardt, M., Arbeitsrecht nach der Schuldreform, München 2002.
• Güngör, H. G., “Borçlar Kanunu Tasarısındaki Genel İşlem Koşullarına İlişkin Bakış ve Öneriler (I)”, Legal Hukuk Dergisi, Yıl 3 Sayı 30, Haziran 2005.
• Güzel, A., “İş Güvencesine İlişkin Yasal Esasların Değerlendirilmesi”, İş Güvencesi, Sendikalar yasası, Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Yasası Semineri, İstanbul 2004.
• Kılıçoğlu, M., İş Kanunu Şerhi, B.2, Ankara 2002.
• Kocayusufpaşaoğlu, N., Borçlar Hukuku Genel Bölüm, C.I, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme, B.4, İstanbul 2008.
• Laçiner, H., Die Andaerung von Arbeitsbedingüngen im Türkischen und Deutschen Recht, Hamburg 2004.
• Mollamahmutoğlu, H., İş Hukuku, B.2, Ankara 2005.
• Narmanlıoğlu, Ü., “İşverenin Çalışma Koşullarında Değişiklik Yapma Hakkını Saklı Tutan Sözleşme Hükümleri Bağlayıcı mıdır?” Sicil, 3, Eylül 2006.
• Oğuzman, K./Öz,T., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B.3, İstanbul 2000.
• Özdemir, E., İş Sözleşmenin İçeriği ve Ücret, III. Yılında İş Yasası, İstanbul 2005.
• Preis, U., Grundfragen der Vertragsgestaltung im Arbeitsrecht, 1992.
• Soyer, P., “Hizmet Akitlerinde İçerik (Hakkaniyete Uygunluk) Denetimi”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 15.Yıl Armağanı, İstanbul 1991, (İçerik Denetimi).
• Soyer, P., Genel İş Koşulları, İstanbul 1987, (Genel İş Koşulları).
• Süzek, S., “İş Hukukunda İç Yönetmelik”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.44, Sayı 1-4Ankara 1995, (İç Yönetmelikler).
• Süzek, S., “İşyeri Uygulamaları”, Prof. Dr. Kemal Oğuzman’a Armağan, Ankara 1997, (İş Yeri Uygulamaları).
• Süzek, S., Değişiklik Feshi, Tisk Akademi, 2006/I, (Değişiklik Feshi).
• Süzek, S., İş Hukuku, B.8, İstanbul 2012.
• Süzek, S., İş Hukuku, B.4, İstanbul 2008.
• Tekinay S./Akman, S./Burcuoğlu, H./Altop, A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B.7, İstanbul 1993.
• Uzun, B., “Çalışma Koşullarında Değişiklik ve İş Sözleşmesinin Feshi”, Sicil, 2, Haziran 2006.
• Yenisey, K. D., “Çalışma Koşullarında Değişiklik”, 3. Yılında İş Hukuku Yasası, Türkiye Toprak İşverenleri Sendikası, İstanbul 2005, (Koşullarda Değişiklik).
• Yenisey, K. D., “İşvereni Hizmet Akdinde Tek Taraflı Değişiklik Yapma Yetkisi Veren Sözleşme Hükümlerinin Denetimi”, Prof. Dr. Nuri Çelik’e Armağan II, İstanbul 2001, (Hükümlerin Denetimi).