YABANCI UNSURLU INFLUENCER SÖZLEŞMESİNE UYGULANACAK HUKUK

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 2, 1021 - 1060, 26.11.2024

Cemil Güner , Büşra Öçal

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1495704

Öz

Internet ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte, geleneksel reklamcılık yerini dijital çağın şartlarına uyarlanan yeni bir anlayışa bırakmıştır. Bu anlayış influencer marketing olarak adlandırılmaktadır. Influencer sözleşmesi yoluyla sosyal medya fenomenleri, belirli bir ücret veya başka bir menfaat karşılığında kendi sosyal medya platformlarında bir mal veya hizmetin tanıtımını gerçekleştirir. Yabancı unsurlu influencer sözleşmesinden doğan uyuşmazlığa uygulanacak hukuku tayin edecek hâkim, bu sözleşmenin sahip olduğu unsurları gözeterek hukukî nitelendirmesini gerçekleştirir. Atipik sözleşme özelliği gösteren influencer sözleşmesinin hangi unsurlara sahip olması gerektiğini gösteren bir kanunî düzenleme bulunmamaktadır. Bu sebeple sözleşme serbestisi ilkesi gereğince taraflarca sözleşmeye katılacak unsurlar, akdedilen sözleşmesinin hukukî niteliğini de belirler. Bu doğrultuda taraflar, influencer sözleşmesini eser sözleşmesi veya vekâlet sözleşmesi kapsamında akdedebilirler. Çalışmamızda yabancı unsurlu influencer sözleşmelerine uygulanacak hukuk konusu ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Reklam, Sosyal medya, Influencer sözleşmesi, Kanunlar ihtilafı, Uygulanacak hukuk

Law Applicable to Influencer Contracts with Foreign Elements

Öz

With the development of the Internet and technology, traditional advertising has been replaced by a new approach adapted to the conditions of the digital age. This conception is called influencer marketing. Through an influencer contract, social media influencers promote a good or a service on their social media platforms in return for a certain fee or other benefit. The judge who will determine the law to be applied to the dispute arising from the influencer contract with foreign elements carries out its legal qualification by taking into account the elements of this contract. There is no legal regulation indicating which elements an influencer contract, which has an atypical contract feature, should have. For this reason, in accordance with the principle of freedom of contract, the elements to be included in the contract by the parties also determine the legal nature of the contract concluded. Accordingly, the parties may conclude the influencer contract within the scope of a work contract or a mandate contract. In this study, the law applicable to influencer contracts with foreign elements will be discussed in detail.

Anahtar Kelimeler

Advertising, Social media, Influencer contract, Conflict of laws, Applicable law

Kaynakça

• Akar, Erkan: “Pazarlama Bağlamında Geleneksel ve İnternette Ağızdan Ağıza İletişim: Kuramsal Bir Çerçeve”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S. 32, 2009, s. 113-134.
• Akıncı, Ziya: Milletlerarası Özel Hukuk, 1. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2020 (Milletlerarası).
• Akıncı, Ziya: Milletlerarası Özel Hukukta İnşaat Sözleşmeleri, 1. Bası, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, İzmir 1996 (İnşaat).
• Alikılıç, İnanç/Özkan, Buse: “Bir Sosyal Medya Pazarlama Trendi, Hatırlı Pazarlama ve Etkileyiciler: Instagram Fenomenleri üzerine Bir Araştırma”, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, C. 2, S. 1, 2018, s. 43-57.
• Andrea, Bonomi: “Mandatory Rules in Private International Law”, Yearbook of Private International Law, Vol. 1, 1999, s. 215-248.
• Arkan, Sabih: Ticarî İşletme Hukuku, 27. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 2021. Arslan, İlyas: “5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun Uyarınca Sözleşmeden Doğan Borç İlişkilerinde Zımnî Hukuk Seçimi”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, C. 33, S. 2, 2013, s. 157-202.
• Atay, Gülenda: Influencer Sözleşmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İbn Haldun Üniversitesi, İstanbul 2021. Avkovan Baytan, Serenat: “Influencer Sözleşmeleri”, Yargıtay Kararları Işığında Güncel Medenî Hukuk Problemleri Sempozyumu Tebliğleri (Editörler: Tuğçe Tuzcuoğlu/Ali Hulki Cihan), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019, s. 75-149.
• Aybay, Rona/Dardağan, Esra: Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması, 2. Bası, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008 (Kanunlar İhtilafı).
• Aygül, Musa: “Milletlerarası Ticarî Sözleşmelerde Lex Mercatoria’nın Uygulanması”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 3-4, 2004, s. 45-85.
• Aygün, Mesut: “Yabancılık Unsurunun Mahiyeti ve Yargılamadaki Rolü”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, 2014, s. 1025-1066.
• Bayata-Canyaş, Aslı: AB ve Türk Hukuku Uyarınca Sözleşmeye Uygulanacak Hukuka İlişkin Genel Kural, 1. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2012.
• Bayuk, M. Nedim/Aslan, Mustafa: “Influencer Marketing (Hatırlı Pazarlama)”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Y. 6, S. 75, 2018, s. 173-185.
• Brown, Danny/Fiorella, Sam: Influence Marketing, Que Publishing, Indianapolis 2013.
• Can, Hacı/Tuna, Ekin: Milletlerarası Özel Hukuk, 6. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara 2023.
• Collins, L.: Dicey and Morris on The Conflict of Laws, London 2000.
• Cross, Paul H./Oxford, Hubert: “Floating Forum Selection and Choice of Law Clauses”, South Texas Law Review, Vol. 48/1, Fall 2006, s. 2-26.
• Çelikel, Aysel/Erdem, B. Bahadır: Milletlerarası Özel Hukuk, 17. Bası, Beta Yayınları, İstanbul 2021.
• Demir, Kübra: “Dijital Çağın Gözde Mesleği “Influencerlık” ve Influencerların Hukukî Statüsü”, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6, S. 1, 2023, s. 43-59.
• Demir-Gökyayla, Cemile: Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzeni, 1. Bası, Seçkin Yayınları, Ankara 2001.
• Demirel, Şeyma/Arslaner, Hakan: “Türkiye’de İnternet Reklamcılığının Vergisel Boyutu”, Maliye Çalışmaları Dergisi, S. 65, 2021, s. 25-48.
• Demirkol, Berk: Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 24. Maddesi Çerçevesinde Sözleşmeye Uygulanacak Hukuk, 1. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2011.
• Doğan, Vahit/Yılmaz, Alper Çağrı/Ayhan-İzmirli, Lale: Milletlerarası Özel Hukuk, 9. Bası, Savaş Yayınları, Ankara 2023.
• Ekşi, Nuray: “Kanunlar İhtilafı Alanında Incorporation”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, C. 19-20, S. 1-2, Prof. Dr. Aysel Çelikel’e Armağan, 1999-2000, s. 263-291 (Incorporation).
• Ekşi, Nuray: “Yabancılık Unsuru Taşıyan Akitler ve Bu Akitlerin AT Roma Konvansiyonu'na Göre Anlamı”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, C. 12, S. 1-2, 1992, s. 1-10 (Yabancılık).
• Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 28. Bası, Yetkin Yayınları, İstanbul 2023 (Genel).
• Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 10. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2022 (Özel).
• Ergün, Yücel: “Sosyal Medya İçerik Üreticilerinin Vergilendirilmesi”, Mali Hukuk Dergisi, C. 18, S. 206, 2022, s. 391-406.
• Erkan, Mustafa: “MÖHUK Madde 31 Bağlamında Türk Hukukunda Doğrudan Uygulanan Kurallara Bakış”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, S. 2, 2011, s. 81-121.
• Fawcett, James/Carruthers, Janeen M.: Cheshire, North & Fawcett Private International Law, New York 2008.
• Goanta, Catalina/Ranchordás, Sofia: The Regulationof Social Media Influencers, Elgar Law, Technology And Society Series, Cheltenham 2020.
• Göktürk, Kürşat: “Ticarî İş Kavramı, Sınırlandırılması ve Faiz Meselesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIX, S. 2, 2015, s. 3-44.
• Gözen Bozdoğan, Kübra/Bayramoğlu, Selçuk: “Türkiye’de Sosyal Medya Fenomenlerinin ve Youtuber’ların Kazançlarının Vergilendirilmesine Dair Bir Değerlendirme”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 19, S. 2, 2022, s. 825-838.
• Grassinger, Gülçin Elçin: Sponsorluk Sözleşmesi, 1. Bası, Seçkin Yayınları, Ankara 2003.
• Groen, Monique: “Swipe up to Subscribe: The Law and Social Media Influencers”, Texas Review of Entertainment & Sports Law, Vol. 21, 2020, s. 113-136.
• Güngör, Gülin: Türk Milletlerarası Özel Hukuku, 2. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2021 (Milletlerarası).
• Güngör, Gülin: Temel Milletlerarası Özel Hukuk Metinlerinin Sözleşmeden Doğan Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Konusunda Yakınlık Yaklaşımı, 1. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2007 (Yakınlık).
• İmamoğlu, Selma Hülya: Sponsorluk Sözleşmesi, 1. Bası, Vedat Kitapçılık, Ankara 2003.
• Johns, Fleur: “Performing Party Autonomy”, Law and Contemporary Problems, Vol. 71, 2008, s. 243-271.
• Juenger, Friedrich K.: “The Lex Mercatoria and Private International Law”, Louisiana Law Review, Vol. 60, 2000, s. 1333-1150.
• Justus, Michael R.: “The Laws of Influence”, Communications Lawyer, Vol. 32/3, 2016, s. 25-27.
• Karaca, Hüseyin Akif: Uluslararası Ticari Sözleşmelerden Kaynaklı Devlet Mahkemelerindeki Yargılamalarda Hukuk Kurallarının Seçimi: Lahey Prensipleri m. 3, Milletlerarası Özel Hukukta Sözleşmesel Meseleler Uluslararası Konferansı (Editörler: Sibel Özel/Mustafa Erkan), 1. Bası, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2018, s. 113-137.
• Karatepe-Kaya, Meltem: “Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından İnternet Aracılığıyla Yapılan Reklamlara İlişkin Hukukî Düzenlemelerin Değerlendirilmesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 70, S. 3, 2021, s. 667-719.
• Kertz, Consuelo Lauda/Ohanian, Roobina: “Recent Trends in the Law of Endorsement Advertising: Infomercials, Celebrity Endorsers and Nontraditional Defendants in Deceptive Advertising Cases”, Hofstra Law Review, Vol. 19/3, 1991, s. 603-656.
• Keskin, Ayşe Dilşad: “Influencer Sözleşmesi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 13, S. 1, 2022, s. 129-147.
• Kılıçoğlu, Ahmet M.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 25. Bası, Turhan Kitapevi, Ankara 2021 (Genel).
• Kılıçoğlu, Ahmet M.: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 3. Bası, Turhan Kitapevi, Ankara 2021 (Özel).
• Kır, Jülide/Öztürk, Gülay: “Türkiye’deki Etkileyici Pazarlama Ajanslarının Dijital Pazarlama Uygulamalarındaki Rolü’’, Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları E-Dergisi, C. 3, S. 1, 2020, s. 44-66.
• Kırca, İsmail: Ticarî İş ve Ticarî Hükme Dair, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. XXXIV, S. 3, 2018, s. 5-17.
• Nomer, Ergin: Devletler Hususî Hukuku, 23. Bası, Beta Yayınları, İstanbul 2021.
• Nygh, Peter: Autonomy in International Contracts, Oxford 1999.
• Oğuzman, M. Kemal/Öz, M. Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. 1, 20. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2022.
• Oktay-Özdemir, Saibe: Reklam Yapımına ve Yayınına İlişkin Sözleşmelerin Hukuki Nitelikleri, Uluslararası Reklam Hukuku Sempozyumu, 1. Bası, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2009, s. 105-125.
• Özdemir, Hatice: “MÖHUK Kapsamına Giren Sözleşmelerin Tespiti Bağlamında ‘Yabancılık Unsuru Taşıyan Sözleşme’ ve ‘Uluslararası Sözleşme’ Kavramları”, İstanbul Barosu Dergisi, S. 1999/10-11-12, s. 926-941.
• Özdemir, Semih Sırrı/Doğanay, Zahid: “Bir Mecra Olarak Sosyal Medyanın Reklam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, S. 13, 2019, s. 295-337.
• Özdemir-Kocasakal, Hatice: Doğrudan Uygulanan Kurallar ve Sözleşmeler Üzerindeki Etkileri, 1.Bası, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2001.
• Özel, Merve: Sosyal Medya Hukukunda Influencer Marketing (Nüfuz Pazarlaması) Sözleşmeleri, 1. Bası, Seçkin Yayınları, Ankara 2022.
• Özel, Sibel/Erkan, Mustafa/Pürselim, Hatice Selin/Karaca, Hüseyin Akif: Milletlerarası Özel Hukuk, 2. Bası, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2023.
• Özkan, Işıl: Devletler Özel Hukukunda İkametgâh, Mutad Mesken ve İşyeri Bağlama Noktalarının Yeniden Değerlendirilmesi, 1. Bası, Naturel Yayıncılık, Ankara 2003.
• Ruhi, Ahmet Cemal: Milletlerarası Özel Hukukta Kamu Düzeni Müdahalesi, 1. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019.
• Ruhl, Giesela: “Party Autonomy in the Private International Law of Contracts, Transatlantic Convergence and Economic Efficiency”, Conflict of Laws in a Globalized World, (Edit by: Gottschalk/Michaels/Rühl/Hein), Cambridge 2007.
• Sargın, Fügen: “Karakteristik Edim Teorisine Eleştirel Bir Yaklaşım”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 50, S. 2, 2001, s. 37-95 (Karakteristik Edim).
• Sargın, Fügen: Milletlerarası Unsurlu Patent ve Ticarî Marka Lisansı Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk, 1. Bası, Turhan Kitapevi, Ankara 2002 (Uygulanacak Hukuk).
• Süral, Bahar Ceyda: Uluslararası Ticari Sözleşmelere Uygulanacak Hukuk Olarak UNIDROIT (Özel Hukukun Yeknesaklaştırılması İçin Uluslararası Enstitü) Prensipleri, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir 2008.
• Şahin, Derya: “Nüfuz Pazarlaması (Influencer Marketing): Youtuberlar Üzerine Bir Araştırma”, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 12, S. 2, 2019, s. 47-57.
• Şanlı, Cemal/Esen, Emre/Ataman-Figanmeşe, İnci: Milletlerarası Özel Hukuk, 10. Bası, Beta Yayınları, İstanbul 2023.
• Tarman, Zeynep Derya: “Akdî Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkındaki Roma I Tüzüğü”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 25, S. 2, Haziran 2009, s. 299-332.
• Tekelioğlu, Numan: “Reklam ve Reklam Sözleşmelerinin Hukukî Niteliği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 1, 2018, s. 1-34.
• Tekinalp, Gülören: Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama ve Usul Hukuku Kuralları, 13. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2020.
• Tiryakioğlu, Bilgin: Taşınır Mallara İlişkin Milletlerarası Unsurlu Satım Akitlerine Uygulanacak Hukuk, 1. Bası, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1996.
• Türk, Zehra: “Tüketicilerin Ağızdan Ağza Pazarlama Faaliyetlerinde Marka Sadakati ve Markaya Yönelik Algılanan Kalitenin Etkisi Üzerine Bir Araştırma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 1, 2021, s. 1-27.
• Wyatt, Derrick: “Choice of Law in Contract Matters-A Question of Policy”, The Modern Law Review, Vol. 37, 1974, s. 399-416.
• Yener, Lütfü Mert: “Dijital Pazarlama Ekseninde Influencer Marketing Uygulamaları”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, C. 6, S. 2, 2018, s. 1299-1328.
• Yntema, Hessel E.: “Autonomy in Choice of Law”, American Journal of Comparative Law, Vol. 1, 1952, s. 341-358. Zevkliler, Aydın/Gökyayla, K. Emre: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 16. Bası, Turhan Kitapevi, Ankara 2016.
• Zhang, Mo: “Contractual Choice of Law in Contracts of Adhesionand Party Autonomy”, Akron Law Review, Vol. 41, 2008, s. 123-173.