AVRUPA BİRLİĞİ’NİN 2019/1937 SAYILI BİRLİK HUKUKUNA AYKIRILIKLARI BİLDİRENLERİN KORUNMASI (WHISTLEBLOWING) YÖNERGESİ IŞIĞINDA İŞÇİNİN HUKUKA AYKIRILIKLARI İFŞA ETMESİ

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 1, 1 - 37, 24.05.2021

Mustafa Alp

https://doi.org/10.33717/deuhfd.897392

Cited By: 2

Öz

Whistleblowing yani hukuka aykırılık ve olumsuzlukların duyurulması (ifşa
etme) giderek önem kazanmaktadır. Konunun en önemli boyutu, işletmedeki
hukuka aykırılıklardan haberdar olmasına rağmen, sadakat borcu ve haksız
işlemlere maruz kalma korkusu nedeni ile ifşa etmekten kaçınan işçilerin ifşa
etmeye teşvik edilmesi ve korunmasıdır. AİHM’nin Heinisch kararı ile işçinin
AİHS’nin ifade özgürlüğü kapsamında korunması ilkesi kabul edilmiştir. Avrupa
Birliği de, Birlik hukukuna aykırılıkların ifşa edilmesindeki kamu yararının,
işverenin menfaati ve iş sırrının korunmasından daha önce geleceğini çeşitli
düzenlemeleri ile kabul etmiştir. Son olarak konu, AB’nin 2019/1937 sayılı
“Birlik Hukukuna Aykırılıkları Bildirenlerin Korunması (AB Whistleblowing)
Yönergesi1 ile ayrıntılı ve kapsamlı bir düzenlemeye konu olmuştur. Bu Yönerge
ile whistleblowing konusu çok ileri bir düzeye taşınmakta, işletme içi ifşa kanal
ve sistemlerinin zorunlu hale gelmesi, devletlere yetkili ifşa makamı kurma
yükümlülüğü getirilmesi, işçilerin bu yetkili makamlara doğrudan ifşa hakkının
tanınması, ifşa eden işçinin daha etkin korunması için tüm zararlarının tazmini
ve ispat yükünün işverene yüklenmesi gibi önemli yenilikler getirilmektedir. Bu
çalışmada iş hukuku bakımından bu yönerge hükümleri değerlendirilmeye ve gelecek dönemde Türk iş hukukunu da etkilemesi beklenen gelişmelere ışık
tutulmaya çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Whistleblowing,, AİHM Heinisch/Almanya kararı,, Avrupa Birliği 2019/ 1937 sayılı Yönergesi,, İfşa etme,, İfşa eden işçinin korunması

Kaynakça

• Aktan, Coşkun Can: Organizasyonlarda Yanlış Uygulamalara Karşı Bir Sivil Erdem, Ahlaki Tepki Ve Vicdani Red Davranışı :WHISTLEBLOWING, Mercek Dergisi Ekim-2006, 1.
• Alp, Mustafa: Çalışanın İşvereni ve İş Arkadaşlarını İhbar Etmesi, İstanbul, 2013.
• Alp, Mustafa: “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Heinisch/Almanya Kararı Işığında Whistleblowing (İşçinin İfşa ve İhbarı) ve İş İlişkisinde İfade Özgürlüğü”, Prof. Dr. Polat Soyer’e Armağan, DEÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 15, Özel S., 2013, s.385-422 (Basım Yılı: 2014), 385.
• Arslan Ertürk, Arzu: Türk İş Hukukunda İşçinin Sadakat Borcu, İstanbul, 2010.
• Aydın, Ufuk: İş Hukuku Açısından İşçinin Bilgi Uçurması (Whistleblowing), Sosyal Bilimler Dergisi 2002-2003, 79.
• Çelik, Nuri/Caniklioğlu, Nurşen/Canpolat, Talat: İş Hukuku Dersleri, 33. Bası, İstanbul, 2020.
• Demir, Fevzi/Demir, Gönenç: İşçinin Sadakat Borcu ve Uygulaması, Kamu-İş, C. 11, S. 11, S. 1/2009.
• Demir, Fevzi: İş Hukuku ve Uygulaması, 11. Baskı, İzmir, 2018.
• Dzida, Boris/Granetzyn, Thomas: “Die neue EU-Whistleblowing-Richtlinie und ihre Auswirkungen auf Unternehmen, NZA 2020, 1201.
• Eroğluer, Kemal/Sarıbay Öztürk, Gizem: “İş Hukuku ve Örgütsel Boyutuyla Haber Uçurma (Whistleblowing)”, Örgütsel Davranış ve İş Hukukuna Yansımaları, Editörler: Sevinç Köse ve Mustafa Alp, Ankara, 2020, 343.
• Eyrenci, Öner/Taşkent, Savaş/Ulucan, Devrim/Baskan, Esra: İş Hukuku, 10. Baskı, İstanbul, 2020.
• Gerdemann, Simon: “Whistleblower als Agenten des Europarechts, Die Whistleblowing-Rechtsakte der EU von ihren Anfängen bis zur aktuellen Whistleblowing-Richtlinie, NZA Beilage, 2020, 43.
• Lederberger, Zora: Whistleblowing unter dem Aspekt der Korruptionsbekaempfung, Bern, 2005.
• Narmanlıoğlu, Ünal: Ferdi İş İlişkileri I, 5. Baskı, İstanbul, 2014.
• Reichhold, Hermann, in: Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht, Band 1: Individualarbeitsrecht, 4. Auflage 2018, § 54 Wettbewerbsverhalten, Rn. 41, www.beckonline.de, erişim tarihi: 14.12.2020
• Schmitt, Bettina: Whistleblowing – Verpfeifen Des Arbeitgebers, Hamburg, 2003.
• Schmitt, Laura: “Geheimnisschutz und Whistleblowing, Aktuelle Rechtslage und Überlegungen zur Umsetzung in Deutschland”, NZA Beilage 2020, 50.
• Schmolke, Klaus Ulrich: “Die neue Whistleblower-Richtlinie ist da! Und nun? Zur Umsetzung der EU-Richtlinie zum Schutz von Hinweisgebern in das deutsche Recht, NZG 2020, 5.
• Senyen-Kaplan, E. Tuncay: Bireysel İş Hukuku, 10. Baskı, Ankara, 2019.
• Süzek, Sarper: İş Hukuku, 19. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2020.
• Tunçomağ, Kenan/Centel, Tankut: İş Hukukunun Esasları, 9. Baskı, İstanbul, 2018.
• Ulber, Daniel: “Whistleblowing und EGMR”, NZA 2011, 962.
• Uşan, Fatih: İş Hukukunda İş Sırrının Korunması, Ankara, 2003.
• Yurtsever, Gülçimen: Şirket Etik Kodu, Hazırlanışı, Uygulanışı ve İçeriği, Ankara, 2000.